Su Riskinin Önlenmesinde Kentsel Peyzaj Tasarımının Rolü

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 23 - 38, 22.05.2024

Sarıyya Rahımbaylı Sümeyye Kahraman Erkan Polat

Öz

Kuraklık ve sel, son yirmi yılda, iklim krizinin en yıkıcı hidrolojik spektrumun iki uç noktası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu iki uç nokta yirmi birinci yüzyılın başlarından itibaren yaklaşık 600 milyar dolar zarara yol açmış, 3,5 milyar insanı etkilemiş, büyük ölçekte maddi ve manevi kayıplara neden olmuştur. Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli’nin son yayınlanan raporlarına göre iklim değişikliği kaynaklı hidrolojik döngüdeki değişiklikler daha güçlü olacak, daha uzun süreli kuraklıklara ve sellere yol açacaktır. Gelecekte afetleri yönetebilmek için küresel, ulusal ve yerel düzeylerde detaylı çalışmalar ve toplantılar yapılmaktadır. Genel çerçeveden bakıldığında ana dinamikler olarak değerlendirilen doğal afetler ve bunlara sebep olan (küresel kentleşme, ekolojik krizler, vb. gibi) konular birçok disiplinler arası çalışmalarla önlenebilmektedir; bilimsel bilgi, ekolojik ve bütüncül bakış açısı, esnek/dirençli altyapı oluşturulması, zamana ve fiziksel duruma göre uyarlanabilen yöntemler bütünüyle yaşanan krizleri ve afet etkilerini en aza indirme yönündedir.
Afetlerin önlenmesinde kentsel peyzaj tasarımının önemli bir yeri vardır. Kentsel peyzaj tasarımında temel amaç; tasarım ilkeleri doğrultusunda, çalışma alanına ilişkin mümkün olan en iyi mekânsal kompozisyonun ortaya konulmasıdır. Peyzaj tasarımı, sosyal, toplumsal, ekolojik hizmetlerin ve günlük deneyimlerle yaban hayatı arasındaki geçişin katmanlarını oluşturmaktadır. Aynı zamanda insan yaşamlarının bulunduğu kültürel ve doğal alanlarda oluşan tahribatın ve zarar görmüş ekosistem parçalarının onarımında etkili rol oynamaktadır. Bu onarımda afetlerin yoğunlaştığı yerleşimlerde oluşan/oluşacak tahribatın önlenmesinde veya tahribat sonrası yenilemede kentsel peyzaj çözümlemeleri etkilidir. Özellikle iklim krizinin en büyük sorunlarından biri olan su riskinin azaltılmasında önemli çözümlemeler sunmaktadır; sünger kentlerdeki peyzaj tasarımları, sel baskınlarını önlemede konumlandırılan teknolojik çözümlemeler, sel suyunu temizleyen ve emebilen geçirgen malzemeler, kentsel alanlarda kurakçıl peyzaj tasarımının benimsenmesi vb. Bu çalışmanın amacı, modern teknolojik çözümlemeler çerçevesinde, literatürde su riskini önlemede kullanılan kentsel peyzaj tasarım örneklerini incelenerek, bunların su riskini önlemedeki rolünü ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Peyzaj, kentsel peyzaj, su riski, afet, iklim krizi

