ON HADI TAKTAŞ’S “THE TRAGEDY OF THE SONS OF THE EARTH”

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 4, 565 - 578, 31.10.2025

Muhammet Karataş

https://doi.org/10.59182/tudad.1763154

Öz

Hadi Taktaş was born in 1901 and passed away in 1931 due to typhus, ending a brief yet prolific life of only thirty years. Despite his short lifespan, Taktaş produced a significant body of work and became one of the emblematic figures of Kazan Tatar literature. Through his writings, he served as a guiding model for subsequent generations and played a vital role in the development of Tatar poetry. As one of the founding figures of Tatar Soviet poetry, his literary career is generally divided into two main periods: 1916–1922 and 1922–1931. During the 1920s, Taktaş stood at the center of Tatar poetic production and composed many of his most important works in this decade. In his 1921 tragedy Cir Ulları Tragediyasә (The Tragedy of the Sons of the Earth), he addresses existential issues concerning humanity and society. In this work, he interprets narratives from sacred texts in his own distinctive style, merging the cultural norms of Tatar society with the realities of life, and thus presents them from a novel perspective. Reflecting elements of ancient tragic traditions, this work employs the chorus as a representative of society and the heroes as symbols of the individual. Taktaş explores the tragic conflict in a profoundly dramatic form. By effectively portraying the inner world of the individual and synthesizing religious myths with tragic elements, he introduced a new aesthetic and philosophical outlook to Tatar poetry. With its thematic depth and innovative structure, this work is regarded as one of the masterpieces of Tatar literature.

Anahtar Kelimeler

Hadi Taktaş , Tatar Literature , Tatar Poetry , The Tragedy of the Sons of the Earth

HADİ TAKTAŞ’IN “YERYÜZÜ OĞULLARININ TRAJEDİSİ” ÜZERİNE

Öz

Hadi Taktaş, 1901 yılında dünyaya gelir ve otuz yıl süren kısa bir ömrün ardından 1931 yılında yakalandığı tifüs hastalığı nedeniyle vefat eder. Otuz yıllık ömrüne birçok eser sığdıran Taktaş, Kazan Tatar edebiyatında sembol isimlerden biri olur. Kaleme aldığı çalışmaları ile kendisinden sonraki nesle yol gösterici bir model hâline gelir ve Tatar şiirinin gelişmesinde de önemli rol oynar. Tatar Sovyet şiirinin kurucularından biri olan Hadi Taktaş’ın yazın hayatı 1916-1922 ve 1922-1931 olarak iki ana bölüme ayrılır. 1920’li yıllarda Tatar şiirinin merkezinde bulunan şair, birçok önemli eserini de bu dönemde yazar. 1921 yılında insan ve toplumun varoluşsal sorunlarına değindiği Cir Ulları Tragediyasә (Yeryüzü Oğullarının Trajedisi) eserinde, kutsal kitaplardan kıssaları kendi tarzıyla yorumlayarak Tatar toplumunun kültürel normlarını hayatın gerçekliğiyle harmanlayarak yeni bir bakış açısıyla aktarır. Antik trajedi geleneklerinin de izlerini taşıyan bu eserde, koro ile toplumu, kahramanlarla da bireyin kendisini temsil eden Taktaş, trajik çatışmayı dramatik formda derinlemesine işler. Bireyin iç dünyasını etkili bir şekilde yansıtan şair, dinsel mitleri ve trajik unsurları bir arada kullanarak Tatar şiiri için yeni bir biçim ve bakış açısı kazandırır. Eser, mahiyetindeki derinlik ve yenilikçiliği ile Tatar edebiyatında başyapıt eserler arasında yerini alır.

Anahtar Kelimeler

Hadi Taktaş , Tatar Edebiyatı , Tatar Şiiri , Yeryüzü Oğullarının Trajedisi

Kaynakça

• Alpargu, M. (2025). Buhara Hanlığı (1500-1920). https://turkdunyasiansiklopedisi.gov.tr/detay/6611/Buhara-Hanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-(1500-1920) (Erişim Tarihi: 09.08.2025)
• Boyarova, F. (2022). Taktaş okumaları. Tatar Dili ve Tatar Edebiyatı Öğretmenlerinin Cumhuriyet Konferansı. 1-10. Çetin, Ç. Z. (2006). Tatar Edebiyatının gelişimi. Akademik Bakış Dergisi (9), 138-151.
• Galimullin, F. (2019). Hadi Taktaş'ın Moskova'da geçirdiği aylar: Çağdaşı Naki İsanbet'in gözünden. Yüzyılların Sesi (1), 181-192.
• Ganieva, F., Yarullina, R., ve Sammarova, A. (2007). Tatar dramaturgları. Tataristan Kitap Neşriyatı. Habutdinova, M. (2015). Yeryüzü Oğullarının Trajedisi'nde Hadi Taktaş’ın yenilikçiliği. Filoloji ve Kültür Dergisi (2), 270-274.
• Həsənov, M., Əhmədullin, A., Galimullin, F., Nurullin, İ. (1975). Tatar Sovyet Edebiyatı 10. sınıf dersleri. Tataristan Kitap Neşriyatı.
• Karataş, M. (2024). Hadi Takştaş ve seçme şiirleri (inceleme-metin-aktarma). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Khabutdinova, M. (1999). Hadi Taktaş'ın eserlerinde kişilik sorunu. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Rusya Federasyonu Yüksek Tasdik Komisyonu.
• Khabutdinova, M. (1999). Taktaş Hadi. https://tatarica.org/tat/razdely/kultura/literatura/shheslr/taktash-adi (Erişim Tarihi: 03.09.2025).
• Khanzafarov, N. (2022). Tatar Dramtuvrgiyasə. Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi. Kurban, R. (2013). Kader kurbanları. https://haberiniz.com.tr/kose-yazari/roza-kurban/yazi/kaderin-kurbanlari/ (Erişim Tarihi: 03.09.2025).
• Maksud, M. (1923). Tatar Tiyatrosunda Yeryüzü Oğulları. Bizim Bayrağımız.
• Öztürk, G. (2016). Türkistan’da Ceditçilik ve Basın Faaliyetleri. İletişim Çalışmaları Dergisi, 2(1), 95-115.
• Polat, Ü. (2016). Yeni dönem Tatar edebiyatından bir isim: Gamil Afzal ve Afzal’ın Tatar şairlerine ithaf ettiği şiirleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 73-78.
• Şaehov, L. (2016). Tatar şiiri trajedisi. Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi.
• Taktaş, H. (2007). Aşk tövbesi. Tataristan Kitap Neşriyatı.
• Vahitova, D. (2022). Hadi Taktaş'ın eserlerinde tematik hareket (invektiv) kelime grupları. Dil Teorisi ve Kültürlerarası İletişim, 1(44), 25-33.
• Velieva, Z., Galiev, M., Miŋnegulov, H., İbrahimov, T., Şakirov, İ., Shaekhov, L., ve Fethetdinova, F. (2010). Hadi Taktaş eserler. Tataristan Kitap Neşriyat.
• Yakhina, G. (2007). Edebiyat 10. Maarif neşriyatı.