THOMAS BERNHARD'IN "DER KULTERER" ADLI ESERİ VE FİLMİ; MEDYALARARASI BİR YAKLAŞIMLA UYARLAMA

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 31 - 58, 15.04.2022

Halit Üründü

Öz

Edebiyattan filme uyarlama çalışmaları, geçmişten günümüze süregelen ve evrimsel bir süreç içinde olan uygulamalardır. Çalışmanın konusunu edebiyat dünyasının önemli yazarlarından biri olarak kabul edilen Avusturyalı yazar Thomas Bernhard’ın “Der Kulterer (1969)” adlı eseri ile 1974 yılında senaryosunu kendisinin üstlendiği, başrolde Helmut Qualtinger’in oynadığı, rejisörlüğünü Vojtěch Jasný’in gerçekleştirdiği aynı adlı film uyarlaması oluşturmaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde film ve edebiyat ilişkisinden söz edilerek genel bir durum değerlendirilmesi yapılırken, birinci bölümde teorik altyapılar eşliğinde Thomas Bernhard' ın edebi eseri, yazarın düşünce dünyasına da ışık tutularak incelenmekte ve edebiyat sinema ilişkisi ve uyarlama konusunda genel bilgiler verilmektedir. Edebiyattan filme uyarlama yaklaşımlarının ele alındığı ikinci kısımda ise çalışmaya konu olan “Der Kulterer” adlı eser ve film yine teorik yaklaşımlar ışığında analiz edilmektedir. Son bölümünde ise, yazarın bizzat kendisi tarafından uyarlaması yapılan eser medyalararası bir yaklaşımla çözümlenmekte, edebi eser filme aktarılırken hangi anlatım enstrümanlarının yazar tarafından tercih edildiği ve edebi dili film uyarlamasına nasıl aktardığı elde edilen bulgular ışığında değerlendirilmektedir. Thomas Bernhard’ ın edebi eserinin senaryo uyarlama sürecinde bizzat kendisinin rol almış olması çalışmayı özgün kılmaktadır. Bu bağlamda yazarın katkısına rağmen iki medya aracının birbirine uyarlanması esnasında ortaya çıkan muhtemel kayıp ve eşdeğerlik ilkesi bağlamındaki yaklaşımına dikkat çekilmesi hedeflenir.

Anahtar Kelimeler

Medyalararası, Uyarlama filmler, Avusturya Edebiyatı, Thomas Bernhard, Der Kulterer

Kaynakça

• BERNHARD, T. (1976). Thomas Bernhard. Der Kulterer. Eine Filmgeschichte. Suhrkamp Verlag.
• ANZ, H. (1986). Geschichtenerzählen: Geschichtenzerstören–zum poetologischen Modell in Thomas Bernhards Frühwerk am Beispiel der Erzählung “Der Kulterer”. Text & Kontext, 14, 176-184.
• BALAZS, B. (1976). Der Film: Werden und Wesen einer neuen Kunst. Wien: Globus Verlag
• BETZ, U. (1997). Polyphone Räume und karnevalisiertes Erbe: Analysen des Werks Thomas Bernhards auf der Basis Bachtinscher Theoreme (Vol. 4). Ergon Verlag.
• GOLLUB, Christian-Albrecht (1984). Deutschland verfilmt. Literatur und Leinwand 1880-1980. In: Film und Literatur. Literarische Texte und der neue deutsche Film. Hg. von Sigrid Bauschinger, Susan L. Cocalis u. Henry A. Lea. Bern, München: Francke
• FOUCAULT, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, 3.
• HURST, M. (2012). Erzählsituationen in Literatur und Film: Ein Modell zur vergleichenden Analyse von literarischen Texten und filmischen Adaptionen (Vol. 40). Walter de Gruyter.
• JOKA, N. (2015). Erzählsituationen in epischer Literatur und narrativen Filmen: Versuch einer Vergleichsanalyse der Literaturverfilmung" Die Farbe Lila" (Doctoral dissertation, Hochschule Mittweida, Fakultät Medien).
• KAYAOĞLU, E. (2016). Edebiyat ve Film: Edebiyat Bilimi Yaklaşımıyla Film Çözümlemesine Giriş. İstanbul: Hiperlink Yayınları
• KLAUE, M. (2003). Dıe Geburt der Poesie aus dem Geist der Disziplin zur Ästhetik von Thomas Bernhards" Der Kulterer" (Vol. 34, pp. 259-281). Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• KREUZER, Helmut (1993). Arten der Literaturadaption. In: Gast, Wolfgang (Hg.): Literaturverfilmung. Bamberg: C.C. Buchners, , S. 27-31.
• MAİWALD, K. (2015). Vom Film zur Literatur: Moderne Klassiker der Literaturverfilmung im Medienvergleich (Reclams Universal-Bibliothek). Reclam Verlag.
• POPPE, S. (Ed.). (2012). Emotionen in Literatur und Film (Vol. 36). Königshausen & Neumann.
• SEİTZ, G. (1981). Film als Rezeptionsform von Literatur: zum Problem der Verfilmung von Thomas Manns Erzählungen" Tonio Kröger"," Wälsungenblut" und" Der Tod in Venedig" (Vol. 12). Tuduv-Verlagsgesellschaft.
• WAGNER, W. (2018). 29 Der Kulterer. In Bernhard-Handbuch (pp. 161-165). JB Metzler, Stuttgart.