Cilt: 4 Sayı: 2, 14.11.2023

Yıl: 2023

Araştırma Makalesi

Derleme Makalesi

Dergimiz, bilimsel araştırma ve yöntemlerine göre hazırlanan, fen-matematik temel alanları ile mühendislik-doğa bilimleri alanlarında yapılmış, özgün araştırmalar ve derleme niteliğindeki makaleleri yayınlamayı amaçlamaktadır.

Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi (TUBİD), fen-matematik temel alanları (kimya, biyoloji, fizik, matematik, moleküler biyoloji ve genetik, biyoinformatik), mühendislik-doğa bilimleri (kimya, gıda, elektrik-elektronik, inşaat, makine, enerji, maden, çevre mühendisliği, tarla bitkileri, bahçe bitkileri, zootekni, toprak bilimi ve bitki besleme, bitki koruma, tarımsal biyoteknoloji, biyosistem, tarım ekenomisi, peyzaj mimarlığı, şehir ve bölge planlama (kentsel tasarım) alanlarındaki orijinal makaleler ve derleme çalışmalarını kapsamaktadır. Yazarlar derleme makale yazmak istiyorsa, yazarın ilgili editörlerden biri ile iletişime geçmesi gerekmektedir.

YAZIM KURALLARI
Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi (TUBİD)
Derginin yayın dili Türkçe ve İngilizcedir. Türkçe yayınlarda, Türk Dil Kurumu’nun yayınladığı yeni imla kılavuzu ve Türkçe sözlük esas alınır. Yazım dili İngilizce olan makalelerin gönderimi yapılmadan önce, yazar/yazarlar tarafından dil yönünden bir dil bilimciye incelettirilmesi tavsiye olunur.
Dergiye yayınlanmak üzere sunulan makaleler, daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış olması ve yayın hakkı almamış olması gerekir. Eserler bilimsel etiğe uygun olarak hazırlanmalıdır. Etik Kurul Raporu gerektiren araştırma sonuçları makale olarak sunulurken, Etik Kurul Raporu’nun bir kopyası eklenmelidir. Dergide yayımlanacak makalelerin her türlü sorumluluğu yazarına/yazarlarına aittir.
Yayımlanması amacıyla gönderilen makale, yayın ilkeleri doğrultusunda Dergi Yayın Kurulu tarafından, bilimsel içerik ve şekil bakımından uygunluğu yönünden ön incelemeye tabi tutulur. Dergi Yayın Kurulu, dergide yayınlanabilecek nitelikte bulmadığı makaleleri hakemlere göndermeden yazara/yazarlara iade kararı verme hakkına sahiptir. Ayrıca, yazım kurallarına uymayan veya anlatım dili yetersiz olan makaleler, düzeltilmek üzere yazara/yazarlara iade edilir.
Değerlendirmeye alınan makaleler, incelenmek üzere en az iki (2) hakeme gönderilir. Hakem değerlendirmesinden sonra Yayın Kurulu’nun da incelemesi sonucu yayımlanması uygun bulunmayan makale, gerekçeleri ile birlikte yazara/yazarlara iade edilir.
Hakem değerlendirmesinden geçen makalelere ait; hakemlerin eleştiri ve önerileri ile (varsa) Yayın Kurulu tarafından istenilen düzeltme raporu doğrultusunda yazar(lar) tarafından hazırlanan düzeltilmiş makale metinleri en geç on beş (15) gün içerisinde sorumlu yazar tarafından sisteme yüklenerek gönderilmelidir.
Dergi Yayın Kurulu, hakem raporlarını ve/veya istenilen düzeltmelerin yeterli olup olmamasını dikkate alarak makalenin yayımlanıp yayımlanmamasına karar verir.
Yayına kabul edilen makalelerin ön baskıları sorumlu yazara gönderilir, yazar bunları baskı hataları bakımından denetleyerek kısa süre içerisinde gönderir. Makalenin yayımlanması kabul edildikten sonra makale metninde, yazarlarında ve yazarların sıralamasında değişiklik yapılamaz.
Makalede isimleri yer alan tüm yazarlar, yayım haklarını Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi’ne verdiklerine dair Telif Hakkı Devri Formu’nu imzalamalıdır.

