Çevrimiçi Mahremiyet Farkındalık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 297 - 311, 31.12.2021

Özgen Korkmaz Mehmet Vergili Emel Karadaş

Öz

Çevrimiçi mahremiyet, günümüzde hızla gelişen teknolojilerle internet kullanımının artması ve buna bağlı olarak sürekli etkileşim, çevrimiçi olma durumlarıyla bağlantılı olarak oluşabilecek güvenlik açısından önemli bir kavramdır. Bu çalışmanın amacı geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılarak Çevrimiçi Mahremiyet Farkındalık Ölçeği (ÇMFÖ) geliştirmektir. Araştırma kapsamında betimsel tarama modelinden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Amasya Üniversitesinin farklı bölümlerinde eğitim gören 514 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Oluşturulan ölçeğin deneme formu 49 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin geçerliliğine yönelik madde faktör korelasyonları, açımlayıcı faktör analizi (AFA), doğrulayıcı faktör analizi (DFA), madde ayırt edicilik güçleri hesaplanmıştır. Güvenirliğe yönelik iç tutarlık ve kararlılık düzeyleri incelenmiştir. Yapılan bu analizler sonucunda 5’li likert tipinde 17 madde ve 3 faktörden meydana gelen ÇMFÖ oluşmuştur. Üç faktör toplam varyansın %47.709’unu açıklamaktadır. Ölçeğin tamamının güvenirlik katsayısı (Cronbach ⍺) .794 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen analiz sonuçları, oluşturulan ölçeğin güvenilir ve geçerli olduğunu destekler özelliktedir.

