KOLOPHON’DAN TELLİ ÇALGI BETİMLEMELERİ VE KENTTEKİ MÜZİK OLGUSU

Yıl 2020, Sayı: 27, 0 - 0, 31.12.2020

Elçin Doğan

https://doi.org/10.22520/tubaar2020.27.010

Cited By: 1

Öz

Kolophon Antik Kenti bugün İzmir İli Menderes İlçesi Değirmendere Mahallesi sınırları içerisinde bulunmakla
birlikte antik dönemde on iki İon kentinden bir tanesi idi. Kentin birçok alandaki ününün yanında, antik kaynaklar ve
arkeolojik buluntular Kolophon’un müzik açısından önemini de ortaya koymaktadır. Çalışmanın konusunu oluşturan
telli çalgı betimlemesi taşıyan arkeolojik buluntu grupları, ağırlıklar, sikkeler ve figürinlerdir. Bu gruplar arasında
Değirmendere’de bulunmuş olan terazi ağırlıkları, kentin sembolü olan kaplumbağa kabuğu lyrası betimi taşıması
açısından önemlidir. Kolophon sikkelerinde ise kent simgesi (parasemon) olarak lyra yerine kithara görülür. Klaros
kutsal alanından ele geçen diğer buluntular figürin ve lyra parçaları da kentin müzikle ilişkili buluntuları arasında
yer alır. Ayrıca antik yazarların kentin müzisyen ve ozanlarıyla ilişkili çokça bilgi verdiği görülmektedir. Kolophon
tarihindeki bir başka önemli veri kentin çam ormanlarından elde edilen reçine diğer bir ismiyle colophonium
üretimidir. Colophonium’un telli çalgılarda günümüzde de kullanılıyor olması bu iki olgu arasındaki ilişkiyi
göstermesi açısından dikkate değerdir. Kentin özünde aynı ancak işlev ve kullanımda farklı iki parasemonu lyra ve
kithara, gündelik ve dinsel alanlardaki ayrı kullanımlara işaret etmektedir. Antik dönemin en karmaşık müzik aleti
olan kithara tanrı Apollon’un simgesi olarak Klaros’un, lyra ise müzik eğitimin ve günlük hayatta kullanılan müziğin
simgesi olarak Kolophon’un simgesel karşılıklarıdır. Her iki durumda da telli çalgı aletlerinin kent tarihinde çok
yüksek bir değere sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Telli çalgılar, antik müzik aletleri, lyra