Aynı sayıda ilk isim olarak bir yazarın en çok iki (2) eseri yayımlanabilir.

Makale Hazırlama Biçimi
Kağıt boyutu : A4 (21 cm x 29.7 cm)
Sayfa kenar boşlukları : Üst, alt, sol ve sağdan 3’er cm
Yazı karakteri : Times New Roman
Yazı boyutu : 11 punto (tüm başlıklar dâhil)
Satır aralığı : Çift satır aralıklı
Satır numarası : Her sayfası ve satırları numaralı (numaralandırma sürekli)
Paragraf girintisi : 0.5 cm

Makale genel hatları itibariyle aşağıda belirtilen bölümlerden oluşmalıdır:
Türkçe Başlık
Türkçe Özet
Anahtar Kelimeler
İngilizce Başlık
İngilizce Özet
Keywords
1. Giriş
2. Materyal ve Yöntem
3. Bulgular ve Tartışma
4. Sonuçlar
Teşekkür (varsa)
Kaynaklar
Makalenin anlatım şekline göre gerektiğinde “Tartışma” kısmı, “Bulgular”dan ayrılarak ayrı bir ana bölüm altında verilebilir.

Yazım dili İngilizce olan makaleler; Türkçe Başlık, Türkçe Özet ve Anahtar Kelimeler bölümlerini içermeyebilir.
Tüm ana bölüm ve varsa alt bölüm başlıkları, paragraf girintisiz ve koyu harflerle; ana bölüm başlıklarının kelimelerin ilk harfleri büyük, alt bölüm başlıklarında ise kullanılan tüm kelimeler (ilk kelime hariç) küçük harflerle yazılmalıdır.
Sisteme yüklenecek makale metninde, (Türkçe/İngilizce başlıktan sonra) yazar adları ve adresleri verilmemelidir. Yazar ya da yazarların isim ve iletişim bilgileri; “Başlık Sayfası” adı altında ayrı bir Word belgesi olarak (Bakınız, Ek Belgeler bölümü) düzenlenip, Makale Gönderme ve Değerlendirme Sistemi’nin Ek Gönderiler bölümünden sisteme yüklenmelidir.

Buna göre makale metni sırasıyla aşağıdaki esaslara göre hazırlanmalıdır:

Makale başlığı: Kısa, öz ve makale metnine uygun olmalı, kelimelerin ilk harfi büyük, koyu ve ortalı olarak yazılmalıdır. İngilizce başlık Türkçe başlığı tam olarak karşılamalıdır.
Lisansüstü tezlerin bulgularından oluşan eserlerde; bu durum, makale başlığı üzerine üst simge olarak yıldız işareti (*) kullanılarak detaylar makale metninin birinci sayfasının altına 7 punto ve sola dayalı olarak dipnot halinde yazılmalıdır.
Özet / Abstract: Türkçe ve İngilizce özetlerde sırasıyla “Özet” ve “Abstract” kelimeleri kullanılmalıdır. Özet, konuya hâkim, kısa ve makalenin bütün önemli noktalarını –niçin, ne ve nasıl yapıldığını, ne bulunduğunu ve bunların ne ifade ettiğini– vurgulamalıdır. Türkçe ve İngilizce özetlerin her biri 300 kelimeyi geçmemelidir. Bu bölümde literatür kullanılmamalıdır. Özet ve Abstract bölümleri sırasıyla Türkçe ve İngilizce başlığın 1 satır altına paragraf girintisi kullanılmadan verilmelidir.
Anahtar Kelimeler / Keywords: Türkçe ve İngilizce özetlerin 1 satır altına sırasıyla “Anahtar Kelimeler” ve “Keywords” yazılarak, kelimelerin tümü küçük (özel isimler hariç) harflerle, mümkünse başlıkta kullanılmayan, çalışmayı en iyi biçimde tanımlayacak en fazla 6 anahtar kelime yazılmalıdır.
1. Giriş: Bu bölüm makalenin içeriğini ve yapılma nedenini literatür bilgileri ile açıklayan kısım olup, çalışmanın amacını ve test edilecek hipotezi açık şekilde sunmalıdır.
2. Materyal ve Yöntem: Kullanılan materyal ve yöntem aynı başlıkta verilmelidir. Alt başlık ya da başlıklar verilecekse bölüm numarası ile birlikte (2.1.; 2.2. gibi) numaralandırılmalıdır. Araştırmada kullanılan materyal ve özellikle yeni veya değiştirilmiş yöntemlerin başka araştırıcılar tarafından yinelenmek istemine de cevap verebilmesi için ayrıntılı olarak açıklanmalıdır. Ancak yayınlanmış olanlar varsa kapsamlı açıklamalara girmeden atıfta bulunulmalıdır. Test edilecek hipoteze yanıt verecek uygun istatistiksel yöntem/yöntemler kullanılmalı ve açıklanmalıdır. Gerektiğinde ortalamanın standart hatası veya standart sapması gibi değişim ölçüleri verilmelidir.
3. Bulgular ve Tartışma: Elde edilen bulgular gerekirse tablo, şekil ve grafiklerle desteklenerek bu bölümde açıklanmalıdır. Özellikle tabloda sunulan veriler metin içerisinde ve şekillerde tekrarlanmamalıdır. Ancak şekillerdeki önemli veriler metin içerisinde de verilmelidir. İstatistiki analiz yönteminin doğru seçilmediği ve/veya analizin gereği gibi yapılmadığı durumlarda Yayın Kurulu makaleyi değerlendirme dışında tutabilir. Tartışmada elde edilen sonucun önemi, bilime ve uygulamaya katkısı literatür bilgileri ile tartışılmalı, değerlendirilmeli veya yorumlanmalıdır.
4. Sonuçlar: Elde edilen sonuçların bilime ve uygulamaya katkısı ve varsa öneriler kısa ve öz olarak verilmelidir. Giriş ile Bulgular ve Tartışma bölümünde verilen ifadeler bu kısımda aynı şekilde tekrar edilmemelidir.
Teşekkür: Çalışmayı destekleyen kuruluşlar ve çalışmaya emeği geçenler için kısa bir teşekkür yazısı yazılabilir.

KAYNAKLAR
Dergimizde Vancouver kaynak yazım stili kullanılmaktadır. Metin içinde kaynaklar, ilgili cümlenin sonunda parantez içinde numaralarla, metin içinde geçtiği sıraya göre verilmelidir. Örneğin; …… (1). veya …… (1,2). veya …… (3-5). gibi
Ayrıntılı bilgi için “Vancouver citation style” stili ile ilgili linki tıklayarak bilgi alabilirsiniz.
Kaynakçayı makale sonunda “Vancouver citation style” göre aşağıda belirtilen kurallara uygun olarak düzenleyiniz.

