History Of Happiness

Yıl 2020, Sayı: 9, 217 - 243, 27.06.2020

Handan Arıcı

Öz

From the First Age up to now, happiness, which is one of the priorities of thought systems, ancient beliefs and divine revelations, maintains its agenda in every age as it is a feeling that every individual desires to reach. There is a timetable specific to the happiness that exists on the stage of history with human beings. All kinds of changes and transformations in the historical process affect the meanings attributed to happiness. Each era experiences happiness and interprets this experience according to its own perspective. Happiness, which was seen as a gift or chance of the Gods in the First Age and accepted to be experienced within the field determined by theology in the Middle Ages, is experienced as an emotion determined by the individual in the modern era. According to modern understanding, happiness is shaped by the idea of satisfying the desires and desires of the individual. This article describes the history of happiness with the processes of change and transformation from Antiquity to the present day.

Anahtar Kelimeler

Happiness, Morality, History of happiness, Eudaimonia, Modern

Mutluluk Tarihi

Öz

Antik Çağ’dan günümüze düşünce sistemlerinin, kadim inançların ve ilahi vahiylerin önceledikleri konulardan biri olan mutluluk, birey ve toplumların nihai amaçlarından biri olması nedeniyle her çağda gündemini korumaktadır. İnsanla birlikte tarih sahnesinde varlık bulan mutluluğa özgü bir tarih çizelgesi bulunmaktadır. Tarihsel süreçte yaşanan her türlü değişim ve dönüşümün mutluluğa yüklenen anlamları etkilediği görülmektedir. Her çağ kendi perspektifine göre mutluluk tecrübesini yaşamakta ve bu tecrübeyi yorumlamaktadır. İlk Çağ’da Tanrıların hediyesi veya şans olarak görülen, Orta Çağ’da teolojinin belirlediği alan içerisinde yaşanılacağı kabul edilen mutluluk, modern donemde sınırlarını bireyin tayin ettiği bir durum olarak yaşanmaktadır. Modern anlayışa göre mutluluk, bireyin arzu ve isteklerinin tatmin edilmesi tasavvuruyla şekillenmektedir. Bu makalede Antik Çağ’dan günümüze değişim ve dönüşüm süreçleriyle mutluluk tarihi anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mutluluk, Ahlak, Mutluluk Tarihi, Mutluluk Ahlakı, Modern

