The Role of Religious Education in Coping with Earthquake Induced Post-Traumatic Stress Symptoms

Yıl 2024, , 321 - 348, 28.06.2024

Emel Asoğlu , Ömer Özdemir

https://doi.org/10.53112/tudear.1458935

Öz

Following the earthquakes that occurred on February 6, 2023, in Kahramanmaraş, the effects of traumatic experiences on mental health and coping with psychological trauma have become increasingly important. The purpose of this study is to examine the role of religious education experiences in coping with post-traumatic stress symptoms among individuals affected by the Kahramanmaraş earthquakes and to analyze the relationship between religious education and positive religious coping mechanisms. It is considered important for the study to not only determine the effects of religion and religious education on human psychology but also to elucidate the relationship between religious coping and religious education. Additionally, it is evaluated that the study is significant in demonstrating the contribution of received quality religious education to an individual’s psychological recovery process following earthquakes. In this study, which utilizes the case study pattern of qualitative research methods, the interview technique was preferred. According to the findings, it was determined that the most effective source of religious knowledge is “family”, and the most commonly used religious coping method is “prayer”. Furthermore, it was found that participants’ received quality religious education and existing religious knowledge provide them with “inner peace and relaxation”. The results of the research indicate that individuals’ effective and accurate religious education plays a significant role in their positive interpretation of events and psychological resilience.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Coping, Earthquake, Post-Traumatic Stress Symptoms, Mental Health.

Proje Numarası

24010

Deprem Kaynaklı Travma Sonrası Stres Belirtileri ile Başa Çıkmada Din Eğitiminin Rolü

Öz

6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş depremlerinin ardından, travmatik yaşantıların, ruh sağlığı üzerindeki etkileri ve ruhsal travma ile başa çıkma konusu daha da önem kazanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Kahramanmaraş depremleri kaynaklı, travma sonrası stres belirtileri yaşayan bireylerin, din eğitimi yaşantılarının söz konusu belirtilerle başa çıkmadaki rolünü incelemek ve din eğitimi ile olumlu dini başa çıkma mekanizmaları arasındaki ilişkiyi analiz etmektir. Çalışmanın, dinin ve din eğitiminin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini belirlemenin yanı sıra, dini başa çıkma ve din eğitimi arasındaki ilişkiyi ortaya koyması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. Ayrıca çalışmanın, alınan nitelikli din eğitiminin bireyin deprem sonrası psikolojik iyileşme sürecine katkısını ortaya koyması açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseninin kullanıldığı bu çalışmada mülakat tekniği tercih edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, en etkili dini bilgi kaynağının “aile” olduğu, en sık kullanılan dini başa çıkma yönteminin ise “dua etme” olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, katılımcıların aldıkları nitelikli din eğitiminin ve mevcut dini bilgilerinin, onlara “iç huzur ve rahatlama” sağladığı tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçları, bireylerin etkili ve doğru din eğitimi almalarının, olayları olumlu biçimde anlamlandırmalarında ve psikolojik dayanıklılıklarında önemli bir rol oynadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Dini Başa Çıkma, Deprem, Travma Sonrası Stres Belirtileri, Ruh Sağlığı.

Destekleyen Kurum

Bu araştırma 24010 nolu HÜBAP projesi ile desteklenmiştir.