1. Journal reference: 1. Wharton N. Health and safety in outdoor activity centres. J Adventure Ed. Outdoor Lead. 1996;12(4):8-9.
2. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Ann Intern Med 2009;151(4):264-9, W64.
3. Book (1-6 authors): Arens AA. Auditing in Australia : an integrated approach. 5th ed. Frenchs Forest: Pearson Education Australia; 2002.
4. Book (More than 6 authors): Goering RV, Dockrell HM, Wakelin D, Zuckerman M, Chiodini PL, Roitt IM, et al. Mims' medical microbiology. 4th ed. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; 2008.
5. Book chapter: Thomas, G. Medicinal Chemistry. 2nd ed. Chichester: John Wiley; 2007. Chapter 8.2, The chemical nature of the binding of ligands to receptors; p.252-254.
6. Report (Online): Australian Institute of Health and Welfare. Drinking patterns in Australia, 2001-2007. Cat. no. PHE133. [Internet]. Canberra: Australian Institute of Health and Welfare, 2010 [cited 2021 Jan 19]. Available from: https://www.aihw.gov.au/getmedia/29697ff8-c90d-45e4-979d-39672d95ffd5/11895.pdf.aspx?inline=true.
7. Thesis: Evans PR. Motor and sensory function of the upper digestive tract in health and in irritable bowel syndrome [Ph.D Thesis]. Sydney, NSW: University of Sydney; 1998.
8. Conference Paper: Passey M, Gale J, Stirling J, Sanson-Fisher R. Caring for pregnant Aboriginal women: provider views on managing tobacco, alcohol and cannabis use. In: 2017 Primary Health Care Research Conference, 2017 Aug 7 - 9; Brisbane.
9. Web page: Queensland University of Technology. Writing literature reviews. [Internet] 2010 [updated 2020 Jun 23; cited 2020 Dec 6]; Available from: http://www.citewrite.qut.edu.au/write/litreviews.jsp.
10. Chapter in book: 2. Blaxter M. Social class and health inequalities. In: Carter C, Peel J, editors. Equalities and inequalities in health. London: Academic Press, 1976; p. 369-380.
11. Chapter in book: 2. Solving the Y2K problem. In: Bowd D, editor Technology today and tomorrow. New York: Van Nostrand Reinhold, 1997; p. 27-40.
12. Book reference: 3. Murray, PR, Rosenthal KS, Kobayashi GS, Pfaller MA. (2002), Medical microbiology. 4th ed. St. Louis: Mosby.
13. Report/Document: 4. Resource Assessment Commission. Forest and timber enquiry. Volume 1. Draft report. Canberra: Australian Government Publishing Service; 1991.
14. Online: 5. Department of Health. Creutzfeldt Jakob disease: Guidance for healthcare workers [homepage on the Internet]. c2003 [updated 2003 Mar 23; cited 2003 Nov 9]. Available from http://www.doh.gov.uk/pdfs/cjdguidance.pdf

Şekil ve Tablolar:
Makale içinde yer alan her türlü şekil, grafik, resim, fotoğraf, harita ve benzeri materyal “Şekil”; cetvel ve çizelgeler ise, “Tablo” olarak belirtilmelidir.
Tüm şekil ve tablolar makale metni içerisinde; atıf yapılma yerine uygun olarak ve numara sırasına göre yerleştirilmelidir (Şekil 1, Şekil 2 veya Tablo 1, Tablo 2 gibi). Şekil ve tablo başlıkları kısa ve öz olmalıdır.
Tüm şekiller 600 dpi çözünürlüğünde “jpg” formatında olmalıdır.
Tablolarda düşey çizgi kullanılmamalıdır.
Şekil ve tablo başlık yazıları 9.5 punto, şekil ve tabloların içindeki her türlü karakterler 9 punto olmalıdır.
Tablo ve şekillerde kullanılan her türlü kısaltmalar ile istatistiksel analizler için gerek duyulan açıklamalar, tablonun/şeklin hemen altına 7 punto büyüklüğündeki dipnot yazıları ile açıklanmalı ve her bir kısaltma açıklamaları birbirinden virgül (,) ile ayrılmalıdır. Şekil ve tablo başlıkları ile dipnotların sonuna nokta (.) konulmamalıdır.

Birimler: Tüm makalelerde SI (Systeme International d’Units) ölçüm birimleri kullanılmalıdır. Makale metni içerisinde ve şekil ve tablolarda ondalık kesir olarak nokta kullanılmalıdır ( 4,75 yerine 4.75 gibi). Birimlerde “/” kullanılmamalı ve birimler arasında bir boşluk verilmelidir (Örnek; m/s yerine m s-1, kg m/s2 yerine kg m s-2). Sayı ile sembol arasında bir boşluk bırakılmalıdır (Örnek; 9 kg P2O5 ha-1, 13 kg m-1 s-2, 30 N m, 2 dS m-1, 15 °C ve % 41). Bu kuralın istisnaları düzlemsel açılar için kullanılan derece, dakika ve saniye sembolleridir (°, ′ ve ″). Bunlar sayıdan hemen sonra konmalıdır (Örnek; 22°, 33', 50"). Litrenin kısaltması “l” değil “L” olarak belirtilmelidir. Cümle sonunda değillerse sembollerin sonuna nokta konulmamalıdır (kg. değil, kg).