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2011). Türkçe sözlük (11 Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Akarsu, B. (1982). Ahlak öğretileri, İstanbul: Remzi.
• Alper, Ö. M. (1999 ). İbn Sina. Türkiye Diyanet vakfı İslam ansiklopedisi içinde (C. XX, s. 319). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Alper, Ö. M. (2010). Kemalpaşazade bağlamında bir tasavvurun yeniden inşası. İstanbul: Klasik.
• Anık, M. (2016). Aykırı bir düşünür olarak J. Baudrillard ve gösteriş amaçlı tüketim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(47).
• Anay, H. (2011). Jeremy Bentham’ın etkisi ve yararcılığın çağdaş Arap düşüncesine girişi. Osmanlı Araştırmaları, The Journal of Ottoman Studies (37).
• Antoninus, M. A. (2012). Düşünceler (4. Baskı). (H. Ünal, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi.
• Aquinas, S. T. (1941). The Summa theologica (ST). London: Burns Oatea§Washbourne LTD.
• Aristetoles. (1997). Nikomakhos’a etik. (S. Babür, Çev). Ankara: Ayraç.
• Armağanoğlu, F. (2004). 20. yy. siyasi tarihi 1914-1995 (11. Baskı). İstanbul: Alkım.
• Arvas, F. B. (2017). Psikolojide ve İslam düşünce geleneğinde mutluluk kavramı: karşılaştırmalı bir çalışma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(4).
• Ayaz, B. (2016). Jacques Derrida, Richard Rorty ve doğruluk. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 1(2).
• Aydın, F. (2014). Teleolojik ahlak anlayışlarında mutluluğa ulaşmada ahlaki değerlerin yeri. Asya Öğretim Dergisi, 2(2).
• Ağaoğulları, M. A., & Köker, L. (2004). İmparatorluktan tanrı devletine. Ankara: İmge.
• (1986).mutluluk. Büyük Larousse içinde. İstanbul: Gelişim.
• Birand, K. (1958). İlk Çağ felsefesi tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Bircan, H. H. (2001). İslam felsefesinde mutluluk. İstanbul: İz.
• Bolay, S. H. (1996). Felsefe doktirinleri ve terimleri sözlüğü (6. Baskı). Ankara: Akçağ.
• Bravo, H. (2007). Augustinus’un varlık ve bilgi görüşleri”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (15).
• Bulut, E. (2006). Kâtip Çelebi’nin düşüncesinde akli ilimlerin yeri ve önemi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Cevizci, A. (1997). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Coşkun, İ. (2003). Modernliğin kaynakları: Rönesans üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(6).
• Çağatay, N. (1957). İslam’dan önce Arap tarihi ve cahiliye çağı. Ankara: MARS T. ve S.A.S. Matbaası.
• Çağbayır, Y. (2007). Orhun yazıtlarından günümüze Türkiye Türkçesinin söz varlığı Ötüken Türkçe Sözlük. Ankara: Ötüken.
• Çağrıcı, M. (2008). Saadet. Türkiye Diyanet vakfı İslam ansiklopedisi içinde (C. XXXV, ss.319). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Çelebi, Ç. (2014). Keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn (C. I). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Çilingir, L. (2000). Ahlak felsefesine giriş. Ankara: Elis.
• Çotuksöken, B. (1993). Ortaçağ yazıları. İstanbul: Kabalcı.
• Delacampagne, C. (2010). 20. Yy. felsefe tarihi. (D. Çetinkasap, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Demirpolat, E. (2004). Epiktetos’un hayatı, eserleri ve felsefi görüşleri. İlahiyat Fakültesi Dergisi 9(2).
• Descartes. (1992). Ahlak üzerine mektuplar. (M. Karahasan, Çev.) Ankara: MEB.
• Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca Türkçe ansiklopedik lügat (11. Baskı). Ankara: Aydın.
• Diş, S. B. (2008). Bir dayatma halini alan mutluluk talebi. Temaşa (8).
• Durusoy, A. (1999). İbn Sina. Türkiye Diyanet vakfı İslam ansiklopedisi içinde (C. XX, ss. 329). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• el-Îcî, A. (2015). Ahlaku adudüddin (1. Baskı). (İ. Çelebi, Çev.) Ankara: TDV.
• el-Attas, N. (2011). İslam'da mutluluğun anlamı ve tecrübesi. Kelam Araştırmaları, 9(2).
• el-Bağdadı, A. M. (2003). Maverdi’nin siyasi düşüncesinde insan ve toplum. (M. Sarıbıyık, Çev.) Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, V (2).
