Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında Kadın İmajı (1968-1998-2005-2018)

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 68 - 79, 31.05.2020

Mehmet Tatan , F.betül Demir , Sibel Oğuz Haçat

Öz

Her toplumda ve her ülkede öğrencilere kazandırılması gereken birtakım özellikler vardır. Bu özellikleri kazandırma konusunda sosyal bilgiler eğitimine de sorumluluklar düşmektedir. Sosyal bilgiler eğitiminin amacı, öğrencileri geleceğe hazırlayarak iyi bir vatandaş yetiştirmektir. Bu bağlamda araştırmada, mevcut aile ve kadın anlayışlarına göre 1968, 1998, 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında kadın imajının bir değerlendirmesi yapılmıştır. Araştırmada sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında kadın imajının geçirmiş olduğu değişikliklerin anlaşılması ve artan kadın sorunlara çözüm üretmek konusunda katkı sunması amaçlanmaktadır. 1968, 1998, 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında kadın imajının ne şekilde ele alındığı karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Belirlenen amaç çerçevesinde araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Araştırma kapsamında 1968, 1998, 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda incelenen programlarda ele alınan boyutlarda, kadın imajı doğrudan veya dolaylı olarak yer aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca programlarda yer alan kazanımların çoğunlukla kadının konumu ile kadına verilen değer bilişsel ve duyuşsal boyutta yer aldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Kadın, Öğretim Programı, Sosyal Bilgiler

Kaynakça

• Açıl, O. (2016). İlk Türk devletlerinde kadın algısı ve kadın hakları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 63-72.
• Acar, H. (2016). Türk kültür ve devlet geleneğinde kadın. İnsan&İnsan, 6( 21), 395-411.
• Akhan, N. A. & Demirezen, S. (2015). Araştırma inceleme yoluyla öğrenme öğretme stratejisi. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (s. 147-174). Ankara: Pegem Akademi.
• Aksoy, İ. (2017). Toplumsal ve siyasal süreçte Türk kadını. Yasama Dergisi, 32, 8-20.
• Aktaş, Ö. & Özmen, A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin görüşlerine göre kadın imajı. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 76-94.
• Aluş, Y. (2015). Kültürel ve toplumsal gerçekliğimiz açısından aile anlayışlarının ve Türk ailesinin değerlendirmesi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 15-24.
• Ataman, N. (1999). Erken cumhuriyet döneminde kadın kimliğinin oluşumu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Aslan, M. (2008). Vatandaşlık bilgisi üzerine Türkiye’de yapılan hukuki düzenlemeler ve 2005-2006 sosyal bilgiler müfredatına etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Bars, M. E. (2014). Türk kahramanlık destanlarında kadın tipleri. International Journal of Languages’ Education and Teaching (İJLET), 3, 122-140.
• Bayer, A. (2013). Değişen toplumsal yapıda aile. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(8), 101-129.
• Can, İ. (2013). IX. Tarih, toplum ve kültür bağlamında aile ve kadın. M. Aydın (Ed.), Aile sosyolojisi. (s. 65-86). Konya: Çizgi Yayınları.
• Dilek, G. (2012). Tarih öğretiminde toplumsal cinsiyet: 6. sınıf öğrencilerinin perspektifinden tarihsel süreçte kadın hakları ve kadın imgesi (Yayımlanmamış doktora tezi) Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erbay, H. (2019). Tarihsel süreçte dünyada ve Türk toplumunda kadın algısı ve haklarının gelişimi üzerine bir değerlendirme. Ege Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 1-23.
• Erginer, E. (2018). Eğitim-öğretim-milli eğitimin temel ilkeleri-program. A. Uzunöz & V. Aktepe (Ed.), Özel öğretim yöntemleri-1. (s. 2-21). Ankara: Pegem Akademi.
• İzmir Kaptan, E. & Turgut, T. (2019). Sosyal bilgiler ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği. B. Ü. İbret & S. Kaymakcı (Ed.), Sosyal bilgiler ve toplum (s. 207-236). Ankara: Pegem Akademi.
• Karaçalı Taze, H., & Dilek, G. (2018). Kendinizi bizim yerimize koyup düşünmenizi istiyorum: Kadın haklarının öğretimi üzerine bir tarihsel empati çalışması. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1737-1750.
• Kaymakcı, S. (2016). Hayat bilgisinde değerler eğitimi R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Farklı yönleri ile değerler eğitimi. (s. 368-388). Ankara: Pegem Akademi.
• Kocacık, F. & Gökkaya, V. B. (2005). Türkiye’de çalışan kadınlar ve sorunları, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195- 219.
• Köse, M. (2011). Tarih öğretiminde kadın imajının yeniden inşası (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kurtdede-Fidan, N. (2016). Sosyal bilgiler eğitimi ve sosyoloji. R. Turan & T. Yıldırım (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri. (ss. 165-182). Ankara: Anı Yayıncılık.
• MEB. (1968). İlköğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (1998). İlköğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2005a). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4-5. sınıflar öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları: Ankara.
• Sağ, V. (2001). Tarihsel süreç içerisinde Türk kadını ve Atatürk. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 9-23.
• Özaydınlık, K. (2014). Toplumsal cinsiyet temelinde Türkiye’de kadın ve eğitim. Sosyal Politika ve Çalışma Dergisi, 14(33), 93-112.
• Özdemir, M. S. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programı ve değerlendirmesi. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi. (s.17-48). Ankara: Pegem Akademi.
• Özel Özcan, S. M. & Erden Kaya, M. (2017). Türk toplumsal hayatında kadının varlığının tarihsel eksende sorgulanması. Turkish Studies, 12(12), 175-188.
• Öztürk, C. & Deveci, H. (2011). Farklı ülkeler sosyal bilgiler programının değerlendirmesi. C. Öztürk ve H. Deveci (Ed.), Farklı ülkeler sosyal bilgiler programları. (s. 1-40). Ankara: Pegem Akademi.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün & S. B. Demir (Çeviri Ed.) Ankara: Pegem Akademi.
• Süleymanov, A. (2009). Çağdaş Türk Toplumlarında Aile ve Evlilik İlişkileri. Aile ve Toplum, 11(5), 7-17.
• Turan, R. ve Ulusoy, K. (2015). Sosyal bilgilerde tarihin yeri ve önemi. R. Turan & K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin Temelleri (4.Baskı). (s.122-137). Ankara: Pegem Akademi.
• URL-1. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/08144011_KANUN.pdf adlı adresten 09.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Yalçın, H. (2019). Cumhuriyet dönemi kadın imajı inşası (1928-1938) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. Ankara.
• Yavuz, Ö. (2015). Kadınların toplumsal hayata katılımında yerel yönetimlerin rolü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Yenituna, B. (2014). Çağdaş Türk kadını imajı yaratma sürecinde Cumhuriyet gazetesinin rolü (1930-1935). Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(3), 62-89.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 10. baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.