Anahtar Kelimeler

Farkındalık, Çevrimiçi Mahremiyet, Ölçek Geliştirme

Kaynakça

• Acilar, A., Olgun, H., & Gorur, A. (2015). Privacy concerns of public employees on the internet: A study in Bursa. Research Journal of Business and Management, 2(3), 334-347.
• Alakurt, T. (2017). Adaptation of online privacy concern scale into Turkish culture. Pegem Journal of Education and Instruction, 7(4), 611–636.
• Aslanyürek, M. (2016). İnternet ve sosyal medya kullanıcılarının internet güvenliği ve çevrimiçi gizlilik ile ilgili kanaatleri ve farkındalıkları. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(1), 80-106.
• Buyruk, B., & Korkmaz, Ö. (2014). FeTeMM farkındalık ölçeği (FFÖ): geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(1), 3-23.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A.Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 001-214.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 1-360.
• Caudill, E. M., & Murphy, P. E. (2000). Consumer online privacy: legal and ethical Issues. Journal Of Public Policy & Marketing, 19(1), 7-19.
• Choi, H., Park, J., & Jung, Y. (2018). The role of privacy fatigue in online privacy behavior. Computers In Human Behavior, 81, 42-51.
• Çetinkaya, L., Güldüren, C., & Keser, H. (2017). Öğretmenler için bilgi güvenliği farkındalık ölçeği (BGFÖ) geliştirme çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 46(216), 33-52.
• Debatin, B., Lovejoy, J. P., Horn, A. K., & Hughes, B. N. (2009). Facebook and online privacy: attitudes, behaviors, and unintended consequences. Journal Of Computer-Mediated Communication, 15(1), 83-108.
• Erdoğdu, F., Gökoğlu, S., & Kara, M. (2020). “What about users?”: Development and validation of the mobile information security awareness scale (MISAS). Online Information Review. 45 (2). 406-421
• Furnell, S., & Phippen, A. (2012). Online privacy: a matter of policy? Computer Fraud & Security, 2012(8), 12-18. Genç, Z., Kazez, H., & Fidan, A. (2013). Çevrimiçi etik dışı davranışlarının belirlenmesi için bir ölçek uyarlama çalışması. Akademik Bilişim, 1(1), 194-197. Güldüren, C., Çetinkaya, L., & Keser, H. (2016). Ortaöğretim öğrencilerine yönelik bilgi güvenliği farkındalık ölçeği (BGFÖ) geliştirme çalışması. İlköğretim Online, 15(2). 682-695
• Hazar, E. (2018). Information, media and technology skills competency scale: a validity and reliability study. Journal of Human Sciences, 15(2), 1306-1316.
• Jordaan, Y., & Van Heerden, G. (2017). Online privacy-related predictors of facebook usage intensity. Computers In Human Behavior, 70, 90-96.
• Kalaman, S. (2017). Yeni medya ve mahremiyetin dönüşümü: facebook Türkiye örneği. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14(1),1-19.
• Kara, M. (2013). Siber Saldırılar – Siber Savaşlar ve Etkileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Karaarslan, E., Eren, M. B., & Koç, S. (2014). Çevrimiçi Mahremiyet: Teknik ve Hukuksal Durum İncelemesi. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirisi, İzmir.
• Karakaya, A. (2014), Yeni İletişim Ortamları ile Sömürgeciliğin Dönüşümü Gözetim Olgusu ve Bireylerin Farkındalık ve Teslimiyetleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karslıoğlu, F. (2014). Toplumsal Denetim Aracı Olarak İnternetin Dönüşümü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Keser, H., & Güldüren, C. (2015). Bilgi güvenliği farkındalık ölçeği (BGFÖ) geliştirme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1167-1184.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Korkmaz, Ö., Usta, E., & Kurt, İ. (2014). Sanal ortam yalnızlık ölçeği (SOYÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-2), 144-159.
• Milne, G. R., Rohm, A. J., & Bahl, S. (2004). Consumers’ protection of online privacy and identity. Journal of Consumer Affairs, 38(2), 217-232.
• Mıhçı, P., & Çakmak, E. K. (2017). Öğrenci siber sağlık ölçekleri geliştirme çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 457-491.
• Okur, E. ve Yalçın-Özdilek, Ş. (2013). Enerjinin etkin kullanımı ve teknolojik kirlilik farkındalık ölçeği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 271-286.
• Osborne, J. W., Costello, A. B., & Kellow, J. T. (2014). Best practices in exploratory factor analysis. Louisville, KY: CreateSpace Independent Publishing Platform.
• Strauss, J., & Rogerson, K. S. (2002). Policies for online privacy in the united states and the european union. Telematics And Informatics, 19(2), 173-192.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Ekinoks Yayınevi. Ankara, 18-71.
• Taddicken, M. (2014). The ‘privacy paradox’in the social web: the impact of privacy concerns, individual characteristics, and the perceived social relevance on different forms of self-disclosure. Journal Of Computer-Mediated Communication, 19(2), 248-273.
• Taşdelen, B., & Çataldaş, İ. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya ve mahremiyete yönelik görüşleri: Lefke Avrupa Üniversitesi örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 826-844.
• Tokgöz, C. (2011), Bilişim Çağında Toplumsal Denetim Aracı Olarak Gözetim Olgusu ve Yeni İletişim Ortamlarında Bireyin Gözetim Farkındalığı Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Topbaş, H., & Gazi, M. A. (2016). Sosyal ağlarda gizlilik kaygısının ölçülmesi: İnönü Üniversitesi öğrencilerine yönelik bir araştırma. İnönü University International Journal Of Social Sciences (Inıjoss), 5(1 (9)), 143-160. Türk Dil Kurumu (2019). http://sozluk.gov.tr
• Wu, Y., Lau, T., Atkin, D. J., & Lin, C. A. (2011). A comparative study of online privacy regulations in the US and China. Telecommunications Policy, 35(7), 603-616.
• Yıldız, A. K. (2012), Sosyal paylaşım sitelerinin dijital yerlilerin bilgi edinme ve mahremiyet anlayışına etkisi, Bilgi Dünyası, 13(2), 529-542.
• Yılmaz, E. (2015). Öğretmenlerin Dijital Veri Güvenliği Farkındalığı . (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yüksel, M. (2003), Mahremiyet hakkı ve sosyo-tarihsel gelişimi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1), 181-213.