• el-Hanefi, M. E.-K. (1974). Kitabü’t taysir fi kavaidi ilmit-tafsir. (İ. Cerrahoğlu, Çev.) Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• el-İsfahânî, E.-K. R. (1983). Mutluluğun kazanılması. (L. Doğan, Çev.). İstanbul: Bahar.
• el-Kindi, Y. b. (2012). Üzüntüden Kurtulma Yolları. (M. Çağrıcı, Çev.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Epikür. (1962). Mektuplar ve maksimler. (H. Örs, Çev.). İstanbul: Remzi.
• Epiktetos. (1999). Düşünceler ve sohbetler. (C. Süer, Çev.) İstanbul: Kaknüs.
• Fahri, M. (2004). İslâm ahlâk teorileri. (M. İskenderoğlu, & A. Arkan, Çev.). İstanbul: Litera.
• Farabi. (1987). Fususu’l-medenî. (H. Özcan, Çev.) İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Farabi. (1993). Mutluluk yoluna yöneltme. (H. Özcan, Çev.) İzmir.
• Farabi. (2001). el-Medinetü’l-fâzıla. (N. Danışman, Çev.). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Farabi. (2018). Mutluluğun kazanılması. (A. Arslan, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Farrelly, E. (2015). Mutluluğun sakıncaları. (E. Gökyaran, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat.
• Gökyay, O. S. (2002). Kâtip Çelebi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi içinde. (C. XXV, ss. 36). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Gafarov, A. (2012). Ebû Ca‘fer Nasîrüddîn Muhammed b. Muhammed b. el-Hasen et-Tûsî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (C. XXXXI, ss. 444). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Gazali, (1977). İhya-u ulumi'd-din. İstanbul. (Ahmed Serdaroğlu, Çev.). İstanbul: Bedir.
• Gazali, (y.y.). Kimya-yı saadet. (M. A. Müftüoğlu, & Ahmed Serdaroğlu, Çev.) İstanbul: Çelik.
• Hançerlioğlu, O. (1978). Felsefe ansiklopedisi kavramlar ve akımlar (C. 4). İstanbul: Remzi.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan. (S. Lim, Çev.) İstanbul: YKY.
• Hume, D. (1875). The Philosophical works of David Hume (C. II). (T. Green, & T. Grose, Dü) London: Longmans, Green, and Co.
• İbn Manzur, E.-F. C. (1997). Lisanu’l-arabi’l-muhit. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• İbn Miskeveyh. (2013). Tehzibu’l-ahlak/Ahlak eğitimi. (2. Baskı). (A. Şener, İ. Kayaoğlu, & C. Tunç, Çev.) İstanbul: Büyüyenay.
• İbn Miskeveyh. Mutluluk ve felsefe: Tertibu’s-sa’adat ve menazilu’l-ulum. (2017). (H. Özturan, Çev.) İstanbul: Klasik.
• İbn Haldun. (2015). Tercüme-i mukaddeime-i İbn Haldun. (1. Baskı). (A. C. Paşa, Çev.) İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• İbn-i Sina. (2011). Mutluluk ve insan nefsinin cevher olduğuna ilişkin on delil. (F. Toktaş, Çev.) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kant, I. Pratik aklın eleştirisi. (1999). (I. Kuçuradi, Ü. Gökberk , & F. Akatlı, Çev.) Türkiye Felsefe Kurumu, Çeviri Dizisi.
• Karadeniz, H. (2006). Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın ahlak felsefesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Kaya, M. (2007). Ebu Bekir Razi. Türkiye Diyanet vakfı İslam ansiklopedisi içinde. (C. XXXIV, ss. 482.). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Kınalızade Ali. (2007). Ahlak-ı alai. (M. Koç, Dü.) İstanbul: Klasik.
• Kırılmaz, H., & Ayparçası, F. (2016). Modernizm ve postmodernizm süreçlerinin tüketim kültürüne yansımaları. İnsan ve İnsan Dergisi (8).
• Kızılçelik, S. (1996). Postmodernizm dedikleri. İzmir: Saray.
• Koç, A. (1999). İhvan-ı Safa’nın eğitim felsefesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Kocabay, Y. (1968). Türkçe Fransızca sözlük (C. 3, ss. 326.). Ankara: Başnur Matbaası.
• Köroğlu, C. Z., & Köroğlu, M. A. (2016). Bilim kavramının gelişimi ve günümüz sosyal bilimleri üzerine. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (25).
• Kurt, İ., & Tüz, A. (2015). Son dönem Osmanlı ahlâk terbiyecileri ve ahlak terbiyesi (1. Baskı). İstanbul: Ensar.
• Möngü, B. (2015). Modern dünyada mutluluk: John Stuart Mill’in faydacı etiği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (19 (1)).
• Marar, Z. (2012). Mutluluk paradoksu. (S. Çağlayan, Çev.) İstanbul: Kitap.
