Öğretmen Adaylarının Ekolojik Kimliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 132 - 146, 31.12.2023

Mine Kestepe , Kadir Karatekin

Öz

Bu araştırma, öğretmen adaylarının ekolojik kimlik düzeyleri ve ekolojik kimlik düzeyleri üzerinde etkisi olan değişkenleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırma, 2020-2021 eğitim-öğretim yılı içerisinde Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi, Okul Öncesi Eğitimi, Sosyal Bilgiler Eğitimi ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalları’ndaki 578 öğretmen adayı üzerinden tarama modeli ile yürütülmüştür. Öğretmen adaylarının ekolojik kimlik düzeylerini belirlemek amacıyla Ekolojik Kimlik Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, SPSS 26 istatistik programı ile analiz edilmiştir. Analizlerde betimsel istatistik, ilişkisiz örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre öğretmen adaylarının ekolojik kimlik düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Ekolojik kimlik üzerinde bazı değişkenlerin etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmen adaylarının güçlü bir ekolojik kimliğe sahip olabilmeleri için doğa ile etkileşimlerinin sağlanacağı bir çevre eğitiminin verilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayı, kimlik, ekolojik kimlik, çevre, çevre eğitimi

Kaynakça

• Ağbuğa, F. (2016). Çevre sorunlarına etik bir yaklaşım: felsefî bir sorgulama. [Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Albayrak, I. (2005). İnsan-doğa ilişkisi üzerine felsefi yaklaşımlar Antalya kent merkezinde profesyonel meslek sahiplerinin ekolojik duyarlılığı ve çevre örgütlerine yönelik görüşleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Almeida, S. C., Moore, D. and Barnes, M. (2018). Teacher identities as key to environmental education for sustainability implementation: a study from Australia. Avustralia Journal of Environmental Education, 34(3), 228-243.
• Argus, S. (2018). Girl scout voices: describing ecological identity. Prescott College.
• Beijaard, D., Meijer P. C. and Verloop, N. (2004). Reconsidering research on teachers professional identity, Teaching And Teacher Education, 20(2), 107-128.
• Blatt, E. N. (2014). Uncovering students’ environmental identity: An exploration of activities in an environmental science course. The Journal of Environmental Education, 45(3), 194-216.
• Brusaferro, V. R. (2020). Shaping “Little” ecological worldview: a case study of ecological ıdentity ındicators at forest preschool (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 27962463).
• Buehler, J. M. (2019). Engaging youth in experiential environmental education: an exploration of the effects on ecological ıdentity development (Master dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 13883486).
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Yayınları.
• Clayton, S. (2003). Environmental identity: a conceptual and an operational definition. In S. Clayton & S. Opotow (Eds.), Identity and the natural environment (p. 45-65). Cambridge, MA: MIT.
• Clayton, S. ve Kılınç, A. (2013). Proenvironmental concern and behavior in Turkey: the role of national and environmental identity. Psyecology, 4(3), 311-330.
• Connor, K. E. (2008). You choose to care: teachers, emotions and professional identity. Teaching and Teacher Education, 24(1), 117-126.
• Çelik, A. ve Küçük, A. (2022). Toplumsal cinsiyet açısından çevre duyarlılığı: Şanlıurfa örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(24), 386-406
• Erikson, E. (1981). Üretkenlik ve kimlik üzerine Erik ve Joan Erikson ile yapılan bir sohbetten. Harvard Educational Review, 249-269.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 975-989.
• Gatersleben, B., Murtagh, N. and Abrahamse, W. (2014). Values, identity and pro-environmental behaviour. Contemporary Social Science, 9(4), 374-392.
• Gezer, M. ve İlhan, M. (2018). Ekolojik kimlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3). 1121-1142.
• Gray, D. S. and Colucci-Gray, L. (2019). Laying down a path in walking: student teachers emerging ecological identities. Environmental Education Research, 25(3), 341-364.
• Gül, F. (2013). İnsan doğa ilişkisi bağlamında çevre sorunları ve felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 17-21.
• Hinds, J. and Sparks, P. (2008) Engaging with the natural environment: the role of affective connection and identity. Journal of Environmental Psychology, 28, 109–120.
• Humphreys, C. and Blenkinsop, S. (2018). Ecological identity, empathy and experiential learning: a young child’s explorations of a Nearby River. Australia Journal of Environmental Education, 34(2), 143-158.
• Huynh, T. and Torquati, J. C. (2019). Outdoor adventure instructors’ perceptions of nature and their work: a phenomenological study. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 19(3), 269-282.