Kısaltmalar ve/veya Semboller: Makalede kısaltmalardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Semboller makale hazırlama şablonunda belirtildiği gibi verilmelidir. Metin içerisinde kısaltma kullanılacak ise ilk kullanıldığı yerde kavramın açık şekli yazılmalı ve parantez içinde kısaltması verilmelidir [Örnek; fosfor (P)] Semboller için de aynı durum söz konusudur. Uluslararası geçerliliği olan ve yerleşik kısaltmalar tercih edilmelidir. Kısaltmalar makalenin başlığında kullanılmamalıdır. Semboller SI sistemine göre verilmelidir.

Formüller: Formüller numaralandırılmalı ve formül numarası formülün yanına sağa dayalı olarak parantez içinde gösterilmelidir. Formüllerin yazılmasında Word programı matematik işlemcisi kullanılmalı, ana karakterler 11 punto, değişkenler italik, rakamlar ve matematiksel ifadeler düz olarak verilmelidir. Metin içerisinde atıf yapılacaksa “Eşitlik 1” biçiminde verilmelidir (…ilişkin model, Eşitlik 1’ de verilmiştir).

C. Ek Dosyalar
Makale metnine ek olarak aşağıdaki belgeler ve dokümanlar da hazırlanarak, başvuru sırasında Makale Gönderme ve Değerlendirme Sistemi’nin Ek Gönderiler bölümünden sisteme yüklenmelidir:
Başlık Sayfası: Yazarın/yazarların ad-soyad ve kurum bilgileri ile sorumlu yazarın iletişim bilgilerini içeren Word formatındaki dosya için tıklayınız.
Telif Hakkı Devri Formu: Tüm yazarlar tarafından imzalanmış ve pdf formatında sisteme yüklenmelidir dosya için tıklayınız.
Etik Kurul Raporu: Tüm yazarlar tarafından imzalanmış ve pdf formatındaki dosya sisteme yüklenmelidir.
Yukarıda belirtilen ek dosyalardan bir veya birkaçının eksik olması durumunda makale işleme konulmayacaktır.
Türkçe Makale Şablonu için tıklayınız.

ETİK İLKELERİ

Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, faaliyetlerini tüm taraflar (yayıncı, editör, hakem, yazar ve okuyucu) için bilimsel ilke ve taammüller çerçevesinde yürütür.
Dergimiz; ulusal ve uluslararası bilim otoriterin belirlediği etik ilkelere bağlılığını bildirir. Bu kapsamda Committee on Publication Ethics (COPE) etik yayıncılık ilkelerini ve TR Dizin tarafından önerilmiş olan etik davranışları takip etmekte tüm tarafların (yazarlar, okuyucular ve araştırmacılar, yayıncı, hakemler ve editörler) uygulama taahhüdünü taraflardan sözlü ve/veya yazılı (yazarlar için yazılı bildirim zorunludur) bildirmelerini talep etmektedir. Ayrıca bütün paydaşlar çalışmanın niteliğine göre TR Dizin'in önerdiği COPE rehberine, YÖK- Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi ve kendi kurumlarının etik yönergesine uymak zorundadırlar.

