Hastane Manevi Danışmanlığına Teolojik Bir Kaynak Önerisi: Buhârî’nin Kitâbu’l-Merdâ Rivayetleri

Yıl 2024, Sayı: 17, 105 - 130, 28.06.2024

Serpil Başar

https://doi.org/10.53112/tudear.1416406

Öz

Öz
Bu araştırmada hastanede manevi danışmanlık uygulama içeriğini teorik desteklemek üzere teolojik bir hadis kaynağı olan el-Buhari (256/870)’nin es-Sahih adlı eserinde yer alan Kitabu’l-Merda (Hastalar Bölümü)’daki hadislerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kitabu’l-Merda, başka bir hadis kaynağında yer almayan bir başlıktır ve el-Buhari (256/870), bu açıdan incelenmeye değer bulunmuştur. Betimsel analiz yöntemiyle ilgili literatür taraması ve vaka analizi araçları kullanılan araştırmada, konu ile ilgili diğer hadis kaynakları ile bağlantı kurulmuştur. Yapılan incelemede; “sağlık ve hastalık kavramlarının anlamı, hastalıkta sabır, hastalıkta dua ve hasta ziyareti” temaları elde edilmiş, bu temaların manevi danışmanlık açısından önemi vurgulanmıştır. Nebevi bir dokunuş olarak hadislerin hastanede manevi danışmanlık için bir kaynak olduğu ve araştırılmaya değer olduğu görülmüştür. Müslüman danışan için de hayatının her aşamasında kutsal kitabı olan Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamber (s.a.v.)’e ait hadisler, önemli teolojik bir kaynaktır. Tespitimize göre; manevi danışmanlar, Müslüman danışan için bu kaynaklardan elde ettikleri anlam ve ilkeler ile müdahale içerikleri kullanarak, danışma sürecini yürütebilir ve şifaya eşlik edebilirler. Araştırmada son olarak hastanede manevi danışmanlık uygulama içeriğine uygun örnek bir vaka görüşmesi ve analizi de sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hastane, hasta, manevi bakım, manevi danışmanlık, hadis, değer

Suggesting A Theological Resource for Hospital Spiritual Counseling: Bukhari’s Narrations Qitab Al-Marda

Öz

In this research, it is aimed to evaluate the hadiths in Kitabu'l-Merda (Patients Section) in Bukhari's (256/870) work called es-Sahih, which is a theological hadith source, in order to theoretically support the content of spiritual counseling practice in the hospital. Kitabu'l-Merda is a title that is not included in any other hadith source, and el-Bukhari (256/870) was found worth examining in this respect. In the research using descriptive analysis method, literature review and case analysis tools, connections were made with other hadith sources related to the subject. In the examination; The themes of "the meaning of the concepts of health and illness, patience in illness, prayer in illness and visiting the sick" were obtained, and the importance of these themes in terms of spiritual counseling was emphasized. As a prophetic touch, hadiths have been found to be a source of spiritual counseling in the hospital and are worth investigating. For the Muslim client, the Holy Quran and Prophet Muhammad are the holy books at every stage of his life. The hadiths of the Prophet (pbuh) are an important theological source. According to our determination; Spiritual counselors can carry out the counseling process and accompany healing for the Muslim client by using the meanings, principles and intervention contents they obtain from these sources. Finally, a sample case interview and analysis appropriate to the content of spiritual counseling practice in the hospital is also presented in the research.

