Ortaokulda Tarih Eğitimi: Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 22 - 35, 31.12.2016

Ersin Topçu

Öz

Türkiye’de öğrenciler, ilköğretim 8. sınıfa kadar tarih konularını ihtiva eden müstakil bir ders ile karşılaşmamaktadırlar. Çünkü tarih bilimi kapsamındaki konular Hayat Bilgisi ya da Sosyal Bilgiler dersi çatısı altında verilmektedir. İlköğretim programları hazırlanırken tercih edilen bu yaklaşımın tarih öğretiminin amaçlarına ne kadar hizmet ettiğinin saptanması önemli bir problemdir. Bu problemin vuzuha kavuşmasına katkı sağlamak maksadıyla bu çalışmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin bakış açılarına göre ortaokulda tarih öğretiminin mevcut durumu ve tarih öğretiminde yaşanan yapısal kaynaklı sorunlar tespit edilerek bunlara yönelik çözüm önerileri sunulmaya çalışılacaktır.
Bu araştırma nitel araştırma ilkelerine uygun olarak tasarlanmıştır. Araştırmada nitel yöntemin tercih edilmesinin sebebi araştırma amacı kapsamında derinlemesine analizlerin yapılmak istenmesidir. Araştırma katılımcıları nitel araştırmalarda tercih edilen örnekleme tekniklerinden olan amaçlı örnekleme göre belirlenmiştir. Katılımcıların belirlenmesinde en az 5 yıl sosyal bilgiler öğretmenliği yapma, araştırmaya gönüllü katılma ve cinsiyet dağılımında eşitlik kıstasları gözetilmiştir. Bu çerçevede Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesinde bulunan bir ilinde görev yapan 6’sı kadın ve 6’sı erkek olmak üzere toplam 12 sosyal bilgiler öğretmeni katılımcı olarak seçilmiştir. Araştırma verileri uzman görüşü alınarak hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Çalışma sonucunda öğretmenlerin sosyal bilgiler dersinin varlığından memnun oldukları fakat tarih ve coğrafya derslerinin ayrı birer ders olarak okutulmasını istedikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih Eğitimi, Sosyal Bilgiler dersi, Sosyal bilgiler öğretmeni