Ulusal ve uluslararası kuruluşların rehberleri ve politikaları dikkate alınarak taraflar için belli başlı etik ilkeleri;
Yayıncı için etik ilkeler;
Yayıncı tüm tarafların gizlilik gerektiren bilgi ve belgelerinin mahremiyetini korur.
Sahip olduğu imtiyazları bilimsel amaçlar çerçevesinde insanlığa faydalı olma ilkesiyle kullanır.
Editör(ler) için etik ilkeler
Editör(ler) sadece alanlarına uygun yayınları kabul etmeleri gerekmektedir.
Yazarlarla çıkar çatışması içinde olmamaları gerekmektedir.
Kararları tarafsız ve bilime katkı sağlayacak yönde olmalıdır.
Kararları gerekçesiz olarak hakemlerin kararlarıyla uyumsuz olmamalıdır.
Editör(ler) değerlendirdikleri yayının yayınlanma öncesi çalışmanın özgünlüğünü ihlal edecek herhangi bir söylem, yayın ve davranışta bulunamazlar.
Yazarlarının yayınlanmak istemediği ek bilgilerin gizliliğini korumak durumundadırlar.
Editörlüğün sağladığı imtiyazları şahsi bilimsel çalışmalarına bilimsel yollar dışında herhangi bir şekilde kullanamazlar.
Hakem(ler) için etik ilkeler;
Değerlendirmede tarafsız davranmaları zorunludur.
Değerlendirme sonucu gerekçe ve eleştireler uyumlu bir ölçüde olmadır
Hakemler değerlendirdikleri yayının yayınlanma öncesi çalışmanın özgünlüğünü ihlal edecek herhangi bir söylem, yayın ve davranışta bulunamazlar.
Hakem herhangi bir yolla yazarları öğrenmesi halinde yazarlar ile arasında çıkar çatışması veya fon sağlayıcılık varsa durumu editöre bildirmeli ve hakemlikten çekilmeleri gerekmektedir.
Yazarın yayınlanmak istemediği ek bilgilerin gizliliğini korumak durumundadırlar.
Hakemliğin sağladığı imtiyazları şahsi bilimsel çalışmalarına bilimsel yollar dışında herhangi bir yollarla kullanamazlar.
Yazarlar için etik ilkeler;
Gönderilen çalışmanın başka bir yerde yayınlanmamış veya yayınlanma sürecinde olmaması gerekmektedir.
Çalışmanın özgün olması, yararlanılan kaynaklar hem metin içinde hem de kaynakçada eksiksiz ve usulüne uygun bir şekilde referans edilerek verilmelidir.
Çalışmalarında; intihal, sahtecilik, çarpıtma, tekrar yayım, dilimleme, haksız yazarlık vb. bilimsel etik ihlalleri olmaması gerekmektedir.
Etik kurul izni gerektiren, tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir. (Etik kurul izni gerektiren araştırmalarda, izinle ilgili bilgilere (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde, ayrıca makalenin ilk/son sayfalarından birinde; olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmelidir.)
İnsan ve hayvan üstü denemelerde varlık ve manevi haklarına riayet edilmeli çalışma öncesi etik kurul kararı (insan üstü denemelerde tıpçıların çoğunlukta olduğu etik kurul olmalı) alınmalıdır.
Çalışmaya yazarlık dışı katkı sağlayan özel ve tüzel kişiliklerin destekleri destek türüyle beraber bildirilmeli ve teşekkür kısmında yazar(lar) dışında ayrı bir yerde ifade edilmelidir.
Yazar(lar) arası çıkar çatışması varsa başvuru esnasında bildirilmesi gerekmektedir.
Yayınlarda onursal yazarlara yer vermemeleri gerekmektedir.
Yayınlanacak çalışmalarının amacı ticari çıkar, reklam, propaganda vb. bilim dışı gerekçeler olamaz.
Okuyucu ve diğer araştırmacılar için etik ilkeler;
Yayıncının telif haklarına uygun davranmalılar.
Yayınlanacak çalışmaları bilimsel kurallara göre atıfladıktan sonra kullanabilirler.

Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi’nin iç etik denetim süreci;
İlk basmak: Dergi Editör Sekretaryası (iletişim e-mail: fbeeditor@siirt.edu.tr)
İkinci basamak: Baş Editör (Doç. Dr. Harun BEKTAŞ e-mail: harunbektas@siirt.edu.tr)
Son Basamak: Etik Kurulu (Siirt Üniversitesi Etik Kurulu e-mail: etikkurul@siirt.edu.tr)
şeklinde olup etik ihlal mağduriyet iddiaları için önce dergi iç etik denetim süreci işletmeleri önerilir.

Siirt Üniversitesi, Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi’ne gönderilen makaleler için herhangi bir işlem ve yayın ücreti talep etmemektedir.