MURAT HÖYÜK’TE YENİ ASSUR İZLERİ: AMULET VE PARMAK BASKILI BİR KADEH

Yıl 2021, Sayı: 28, 57 - 66, 14.09.2021

Abdulkadir Özdemir Harun Danışmaz

https://doi.org/10.22520/tubaar.2021.28.003

Öz

Murat Höyük, Doğu Anadolu Bölgesi, Bingöl İli Solhan İlçesinde, Murat Nehri kenarında yer almaktadır. Bu çalışmada, Murat Höyüğün Orta Demir Çağına tarihlenen II. tabakasından kazılarla ele geçen üzerinde tanrı ve tanrıça işaretleri olan amulet ve parmak baskılı kadeh tanıtılmaktadır. Höyük, yakın zamanda tamamlanan Aşağı Kaleköy Barajının su tutma havzası içerisinde yer aldığı için, Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 2018 yılında tescillenmiştir. Höyükteki kazı çalışmaları Elâzığ Müzesi Müdürlüğü kazı başkanlığında ve bilimsel bir heyet tarafından 2019 yılında yapılarak tamamlanmıştır. Murat Höyükte yürütülen kazı çalışmaları sonucunda dört ana kültür evresi (I-IV) tespit edilmiştir. Höyüğün II. tabakası MÖ 9-6 yüzyıl aralığına tarihlenmektedir. Kazı buluntusu olan ve burada tanıtılan amulet ve kadeh, Urartu Krallığı’nın etkisi altında olan bölgenin ve de höyüğün, aynı zamanda diğer kültürler ile de iletişim halinde olduğunu kanıtlayan ünik eserlerdir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu, Bingöl, Murat Höyük, Orta Demir Çağı, Urartu, Amulet, Saray Malları, Parmak baskı bezemeli kadeh

Kaynakça

• ANASTASIO, S. 2010. Atlas of the Assyrian Pottery of the Iron Age, Turnhout: Brepols.
• COŞKUN, N. 2014. “Mardin Müzesi'nden Bir Grup Yeni Assur Çanak Çömleği”, OLBA XXII: 15-31. DANIŞMAZ, H. 2018. “Political Relations between the Urartian and Assyrian Kingdoms: A Regional Comparison in Areas of Conflict”, Anadolu Araştırmaları 21: 105-123.
• DANIŞMAZ, H. 2020. Urartu Krallığı: Yönetim ve Organizasyon, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• HUNT, A. M. W. 2015. Palace Ware Across the Neo-Assyrian Imperial Landscape, Social Value and Semiotic Meaning, Boston.
• KÖROĞLU, K. 2015. “Conflict and Interaction in the Iron Age: The Origins of Urartian–Assyrian Relations”, European Journal of Archaeology 18 (1): 111-127.
• KÖROĞLU, K. 2018. “Anadolu’daki Yeni Assur Dönemi Stelleri ve Kaya Kabartmaları/Neo-Assyrian Rock Reliefs and Stelae in Anatolia”, Assurlular: Dicle’den Toroslar’a Tanrı Assur’un Krallığı/The Assyrians: Kingdom of the God Aššur from Tigris to Taurus (Ed. K. Köroğlu/S. F. Adalı), İstanbul: 162-207.
• KÖROĞLU, K. 2020. “Yukarı Dicle Bölgesinde Yeni Assur Dönemi Eyalet Merkezi: Üçtepe”, Assurlular: Dicle’den Toroslar’a Tanrı Assur’un Krallığı (Ed. K. Köroğlu/S. F. Adalı), İstanbul: 292-305.
• LEGRAIN, L. 1936. Ur Excavations Volume III: Archaic Seal-Impressions. London and Philadelphia: The Trustees of the Two Museums, (The British Museum ans The University Museum) by the aid of a Grant from the Carnegie Corporation of New York.
• MATNEY, T/GREENFIELD, T/HARTENBERGER, B./KESKIN, A/KÖROĞLU, K./MACGINNIS, J./WICKE, D. 2009. “Excavations at Ziyaret Tepe 2007-2008”, Anatolica 35: 37-84.
• MATNEY, T., MACGINNIS/J., WICKE, D./KÖROĞLU, K. 2020. “Eighteen years on the frontiers of Assyria: the Ziyaret Tepe Archaeological Project”, Imperial Connections: Interactions and Expansion from Assyria to the Roman Period, Vol. 2, Proceedings of the 5th "Broadening Horizons" Conference (Udine 5-8 June 2017) (Ed. K. Gavagnin/R. Palermo), EUT: Universita di Trieste: 85-118.
• MATNEY, T/RAINVILLE, L/DEMKO, T/KAYSER, S/KÖROĞLU, K/MCDONALD, H./ZUCHMAN, J. 2005. “Archaeological Investigations at Ziyaret Tepe, 2003-2004”, Anatolica 31: 19-68.
• MOOREY, P. R. S. 1980. Cemeteries of the First Millennium B.C. at Deve Hüyük, near Carchemish. Salvaged by T.E. Lawrence and C. L. Woolley in 1913 (with a catalogue raisonné of the objects in Berlin, Cambridge, Liverpool, London and Oxford), Oxford, England: BAR International Series 87.
• ÖZDEMIR, A. 2020. “Murat Höyük 2019 Excavation: A Preliminary Report”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 51: 272-287.
• ÖZDEMIR, A/KILIÇ, Z/AĞTAŞ, Y. 2020. “Aşağı Kaleköy Barajı Projesi / Murat Tepe 2018 Yılı Kurtarma Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı 41 (1): 1-14.
• ÖZDEMIR, A/ÖZDEMİR, A. [Ayşe]. 2021. “Murat Tepe ve Murat Höyük Kazıları Işığında Doğu Anadolu Ölü Gömme Gelenekleri Üzerine Yeni Gözlemler: İki Yeni Urartu Toprak Mezarı”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 44 (Baskıda).
• ÖZDOĞAN, M. 2019A. “Keban Projesi Uygarlık Tarihine Bakışımızı Değiştirecek (Arkeoloji Söyleşileri)”, Bilim ve Ütopya 295: 43-46.
• ÖZDOĞAN, M. 2019B. “Sunuş/Introduction”, Karaz’dan Büyük İskender’e Erzurum Ovası’nda Yeni Bir Keşif Alaybeyi Höyük (Ed. G. Altunkaynak), Ankara: XV-XXIV.
• PARKER, B. 1962. “Seals and Seal Impressions from the Nimrud Excavations 1955-58”, Iraq 24 (1): 26-40.
• PITTMAN, H/ARUZ, J. 1987. Ancient Art in Miniature: Near Eastern Seals from the Collection of Martin and Sarah Cherkasky, New York: Metropolitan Museum of Art.
• RAWSON, P. S. 1954. “Palace Wares from Nimrud. Technical Observations on Selected Examples”, Iraq XVI: 168-172.