Kaynakça

• 1. CRED. Disaster Classification. 2024 [updated 2024 Mar 10; cited 2024 Mar 10]. Available from https://public.emdat.be/data
• 2. Caretta, AMMA, Arfanuzzaman, RBM, Morgan, SMR, Kumar, M. Water. In: Climate Change 2022: Impacts, adaptation, and vulnerability. contribution of working group II to the sixth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change; 2022.
• 3. Sachs, JD, Kroll, C, Lafortune, G, Fuller, G, Woelm, F. Sustainable development report 2022. Cambridge University Press; 2022.
• 4. Hennessy, K, Lawrence, J, Mackey, B. IPCC sixth assessment report (AR6): climate change 2022-impacts, adaptation and vulnerability: regional factsheet Australasia; 2022.
• 5. Browder, G, Nunez Sanchez, A, Jongman, B, Engle, N, van Beek, E, Castera Errea, M, Hodgson, S. An EPIC response: ınnovative governance for flood and drought risk management. World Bank, Washington, DC; 2021.
• 6. Bates, B, Kundzewicz, Z, Wu, S. Climate change and water. Intergovernmental Panel on Climate Change Secretariat; 2008.
• 7. Douville, H, Raghavan, K, Renwick, J, Allan, RP, Arias, PA, Barlow, M, et al. Water cycle changes climate change 2021: The physical science basis contribution of working group i to the sixth assessment report of the intergovernmental panel on climate change; 2021.
• 8. The World Bank. Water resources management. 2022 [updated 2017 Oct 05; cited 2023 Nov 20]. Available from https://www.worldbank.org/en/topic/waterresourcesmanagement#1
• 9. World Meteorological Organization. Wake up to the looming water crisis, Report Warns; 2021.
• 10. Kaspersen PS, Ravn NH, Arnbjerg-Nielsen K, Madsen H, Drews M. Comparison of the impacts of urban development and climate change on exposing European cities to pluvial flooding. Hydrol Earth Syst Sci 2017; 21(8): 4131-4147.
• 11. Mojaddadi H, Pradhan B, Nampak H, Ahmad N, Ghazali AHB. Ensemble machine-learning-based geospatial approach for flood risk assessment using multi-sensor remote-sensing data and GIS. Geomatics, Nat Hazards Risk 2017; 8(2):1080-1102
• 12. Joerin, J, Shaw, R. Climate change adaptation and urban risk management. Shaw, R, Pulhin, J, Pereira J; 2010. Vol. 4, Climate change adaptation and disaster risk reduction: ıssues and challenges (community, environment and disaster risk management); p. 195-215.
• 13. Kahraman, S, Polat, E. The Anthropocene and Disasters: Near Future, Will It Come?. ICONARP International Journal of Architecture and Planning 2023; 11(2): 604-624.
• 14. Brown, C. The 21st Century urban disaster. Humanitarian Report. Assistance CHF International; 2012.
• 15. Mileti DS. Disasters by design: a reassessment of natural hazards in the United States. Joseph Henry Press, Washington D.C; 1999.
• 16. Braudel, F. Lo spazio e la storia, gli uomini e la tradizione. Milano, IT: Bompiani; 1987.
• 17. Mariano, C, Marino, M. Water landscapes: from risk management to a urban regeneration strategy. UPLanD-Journal of Urban Planning, Landscape & environmental Design 2018; 3(1): 55-74.
• 18. Akoğlu, M, Rahımbaylı, S. Kentsel altyapıyı güçlendirmek için mevcut kentsel parkların performansının değerlendirilmesi. III. Uluslararası Kentsel Araştırmalar Kongresi UKASS 2022: 286-295; Aksaray.
• 19. FAO. Progress on Level of Water Stress. Available. Global baseline for SDG indicator 6.4.2; 2018.
• 20. UNICEF. Water Security for All:Reimagining WASH Water Security for All. UNICEF/UN0406742; 2021.
• 21. UN-Water. Summary Progress Update 2021: SDG 6 - water and sanitation for all. In UN-Water integrated monitoring initiative; 2021.
• 22. Schulte, P, Morrison, J. Defining Water Scarcity, Water Stress, and Water Risk. 2021 [updated 2021 Dec 25; cited 2023 Nov 25]. Available from https://pacinst.org/water-definitions/
• 23. Abdrabo, KI, Hamed, H, Fouad, KA, Shehata, M, Kantoush, SA, Sumi, T, Elboshy, B, Osman, TA. Methodological approach towards sustainable urban densification for urban sprawl control at the microscale: Case study of Tanta, Egypt. Sustainability 2021; 13(10): 5360.
• 25. Sırdaş, S, Şen, Z. Meteorolojik kuraklık modellemesi ve Türkiye uygulaması. İTÜDERGİSİ/d 2010; 2(2).
• 26. Partigöç, NS, Soğancı, S. Küresel iklim değişikliğinin kaçınılmaz sonucu: Kuraklık. Resilience 2019; 3(2): 287-299.
• 27. Kahraman, S, Şenol, P. İklim değişikliği: Küresel Bölgesel ve Kentsel Etkileri. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi 2018; Özel Sayı-1: 353-370.
• 28. Herrington, S. The nature of Ian McHarg’s science. Landsc J 2010; 29(I): 1-20.
• 29. Lee, ES, Lee, DK, Kim, SH, Lee, KC. Design strategies to reduce surface water flooding in a historical district. Journal of Flood Risk Managemen 2018; 11: S838-S854.
• 30. Clément, G. Manifesto del terzo paesaggi. Macerata, IT: Quodilbet; 2005.
• 31. Anand, A. Janakiraman, S. Creating a flood resilient Indian ‘Sheher’ through Water Sensitive Urban Design. 2021 [updated 2021 June 30; cited 2023 Nov 25]. Available from https://wri-india.org/blog/creating-flood-resilient-indian-%E2%80%98sheher%E2%80%99-through-water-sensitive-urban-design