• Kals, E., and Ittner, H. (2003). Children’s Environmental Identity: Indicators and Behavioral Impacts. In S. Clayton & S. Opotow (Eds.), Identity and the natural environment: The psychological significance of nature (pp. 135–157). MIT Press.
• Karaca, C. (2007). Çevre, insan ve etik çerçevesinde çevre sorunlarına ve çözümlerine yönelik yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 1-19.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Karatekin, K. ve Elvan, Ö. (2016). 8. Sınıf öğrencilerinin demokrasi kavramına ilişkin bilişsel yapıları. Abant izzet baysal Üniversitesi eğitim fakültesi Dergisi. 16 (Usbes Özel Sayı II), 1405-1431.
• Karatekin, K., Kuş, Z. ve Merey, Z. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarının Çözümünde Sosyal Katılımları. İlköğretim Online, 13(2), 345‐361.
• Karatekin, K. ve Sönmez, Ö.F. (2014). Çevresel ve değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi. (pp. 115-140). Ankara: pegem Akademi.
• Karatekin, K. and Uysal, C. (2018). Ecological citizenship scale development study. International Electronic Journal of Environmental Education, 8(2), 82-104.
• Karahan, G. (2009). Ecocentric, anthropocentric and antipathetic attitudes of nursing students towards anvironment. [Master Thesis]. İstanbul Üniversitesi.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, Z. ve Savaşlı, Y. (2021). Ergenlerin sosyal karşılaştırma ve duygusal öz-yeterlik düzeylerinin demografik değerlere göre incelenmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 71-100.
• Khatoon, N. (2019). Understanding the grade V students ecological identity in Karachi and helping them in enhancing their ecological consciousness. [Doctoral Thesis]. Aga Khan University.
• Kılıç, S. (2008). Çevre etiği, ortaya çıkışı, gelişimi ve sonuçları. Orion Yayınları.
• Kılıç, T. ve Tok, N. (2013). Çevrecilikte yeni bir kimlik: Ekolojizm. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(2), 223-250.
• Marcia, J. (1980). Identity in a dolescence. J. Marcia içinde, Handbook At Adolescent Psychology (p.165). WILEY.
• McGuire, N. (2015). Environmental education and behavioral change: An identity-based environmental education model. International Journal of Environmental & Science Education, 10(5), pp. 695-715.
• Mercan-Işık, S. (2022). Ekolojik kimlik ve ekolojik ayak izi: çevre sorunlarında bir ikilem mi? International Journal of Geography And Geography Education, (IGGE), 47, 148-161.
• Opotow, S. and Brook, A. (2003). Identity And Exclusion in Rangeland Conflict. In S. Clayton & S. Opotow (Eds.), Identity and the natural environment (p. 249- 272). Cambrindge, MA: MIT.
• Özer, M. A. (2001). Derin ekoloji. Çağdaş Yerel Yönetimler Yayınları.
• Özerkmen, N. ( 2002). İnsan merkezli doğa anlayışından doğa merkezli çevre anlayışına. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 42(1), 167-185.
• Öztarakçı, D. (2019). Öğretmen adaylarının çevre dostu davranışlaarı ve çevre kimlikleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Roussopoulos, D. (2017). Politik ekoloji (Çev. F. D. Elhüseyni). İstanbul: Sümer.
• Saraç, E. ve Sarıkaya, R. (2020). Sınıf Öğretmeni Adaylarının çevre kimlikleri ve çevreye yönelik materyalist eğilimleri: Ahlaki muhakeme temelli çevre eğitimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8 (3), 950-979.
• Söyler, S. (2016). Turizmde ciddi serbest zaman faaliyeti olarak doğa yürüyüşleri, çevre kimliği ve yaşam doyumu ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Şimşek, S. (2002). Günümüzün kimlik sorunu ve bu sorunun yaşandığı temel çatışma eksenleri. Uludağ Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 29-39.
• TDK (2022). Güncel Türkçe sözlük. [Çevrim içi: https://sozluk.gov.tr/ ], Erişim tarihi: 03.12.2022.
• Uzel, N. (2019). Analiysis of preservice teachers ecological ıdentity according to some variables. A. Gül ve N. Uzel (Ed.) Current Researches in Environmental Education (s. 39-52).
• Wight, R. A., Kloos, H., Maltbie, C. V. and Carr, V. W. (2016). Can playscapes promote early childhood inquiry towards environmentally responsible behaviors? An exploratory study. Environmental Education Research, 22(4), 518-537.
• Wilkinson, D. (2002). Environment and law. London: Routledge.
• Williams, C. C. & Chawla, L. (2015). Environmental ıdentity formation in nonformal environmental educationpprograms. Environmental Education Research. 22 (7), 978-1001.
• Yardımcı, S. ( 2006). İnsan doğa ilişkisi ekseninde derin ekoloji ve toplumsal ekoloji. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Yıldırım, C. (2017). Ekoloji düşüncesinde insan ve toplum arayışı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 289-308.