Proje Numarası

24010

Kaynakça

• AFAD | deprem.gov.tr. (2023).
• Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı /AFAD. (2019).
• Altun, V. K. (2021). Din eğitimi açısından dindarlık ve olumlu dini başa çıkma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 549-571.
• Amerikan Psikiyatri Birliği DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı (E. Köroğlu, Çev.; 5. bs). (2013). Hekimler Yayın Birliği.
• Arıcı, A. (2005). Ergenlerde dini başaçıkma yöntemi olarak dua [Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Aşçı, M. (2017). Yersarsıntısının (Deprem) Türkçesi. Journal of Turkish Studies, 12, 59-72.
• Ateş, N. E. (2019). Dua ve dinî başa çıkma: Şehit aileleri, gaziler ve gazi aileleri örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 33, 35-64.
• Aydın, A. R. (2009). İnanma ihtiyacı ve dini ritüellerin psikolojik değeri. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 3, 88-99.
• Aydın, Ö. G. (2011). Yaşamı sürdürmede dini inancın rolü [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Ayten, A. (2021). Tanrıya sığınmak (3. bs). İz Yayınları.
• Ayten, A., Göcen, G., Sevinç, K., & Öztürk, E. E. (2012). Dini başa çıkma, şükür ve hayat memnuniyeti ilişkisi: Hastalar, hasta yakınları ve hastane çalışanları üzerine bir araştırma. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12(2), 45-79.
• Ayten, A., & Yıldız, R. (2016). Dindarlık, Hayat memnuniyeti ilişkisinde dinî başa çıkmanın rolü nedir? Emekliler üzerine bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16(1), 281-308.
• Bala, M. B. (2021). Deprem yaşayan bireylerde dini başa çıkma (2011 Van Depremi Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Bayhan, V. (2012). Travmatik kaos ortamında depremi anlamlandırmanın sosyolojik bağlamı. Sosyologca Akademik Dergisi, 3, 341-354.
• Can, N. (2019). Başa çıkma davranışına kaynak oluşturan dini inanç ve değerler üzerine bir değerlendirme [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Carlson, E. B., & Dalenberg, C. (2000). A Conceptual framework for the impact of traumatic experiences. Trauma, Violence, Abuse. Sage Publications, 1(1), 4-28.
• Ceylan, Ü. E. (2018). Ölümlülük bilincinin dini başa çıkma, tanrı algısı, ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olma ile ilişkisi [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev.; 3. bs). Eğiten Kitap Yayınları.
• Demirbaş, H. K. (2023). 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası depremzedelerde posttravmatik stres bozukluğu, depresyon ve anksiyete bozukluğu yaygınlığının araştırılması [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Doğan, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin travma sonrası gelişimlerinde içsel dini motivasyon, dini başa çıkma, sabır ve şükrün rolü. Journal of Turkish Studies, 13, 207-230.
• Dolgun, S. (2024). Uygur Türklerinde dini başaçıkma, sıla hasreti, öz-değer ve travma sonrası stres düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Efe, R., & Demirci, A. (2001). Gölcük 1999 depreminde zemin ve yer şekili özelliklerinin şiddet ile hasar dağılışına etkisi. Türk Coğrafya Dergisi, 36, 1-15.
• Eryücel, S. (2013). Yaşam olayları ve olumlu dini başa çıkma [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gümrükçüoğlu, S. (2023). Din eğitimi açısından doğal afetlerle başa çıkmada temel Kur’anî kavramlar. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 16, 79-109.
• Herman, J. (2015). Travma ve iyileşme (T. Tosun, Çev.; 10. bs). Literatür Yayınları.
• Hökelekli, H. (2001). Din psikolojisi. Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Irmak, P., Dilek, A., Mine, Ö., & Güler, B. (2023). Afetler sonrasında ruh sağlığı; psikolojik etkiler, tedavi yaklaşımları ve baş etme. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 86(4), 393-401.
• Işık, Z. (2013). Ebeveyni ölen yetişkinlerde dinî başa çıkma [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kanat, B. B., & Özpolat, A. G. Y. (2016). Kanser hastalarında travma sonrası büyüme kavramı. Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 7(4), 106-110.
• Karagöz, S. (2010). Otistik çocukların anne-babalarında anlamlandırma ve dinî başa çıkma [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. bs). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kardaş, F. (2013). Van depremi yaşayan üniversite öğrencilerinin travma sonrası büyüme ve umutsuzluk düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Köksal, F., & Yücel, İ. C. (2023). Doğal afetlere genel bir bakış: Gümüşhane ili örneği. Geography with Multidisciplinary Approaches, 1(2), 133-163.
• Kula, N. (2000). Deprem ve kıyamet benzetmesi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(9).
• Kula, N. (2002). Deprem ve dini başa çıkma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 234-255.
• Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. Springer Publishing Company.
• Öncül, R. (2022). Covid-19’a yakalanan bireylerde dini başa çıkma (Amasya Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Çorum Hitit Üniversitesi.
• Özdemir, Ö. (2022). Din eğitiminde ailenin yeri ve önemi (2. bs). Nobel Yayınevi.
• Özdemir, Ü., Ertürk, M., Güner, İ., & Koca, K. (2011). İlköğretimde deprem ve zararlarından korunma yöntemleri. Eastern Geographical Review, 7, 7.
• Özen, Y. (2017). Psikolojik travmanın insanlık kadar eski tarihi. The Journal of Social Science, 1(2), 104-117.
• Pargament, K. I., Kennel, J., Hathaway, W., Grevengoed, N., Newman, J., & Jones, W. (1988). Religion and the problem-solving process: Three styles of coping. Journal for the Scientific Study of Religion, 27(1), 90-104.
• Pargament, K. I., Koenig, H. G., & Perez, L. M. (2000). The Many methods of religious coping: Development and initial validation of the RCOPE. Journal of Clinical Psychology, 56(4), 519-543.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.; 2. bs). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sabuncuoğlu, O., Çevikaslan, A., & Berkem, M. (2003). Marmara depreminden etkilenen iki ayrı bölgede ergenlerde depresyon, kaygı ve davranış. Klinik Psikiyatri Dergisi, 6, 189-197.
• Tekin, F. (2005). Stresle başa çıkmada din eğitiminin rolü [Doktora Tezi]. Konya Selçuk Üniversitesi.
• Temiz, Y. E. (2014). Yetişkinlerde dini başa çikma yöntemi olarak dua [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Toprak, F. B. (2024). Çocuk sahibi olamayan (infertil) kadınlarda dinî başa çıkma süreçleri ve yalnızlık durumunun incelenmesi [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Topuz, İ. (2003). Dini gelişim seviyeleri ile dini başa çıkma tutumları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma [Doktora Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Törenek, E. T. (2021). Tevekkül, yaşam memnuniyeti ve dindarlık ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Türkiye’de Dini Hayat Araştırması. (2014). Diyanet İşleri Başkanlığı, 114.
• Uğuz, Ş. (2023). Depremlerin görünmez yıkımı: İnsanların psikolojik sağlığı üzerindeki etkileri. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 17(1), 6-9.
• Word Health Organization (WHO) Türkiye earthquakes (External Situation Report 9). (2023).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. bs). Seçkin Yayıncılık.
• Yolcu, G. A. (2024). Covıd-19 Hastalarının dinî başa çıkma durumlarının din eğitimi seviyelerine göre incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.