Anahtar Kelimeler

Hospital, patient, spiritual counseling, hadith, value

Kaynakça

• Agitoğlu, N. (2019). Hz. Peygamber’in hadislerinde manevi bakım. Ebû Dâvûd’un Süneninde geçen hastalar ile ilgili bazı rivayetler örnekliğinde. İlahiyat Alanında Araştırma Makaleleri, Ankara: Gece Akademi, 27-67.
• Altaş, N. (1999). Hastanelerde dini danışmanlık hizmetleri Türkiye uygulaması üzerine deneysel bir araştırma. AÜİF Dergisi, Ankara, (39), 599-659.
• Aydın, G. (2019). Ayetler ve hadisler ışığında hastalara manevi destek. Kayseri: Kimlik.
• Aydın, G. (2022). Hadisler özelinde doğal afetlere karşı maddi ve manevi tedbirler. Tevilat Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(2), 445-477.
• Başar, S. (2008). Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yürüttüğü cami dışı din hizmetleri kapsamında hastanelerde din hizmeti ihtiyacı. 1. Din Hizmetleri Sempozyumu, DİB Yayınları, Ankara, 620-646.
• Başar, S. (2009). Hastanelerde din hizmeti modeli. IV. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri, DİB Yayınları, Ankara, 373- 389.
• Başar, S. (2013). Hastanelerde din hizmetlerinin eğitim boyutu. Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu, DİB Yayınları, Ankara, 481-495.
• Başar, S. (2023). Depremzedelere yönelik manevi ilk yardım. Selçuk 8. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Konya, 124-134.
• Bogdan, R. & Sari Knopp Biklen. (1997). Qualitative research for education. Boston, 53-54.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. (1992), el-Câmi’u’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı.
• Carrel, A. (1967). Dua. (Çev. Yücetürk A.). İstanbul: Yağmur.
• Certel, H. (2016). Hz. Peygamber’in aile danışmanlığı uygulamaları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(36), 36-67.
• Creswell, J. W, (2017). Araştırma deseni (çev. Demir S. B. ). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çamur, F. Y. (2020). Dini danışmanlıkta danışan danışman ilişkisi, hadisler çerçevesinde teolojik bir bakış. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 647-678.
• Çolak, A. (2011). Hasta ziyareti ile ilgili hadisler bağlamında bir güncelleme. EKEV Akademi Dergisi, Sosyal Bilimler, 15(48), 161-176.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as. (1992), Sünen. I-V, İstanbul: Çağrı.
• Eldemir, F. (2022). Kanser hastalarında Tanrı algısının psikolojik sağlığa ve baş etme tarzına etkisine ilişkin bir araştırma. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 198-212.
• Dölek, A. (2002). Bazı hadislerin psikoterapi açısından yorumlanması. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2(4), 21-34.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd. (1992), Sünen. I-II, İstanbul: Çağrı.
• Kanger, F. (2015). Manevi rehberlikte proaktif bir yaklaşım olarak Hz. Muhammed’in (sav) örnekliği. Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 79-103.
• Karagül, A. (2012). Manevi bakım: anlamı, önemi, yöntemi ve eğitimi (Hollanda Örneği). Dini Araştırmalar Dergisi, 15(40), 5-27.
• Kastallanî, A. (1306). İrşâdu’s-Sâri li Şerhi Sahihi’l-Buharî. Mısır, (I) 27-28.
• Koç, Y. (2020). Danışan merkezli manevi danışmanlık örneği olarak İslam Peygamberi Hz. Muhammed’in uygulamaları. Türk Manevi Danışmanlık Dergisi, (2), 159-200.
• Koçak, D. B. (2019). Sağlık hizmetlerinde manevi danışmanlık ve rehberlik, Hollanda Erasmus Mc-Sophia Hastanesi’nde çocuk hastalara ve yakınlarına uygulanan manevi bakım gözlem örnekleri ve iletişim yöntemleri. İstanbul: Dem, 47-71.
• Müslim, Müslim b. Haccâc. (1992), el-Câmi’u’s-Sahîh. I-III, İstanbul: Çağrı.
• Öncü, H. (2015). Psikolojik danışma müdahalesi olarak bireysel psikolojik danışma. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1), 389-407.
• Özdoğan, Ö. (2010). Mutluluğu seçiyorum. Ankara: Özdenöze.
• Özdoğan, Ö. (2011). Gazzâlî ve ben ötesi yaklaşım. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52(2), 5-19.
• Özdoğan, Ö. (2019). Değer odaklı manevi güçlenme ve bakım programının geliştirilmesi ve uygulanması. 5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı içinde, Sageya Yayınları, Üsküp/Makedonya, 913-918.
• Sancaklı, S. (2019). Ayet hadis bütünlüğü açısından Buhârî’nin el-Câmiu’s-Sâhîh’nin bab başlıklarının analizi, Gaziosmanpaşa İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 19-39.
• Sezgin, M. Fuad. (2000). Buhârî’nin Kaynakları. Ankara: Kitabiyât.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. (1992), Sünen. I-IV, İstanbul: Çağrı.
• Türkben, Y. (2009). Kötülük problemi: Gazzâlî-Swınburne karşılaştırması. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(21), 89-109.
• Ürkmez, A. (2017). Nebevi sünnette manevi danışma ve rehberlik. Diyanet İlmi Dergi, 53(3), 11-23.