ESTETİK ALGIMIZDA AHİLİK KÜLTÜRÜNÜN ÖNEMİ

Yıl 2020, Sayı: 47, 23 - 38, 08.06.2020

Gülten Bulduker

Öz

İnsanları
birbirinden ayıran kişilik özellikleri olduğu gibi toplumları da birbirinden
ayıran kültürleridir. Yaşam tarzı ve sanat anlayışından şehir yapılaşmasına varıncaya
değin, ortaya konulan her başarı, hayata bakıştan izler taşır. Bu bağlamda
tarihte iz bırakmış bütün milletler, kendisinden söz ettirecek bir başarıya
imza atmışlardır. Türk kültür ve medeniyet tarihine baktığımızda, aile kurumu
başta olmak üzere, toplumsal kurumların sağlam bir nizam içerisinde toplumu
ayakta tuttuğunu görmekteyiz.

Köklü bir
hayat algısını ifade eden Ahilik, 13. asırda Anadolu’da Ahi Evran tarafından
kurulmuştur. Bugün her ne kadar önemini kaybetmiş bir anlayış gibi düşünülse de
İslâm inancıyla birlikte Türk örf ve âdetlerine dayanması bakımından millî
karakterimizin oluşmasında hâlâ önemli bir güce sahiptir. Bu teşkilatın
yapısını incelediğimizde insan ve iktisat kavramının birbirini tamamlayan iki
unsur olarak ele alındığını görmekteyiz. İktisadî yapısını anlayabilmek için
önce nasıl bir insan yetiştirilmek istenilmişti onu anlamak gerekir. Bu
çalışmada estetik ile sosyal hayatın kaynaşması, iman aşkı, Ahilikte kendini
bilen insan tipinin millî benlik açısından önemi üzerinde durulacaktır.    

Anahtar Kelimeler

Estetik, ahilik, insan, eğitim, tarih

Kaynakça

• Artun, Ali (2011), Sanat Manifestoları, İletişim Yayınları, İstanbul. Ateş, Süleyman (1977). Tasavvufta Fütüvvet, Ebu Abdi’r-Rahman Muhammed İbn el- Hüseyn es-Sülemî, Ankara Üniversitesi, İlâhiyat Fakültesi Yayınları, No:135. Atik, Kayhan (2011), “Ahilik ve Siyaset”, Erciyes Üniversitesi, İlâhiyat Fak. Dergisi, S.:13. Ayvazoğlu, Beşir (2015), Aşk Estetiği, Kapı Yayınları, İstanbul. Bayram, Mikail (2016), “Anadolu Ahiliğinin Teşekkülünde'ki Rolü Açısından Fütüvvet Hareketi ve Tarihi”, Selçuklu Medeniyet Araştırmaları Dergisi, S.1., s.51-73. Berman, Marshall (2005), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, İletişim Yayınları, İstanbul. Birgül, Mehmet (2012), “Şeyh Galip’te Metafizik Buhran: Varlık-Yokluk ya da Adem’den Âdem’e Varoluş” , Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/4, p. 1107-1116, Ankara-Turkey. Bürger, Peter (2017), Avangard Kuramı, Çev. Erol Özbek-Şeyma Öztürk, İletişim Yayınları, İstanbul. Çağatay, Neşet (1952), “Fütüvvet-ahi Müessesesinin Menşei Meselesi”, A.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, I, C. 1, S.2, s.61-84. Demir, Galip (2000), Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu ve Ahilik, Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul. Durak, İbrahim, Yücel, Atilla (2010), Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.15, S.2 s.151-168. Eagleton, Terry (2015), Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi, Çev. Utku Özmakas, İletişim Yayınları, İstanbul. Ekinci, Yunus (2001), Ahîlik, Talat Matbaası, İstanbul. Eliaçık, Muhittin (2018), “Anadolu İkliminde Gelişmiş Bektaşilik ve Ahilik Üzerinde Ortak Ritüeller İncelemesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Ün., Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Velî Araştırmaları Uygulama Ve Araştırma Merkezi, IV. Uluslar arası Alevilik Ve Bektaşilik Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, C. 1, s.-511-516. Hünler, Hakkı (2011), Estetik’in Kısa Tarihi, Doğu Batı Yayınları, Ankara. Kaplan, Mehmet (1999), Nesillerin Ruhu, Dergâh Yayınları, İstanbul. ………………(2005), Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar, Dergâh Yayınları, İstanbul. Kısakürek, Necip Fazıl (1916), İman, Aksiyon, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul. Köksal, M. F. (2010), “Ayin, Erkân ve Adap Benzerlikleri Açısından Ahilik Bektaşilik Münasebeti”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 55, s. 55- 70. Kumar, Krıshan (2005), Ütopyacılık, Çev. Ali Somel, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara. Mcwilliam, Neil (2011), Sanat/Ütopya, Mutluluk Hayalleri: Sosyal Sanat ve Fransız Solu (1830-1850), Çev. Esin Soğancılar, İletişim Yayınları, İstanbul. Moran, Berna (2004), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2, İletişi Yayınları, İstanbul. Sancaklı, Saffet (2010), “Ahilik Ahlâkının Oluşumunda Hadislerin Etkisi”, İ.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, S.1., s.1.-28. Özek, Ali, Başkanlığında: Hayrettin Karaman, Ali Turgut, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kafi Dönmez, Saadettin Gümüş (1987), Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Açıklamalı Meâli, Kral Fahd Kur’ân-ı Kerîm Baskı Kurumu, Suudi Arabistan-Cidde. Parlatır, İsmail, Çetin, Nurullah (1999), Genç Kalemler Dergisi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Tatlılıoğlu, Kasım (2012), “Bir Kavram Olarak Ahilik: Sosyal Psikolojik Bir Yaklaşım”, II. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt I. Tunalı, İsmail (2011), Estetik Beğeni, Remzi Kitabevi, İstanbul. Tanpınar, Ahmet Hamdi (1999), Mahur Beste, Dergâh Yayınları, İstanbul. Turani, Adnan (2003), Çağdaş Sanat Felsefesi, Remzi Kitabevi, İstanbul. Ünyay Açıkgöz, Fatma (2018), “Osmanlı Devleti’nde Pîşkeş (XVII. Yüzyıl)”, Turkish Studies, Volume 13/24, p. 287-300, MACEDONIA-Ankara/TURKEY. …………………….(27-28 Eylül 2018), “Osmanlı Saray Şenliklerinde Esnafların Padişahlara Sunduğu Armağanlar”, IV. Uluslar arası Ahilik Sempozyumu’nda Sunulan Bildiri, Kırşehir.