• Maverdi, E.-H. A. (1988). Edebü'd-dünya ve'd-din. Beyrut: Dâru İhyai'l-Ulum.
• McMahon, D. M. (2013). Mutluluk/mutluluk üzerine tarihsel bir çalışma. (K.Tanrıyar, Çev.). İstanbul: E.
• Montaigne. (1997). Düşünceler. (S. Eyupoğlu, Çev.) İstanbul: Cem.
• Naim, A. (2010). İslam ahlakının esasları, (1. Baskı). (R. Kılıç, Çev.) Ankara: TDV.
• Neiman, S. (2016). Ahlâki açıklık. (N. Tokdoğan, Çev.) İstanbul: İletişim.
• Nietzsche, F. W. (2015). Böyle buyurdu Zerdüşt. (7. Baskı). (M. Batmankaya, Çev.) İstanbul: Say.
• Nietzsche, F. W. (2015). İyinin ve kötünün ötesinde (8. Baskı). (A. İnan, Çev.) İstanbul: Say.
• Nietzsche, F. W. (2016). Tan kızıllığı ahlaksal önyargılar üzerine düşünceler. (6. Baskı) (Ö. Saatçi, Çev.). İstanbul: Say.
• Ocak, H. (2012). Kınalızade Ali Efendi’de mutluluk ahlâkı kavramının felsefi temelleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (1).
• Onions, C.T. (1966). The Oxford dictionary of English etymology. New York: Oxford University Press.
• Özaydın, A. (1991). Asr-ı Saadet. Türkiye Diyanet vakfı İslam ansiklopedisi içinde. (C. III, ss. 501.). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Özbalkan, N. (1999). Büyük İngilizce-Türkçe genel sözlük (C. 2). İstanbul: Alfa.
• Özcan, M. T. (1987). John Locke’ın birey anlayışının felsefi temelleri. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 52.
• Özkan, S. Ç. (2017). Richard Rorty’de kamusal alan-özel alan ayrımı ve eleştirisi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi (23).
• Öztürk, M. (2011). İslam öncesi Arap toplumunda ahval-i şahsiyye hukuku. Kur'an'ın anlaşılmasına katkı açısından Kur'an öncesi Mekke toplumu. 8. Türkiye Tefsir Akademisyenleri Buluşması.
• Pascal Bruckner. (2012). Ömür boyu esenlik . (B. Uzma, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Pattabanoğlu, F. Z. (2015). Seneca’da felsefe ve ölüm. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (22).
• Russell, B. (2016). Mutlu olma sanatı. (Y. Sağlamtürk, Çev.) İstanbul: Say.
• Schmid, W. (2014). Mutsuz olmak. (T. Bora, Çev.) İstanbul: İletişim.
• Schopenhauer, A. (2007). Okumak ve yaşamak üzerine. (A. Aydoğan, Çev.) İstanbul: Şule.
• Selen, E. (2014). Seneca’nın Hercules Furens adlı eseri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sponville, A. C., & Delumeau, J., & Farge, A. (2018). Mutluluğun en güzel tarihi (2. Baskı). (S. Özen, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Steuerwald, K. (1988). Türkçe Almanca sözlük (1. Baskı). İstanbul: ABC Kitabevi.
• Tûsî, N. (2005). Ahlâk-ı nâsırî. (A. V. Taştan, & H. Nazlıgül, Çev.) Ankara: Fecr.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe sözlüğü (5. Baskı). İstanbul: Bulut.
• Toffler, A. (1981). Üçüncü dalga. (A. Seden, Çev.) İstanbul: Altın Kitaplar.
• Topçu, N. (2005). Ahlâk. İstanbul: Dergâh.
• Touraine, A. (2010). Modernliğin eleştirisi (7. Baskı). (H. Tufan, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi.
• Turan, Ş. (2002). Kemalpaşazade. Türkiye Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi içinde (C. XXV, ss.239). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Tuğlacı, P. (1974). Okyanus Türkçe sözlük. İstanbul: Pars.
• Ülken, H. Z. (1991). Kâtip Çelebi ve fikir hayatımız. Ankara: TTK.
• Vandenbos, G. R. (2007). APA dictionary of psychology. Washington, USA: American Psychological Association.
• Veehoven, R., & Dumludağ, D. (2015). İktisat ve mutluluk. İktisat ve Toplum Dergisi (58).
• Veenhoven, R. (1997). Advances İn Understanding Happiness, Published in French in Revue Québécoise de Psychologie, 18.
• Veenhoven, R. (2006). How do we assess how happy we are? Tenets, implications and tenability of three theories. USA: Paper presented at conference on ‘New Directions in the Study of Happiness: United States and International Perspectives.
• Vural, M. (2003). İslam felsefesi sözlüğü. Ankara: Elis.
• Yalın, S. (2017). Sühreverdî’in el-Elvahu’l-imadiyye adlı eseri temelindeki fizik ve metafiziğe ilişkin görüşleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2, 12-23.