DOĞUM VE KORUYUCULUK İLE İLİŞKİLİ FİBULA-İĞNE KULLANIMI

Yıl 2020, Sayı: 27, 0 - 0, 31.12.2020

Emre Erdan Gül Tuğçe Toprak Elif Sıdal

https://doi.org/10.22520/tubaar2020.27.008

Öz

Kadınlar, içgüdüsel olarak hamilelik, doğum ve sonrasında tarih boyunca koruyucu bir rol oynamışlardır. Bu bağlamda
kadınlar, hamilelikte ve doğumdan sonra bebeklerini kötü ruhlardan koruduğuna inandıkları ilahi varlıklara apotropaik
yaklaşımlar sergilemişlerdir. Bu çalışma, fibulaların kadınlarla, batıl inançlarla ve doğumla ilişkisini açıklamayı
amaçlamaktadır. İlk uygulamalar, fibula gibi işlev gören iğnelerin kadınlar ve tanrıçalar tarafından benzer
inançlar bağlamında kullanıldığı bilinen Yakın Doğu toplumlarında ortaya çıkmaktadır. Muhtemelen fibulaların ve
iğnelerin koruyucu yönleri hakkındaki inanç, kültürleşme veya göç gibi faktörlerin bir sonucu olarak, özellikle MÖ
1. binyılda Batı toplumlarının dini geleneklerine de yansımaya başlamıştır. Burada da nesnelerin özellikle doğumla
ilgili olarak tanrıçaların kutsal alanlarına sunulduğu görülmektedir. Yazıtlardan ve tasvirlerden de anlaşılacağı üzere
fibulalar ve iğneler çoğunlukla tanrıçaların kimlikleriyle ilişkilendirilmiştir. Çalışmamız kapsamında Yakın Doğu’da
Lamaštu-Pazuzu ve Batı Anadolu’dan İtalya’ya doğurganlığı temsil eden tanrıçalar ile fibula ve iğnelerin ilişkileri
incelenmiştir. Bu bağlamda, günümüzde devam eden fibulaların ve iğnelerin kötü ruhlara karşı koruyucu bir nesne
olduğu inancı açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fibulalar, İğneler, Kadın

Kaynakça

• Arslan, N/Dennert, M/ Böhlendorf-Arslan/B. 2009. “Assos 2007 Yılı Kazı Çalışmaları”, KST XXX. 3. Ankara: 105-122.
• Arthur, M. 1977. “Politics And Pomegranates: An Interpretation of the Homeric Hymn to Demeter”, Arethusa/10.1: 7-47.
• Bammer, A/Muss, U. 1996. Das Artemision von Ephesos: das Weltwunder Ioniens in archaischer und klassischer Zeit. Mainz.
• Baykan, D. 2012. “Nif (Olympos) Dağı Kazısı Metal Buluntularının Tipolojik ve Analojik Değerlendirilmesi”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı XXVII: 231-236.
• Baykan, D. 2017. “Metal Buluntular ve Arkeometalurji Verileri”, Nif Dağı Ballıcaoluk (2008-2016) Prof. Dr. Elif Tül Tulunay Onuruna, (Eds. M. Peker/C. Baykan/D. Baykan). İstanbul: 119-160.
• Birmingham, J.M. 1961. "The Overland Route across Anatolia in the Eighth and Seventh Centuries B.C.", AnSt/11: 185-195.
• Boehlau, J/Schefold, K. 1942. Larisa am Hermos: die Ergebnisse der Ausgrabungen,1902- 1934, 3. Die Kleinfunde. Berlin.
• Brøns, C. 2014. "Representation and realities: Fibulas and pins in Greek and Near Eastern iconography", Greek and Roman Textiles and Dress, An Interdisciplinary Anthology, (Eds. M. Harlow/ M.L. Nosch). Barnsley: 60-94.
• Brøns, C. 2017. God & Garments: Textiles in Greek Sanctuaries in the 7th to the 1st Centuries BC. Oxford.
• Bulut, M. 2017. “Geçiş Ritüellerinden Doğum: Sağaltım Yolları”, Turkish Studies 12.21: 121-132.
• Burke, B. 2016. “Phrygian Fibulae as Markers of Textile Dedication in Greek Sanctuaries”, Textiles, Trade and Theories: From the Ancient Near East to the Mediterranean, (Eds. K. Droß-Krüpe/M.L. Nosch). Münster: 159-168.
• CAD The Assyrian Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago.
• Caner, E. 1983. Fibeln in Anatolien I Prähistorische Bronzefunde Abteilung XIV Band 8. München.
• Cole, S.G. 2004. Landscapes, Gender, and Ritual Space: The Ancient Greek Experience. London.
• Cooper, J.S. 2002. “Virginity in Ancient Mesopotamia”, CRRAI/47.1 (Eds. S. Parpola/R.M. Whiting). 91-112.
• Dawkins, R.M. 1929. “Objects in Carved Ivory and Bone”, The Sanctuary of Artemis Orthia at Sparta: Excavated and described by members of the British School at Athens 1906-1910 (Ed. R.M. Dawkins). London: 203-248.
• Delitzsch, W. 1896. Assyrisches Handwörterbuch. London.
• Deonna, W. 1938. Exploration Archeologique de Delos faite par l’e Francaise D’Athenes XVIII: Le Mobilier Delien. Paris.
• Dönmez, Ş. 2017a. Dönmez, Ş., “Byzantion’dan Önce Thrakion Vardı Şehr-i İstanbul’un Kuruluş Ezberlerine Arkeoloji Darbesi”, Tarih/34: 64-68.
• Dönmez, Ş. 2017b. “The Protohistoric Times of Istanbul in the Light of New Evidence”, TÜBA-AR/21: 93-115.