Kaynakça

• Akpınar, M., Ayvacı, H.Ş. (2003). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilimlerin temel disiplinlerine karşı tutumları. Milli Eğitim, (158),137- 145.
• Akpınar, M., Kaymakcı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20(2), 605-626
• Arslantaş, S. (2006). 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders program uygulamalarında karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından incelenmesi (Malatya ili örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). F.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
• Aslan, E. (2016). Geçmişten günümüze sosyal bilgiler. İçinde, D. Dilek (Ed.) Sosyal Bilgiler Eğitimi (s.3-48). Ankara: PegemA
• Bal, S. (2011). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çözüm yolları konusunda öğretmen adayı ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, (15), s. 371 – 387.
• Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkler. (4. baskı) Ankara: PegemA
• Çakmak, Z., Aslan, S. (2016). Sosyal bilgiler dersi öğretimine yönelik öğretmen ve öğretmen adayı görüşlerinin değerlendirilmesi. Current Research in Education, 2(1), 29-41
• Demircioğlu, İ.H. (2008). Türkiye’de Tarih Eğitiminin Tarihi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (6),12, 431-450
• Demircioğlu, İ.H. (2012). Osmanlı Devleti’nde tarih yazımının tarih öğretimi üzerine etkileri. Milli Eğitim, (193),115-125.
• Demircioğlu, İ.H. (2014). Türkiye’de tarih eğitimi: sorunlar ve çözüm önerileri. Yeni Türkiye, Türk Eğitimi Özel sayısı II. (59), 1176-1186.
• Josepf, S. (2003). Differential perceptions of teachers and students about the teaching and learning of history in secondary schools of Triniad And Tobacco. Andrews University School Of Education. Degree Doctor Of Philosophy. Ann Arbor. 29.05.2016 tarihinde https://goo.gl/2HdvWd adresinden alınmıştır.
• Kaymakcı, S., Akbaba, B. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının geçmiş yaşantılarında öğrenemedikleri konular ve bunlara ilişkin çözüm önerileri. TSA. (3), 145-165
• Kaymakcı, S., Ata, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgilerin doğasıyla ilgili görüşleri. Journal of Social Studies Education Research. 3(1), 35-64
• Kuş, Z. ve Çelikkaya, T. (2010). Sosyal bilgiler öğretimi için sosyal bilgiler öğretmenlerinin beklentileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 69-91
• Mağat, R. (2006). Ortaöğretim öğrencilerinin tarih dersine ilgisi ve tarih düşüncesinin gelişimi -Kahramanmaraş örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• McCrum, E. (2013). History teachers’ thinking about the nature of their subject. Teaching and Teacher Education, 35, 73-80.
• MEB, 2016. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=155 15.07.2016 tarihinde edinilmiştir.
• MEB, 2016. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=181. 15.07.2016 tarihinde edinilmiştir.
• Miles, B.M., Huberman, A.M. (2015). Nitel Veri Analizi. S. Akbaba-Altun, A. Ersoy (Çev. Ed.). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Moffatt, M.P. (1957). Sosyal bilgiler öğretimi. (N. Oran, çev.) Ankara: Maarif Basımevi
• Özbaran, S. (1998) “Türkiye’de Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları Üstüne Düşünceler”, Tarih Eğitimi ve Tarihte ‘Öteki’ Sorunu. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• Öztük, C., Deveci, H. (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programlarının değerlendirilmesi, İçinde, C. Öztürk (Ed.). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları (s.1-41.) Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Patton. M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün, S. Beşir Demir (Çev. Ed.). (3. Baskı). Ankara: PegemA. Yayıncılık.
• Punch, K. F. (2009). Introduction to research methods in education. London: Sage.
• Safran, M. (2002). Türk Tarihi Öğretimi ve Meseleleri, Türkler Ansiklopedisi, c.17, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Safran, M. (2006). Değişik öğretim basamaklarında tarih dersine ilişkin tutumlar üzerine bir araştırma. Tarih Eğitimi: Makale ve Bildiriler. (7-12). Ankara: Gazi Kitabevi
• Sever, R. (2015). Sosyal bilgiler öğretimi, sosyal bilgiler eğitimine giriş. Ankara: Nobel
• Sevinç, Q., Mövsümlü, C. (2014). Maarifcilerin Tarih Felsefesine Bakışları: Batı ve Doğu Tarihçiliği Kapsamında. 3.Uluslarası Tarih Eğitimi Sempozyumu (ISHE) 25-27 Haziran 2014 s.207-215 tam metin olarak basılmıştır.
• Sönmez, E. (2008). Annales okulu ve Türkiye’de tarihyazımı. Annales Okulu’nun Türkiye’de tarih yazımına etkisi: Başlangıçtan 1980’e. İstanbul: Daktylos
• Stemler, S. (2001). An overview of content analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 7(17).
• Stradling, R. (2003). 20. yy’da Avrupa tarihi nasıl öğretilmeli? A. Ünal. (Çev.). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• Şimşek, A. (2013). Geçen yüzyılda Türkiye’de tarih dersleri. Eğitime Bakış (9), 26, 36-41
• Şimşek, A., Pamuk, A. (2014). Tarih Yazıcılığının Dünü, bugünü ve yarını üzerine kısa bir bakış. İçinde, Tarih nasıl öretilir? Tarih öğretmenleri için özel öğretim yöntemleri. Mustafa Safran (Ed.). (2. baskı). İstanbul: Yeni İnsan
• Şirin, İ. (2011). Genel tarih anlayışları. A. Şimşek (Ed.) Tarih Nasıl Yazılır? Tarih Yazımı için Çağdaş bir Metodoloji. İstanbul: Tarihçi.
• Talay, H. H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülükle ilgili konulara hazır bulunuşluk düzeyleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tekeli, İ. (1998). Tarih bilinci ve gençlik: karşılaştırmalı Avrupa ve Türkiye araştırması, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• Turan, İ., Aslan, H. (2016). YÖK tez merkezi ve Proquest veri tabanında yer alan tarih eğitimi tezlerinin değerlendirilmesi. EÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, (18)-2, 982-1001 Doi: 10.17556/jef.06505
• Usta, N. (2013). Türkiye’de tarih öğretiminin güncel sorunları. TYB Akademi. Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi (3),8,35-45
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (5. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yıldız Ö. (2003). “Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çağdaş çözüm önerileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2),181-190
• Yılmaz, K., Kaya, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih algısı ve tarih öğretimine pedagojik yaklaşımları. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6),73-95