Kaynakça

• AKAR-TANRIVER, D.S. 2009. “Apollon Klarios Kültü, Kehanet Pratikleri ve Adaklar” (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji ABD Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• BARCLAY, V.H. 1964. British Museum Catalogue of the Greek Coins of Ionia. A Catalogue of the Greek Coins in the British Museum, Bologna.
• BARKER, A. (ed.) 1989. Greek Musical Writings. Volume 1, The Musician and his Art, Cambridge.
• BÉLİS, A. 1995. “Cithares, citharistes, citharôdes en Grèce”, Comptes rendus de l’Académie des Inscriptions et Belles-Lettres 4: 1025-1065.
• BİLGİÇ, E. 2014. “Epigrafik Veriler Işığında Antikçağ Anadolusu’nda Eğitim” Cedrus, 2, 323-338.
• BURNEY, C. 1782. A General History of Music from the Earliest Ages to the Present Period. London.
• Çelgin, G. 1990. Eski Yunan Edebiyatı, İstanbul.
• ÇELİK, S. 2008. “Apollon ve Müzik” (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji ABD Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• DEWAİLLY, M. 2000. “Les statuettes en terre cuite du sanctuaire d’Apollon à Claros: Production et consommation ( fin VIème -fin Vème siècle)” Die Ägäis und das westliche Mittelmeer . Beziehungen und Wechselwirkungen 8.bis 5. Jh. v. Chr., Wien, 24. bis 27. März 1999, (ed. F. Krinzinger), Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften: 343-347.
• DEWAİLLY, M. 2001. “Le sanctuaire d'Apollon à Claros: Place et fonction des dieux d'après leurs images”, MEFRA, 113-1: 365–382.
• DOĞAN- GÜRBÜZER, E. 2012. “Klaros Lyralı Apollon Figürinleri Üzerine Bir Tipoloji”, Arkeoloji Dergisi, 17: 73-80.
• DOĞAN-GÜRBÜZER, E. 2016. “Terracotta Figurines with Stringed Instruments from Claros” Musicians in Coroplastic Art. Iconography, Ritual Context and Functions. (Ed. A. Belia, C. Marconi) Roma: 73-83.
• ERCOLES, M. 2014. “Dressing the Citharode: a chapter in Greek musical and cultic imagery” Greek and Roman Textiles and Dress: An Interdisciplinary Anthology (ed. M. Harlow, M.L. Nosch ) Oxford: 95-110 FLASHAR, M. 1992. Apollon Kitharodos. Statuarische Typen des musischen Apollon, Köln. FLASHAR, M. 1998-99. “Die Bedeutung der kaiserzeitlichen Munzpragung von Kolophon für die Kultbildgruppe von Klaros [Klaros- Studien II]”, Boreas, 21-22: 227-239.
• FRANKLİN, J.C. 2008. “‘A Feast of Music’: The Greco-Lydian Musical Movement on the Assyrian Periphery.” Anatolian Inter- faces: Hittites, Greeks, and Their Neighbors. Proceedings of an International Conference on Cross-Cultural Interaction September 17–19, 2004, Emory University, Atlanta, GA, (ed. B.J. Collins, M.R. Bachvarova, I.C. Rutherford) Oxford: 191–201.
• RATTÉ, C., ROJAS, F., COMMİTO A. (2020) “New Research at Notion,” Zwischen Bruch und Kontinuität. Architektur in Kleinasien am Übergang vom Hellenismus zur römischen Kaiserzeit (ed. U. Quatember, U. Lohner-Urban) Byzas 25: İstanbul
• GASSNER,V., MUSS,U., GRAMMER, B., GRETSCHER, M., MARİAUD, O. 2017. “The Urban Organization of Kolophon and Its Necropoleis: The Results of the 2011–2014 Surveys”, Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens 86,1 : 43-81.
• GRAMMER, B., DRAGANİTS, E., GRETSCHER, M., MUSS, U. 2017. “LİDAR‐guided Archaeological Survey of a Mediterranean Landscape: Lessons from the Ancient Greek Polis of Kolophon (Ionia, Western Anatolia). Archaeol. Prospect. 24: 311– 333.
• GROVE, George, Sir, 1879 Dictionary of Music and Musicians, Volume 1, book: London.
• GOLDMAN, H. 1922. Excavation Notebook Colophon.
• HALDENE, J.A. 1966. “Musical Instruments in Greek Worship”, Greece & Rome 13: 98-107.
• HİCKMANN,H. 1949. Catalogue général des antiquités égyptiennes du Musée da Caire. Le Caire.
• HOLLAND, L. B. 1944. "Colophon", Hesperia 13: 91–172.
• HOLZMAN, S. 2016. Tortoise-Shell Lyres from Phrygian Gordion. American Journal of Archaeology 120,4: 537-564.
• KİNNS, P. 1980. “Studies in the coinage of Ionia : Erythrae, Teos, Lebedus, Colophon, 400-30 B.C.” (Cambridge Üniversitesi Yayımlanmamış doktora tezi)
• LANDELS, J.G. 1999. Music in Ancient Greece and Rome London.
• LAWERGREN, B. 1985. “A Lyre Common to Etruia, Greece and Anatolia: The Cylinder Kithara”, Acta Musicologica 57-1: 25-33.
• LAWERGREN, B. 2004. “Eski Anadolu‟da telli çalgılar”: I. Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları Sempozyumu. Ankara: 16-26.
• LAWERGREN, B. 2007. "Etruscan musical instruments and their wider context in Greece and Italy," Etruscan Studies10: 119-138.
• MAAS, M., SNYDER, J. M. 1989. Stringed Instruments of Ancient Greece, London.
• MALAY, H. 1992. Hellenistik Devirde Pergamon ve Aristonikos Ayaklanması, İzmir.
• MERİTT, B.D. 1935. “Inscriptions of Colophon”, American Journal of Philology 56/4: 358-397.
• MİLNE, J.G. 1941. Colophon and its Coinage, New York
• MUSS, U. 2019. “The Topography of Early Colophon and Halil Ağa Hill”, Colofone, città della Ionia. Nuovi studi e ricerche. Atti del convegno di Salerno, 20 aprile 2017, (ed. L. Vecchio ) Salerno: 93-120,
• NORDQUİST, G. 1922. “Instrumental Music Representations of Greek Cult” Kernos Supp. I, The Iconography of Greek Cult in the Archaic and Classical Periods, Proceedings of the First International Seminar on Ancient Greek Cult, orginised by the Swedish Institure at Athens and European Cultural Centre of Delphi (Delphi, 16-18 November 1990) (Robin Hägg ed.): 144- 168.
• OZANNE, A. FURNESS, GOLDMAN, H. 1959. “Excavations at Gozlu Kale, Tarsus. Vol. II. From the Neolithic through the Bronze Age”, Journal of Hellenic Studies 79: 212-214.
• ÖNOL, İ. 2009. “2001-2007 Yılları Arasında Klaros Kazılarında Ele Geçen Sikkeler” (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji ABD Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) İzmir.
• ÖZGAN, C., ÖZGEN, H. M., EREN, K., POLAT, A., ÇINAR, Ö. 2012. “Kolophon Antik Kenti 2010 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 29/1, 263- 283.
• ÖZGAN, C., ÖZGEN, M., EREN, K. POLAT, E., AYKANAT, A. A. 2013. “Kolophon Antik Kenti 2011 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 30/1: 196 – 199.
• PENELLA, R. 2007. Man and the Word: The Orations of Himerius. California.
• RENFREW, C., MOUNTIJOY, P.A, MACFARLANE, C. 1985. The Archaeology of Cult. The Sanctuary at Phylakopi, London.
• RUBİNSTEİN, L., GREAVES, A. M. 2014. “Ionia”, An Inventory of Archaic and Classical Poleis, (eds. M. H. Hansen, T. H. Nielsen) Oxford.
• ROUSSET, D. 2018. “Eski Kolophon ve Deniz Üzerindeki Kolophon’un Klasik ve Hellenistik Dönem Tarihi ve Kurumları”, Prof. Dr. Nuran Şahin’e Armağan Kitabı Epiphaneia. A Festschrift for Prof. Dr. Nuran Şahin from her Colleagues, Friends and Former Students (eds. O. Zunal, Y. Polat, H. Cevizoğlu, G. Gürtekin-Demir, G. Polat, G. Günata, E. Doğan-Gürbüzer, C. Pişkin-Ayvazoğlu) İzmir: 315-329.
• ŞAHİN, N. 1996. “Beyaz Lekythos'lar Işığında Atina'da Ölü Kültü ve Ölüm İkonografisi”, Arkeoloji Dergisi 4: 143-167.