Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi

Ülker Özdemir; Banu Kurban; Taner Bayraktaroğlu

Derleme

Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 51 - 62, 29.04.2019

Ülker Özdemir Banu Kurban Taner Bayraktaroğlu

Öz

Diabetes mellitusun önemli ve sık görülen komplikasyonlarından birisi diyabetik ayaktır. Aynı zamanda diyabetiklerin en sık hastaneye yatış nedenlerinden biridir. Diyabetik ayak (DA) yaralarının hem hasta hem de sağlık bakım sistemleri için ciddi sonuçları vardır. Diyabetli hastalarda ayak ülserlerinin ortaya çıkmasını engellemek veya var olan bir ülsere erken müdahale ekstremite ampütasyonlarını önlemektedir. Bu da iyi bir ayak değerlendirmesiyle mümkündür. Bu derlemede güncel tıbbi yaklaşımda rehberler doğrultusunda ayağın dermatolojik, nörolojik, vasküler ve biyomekanik değerlendirmesi sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Diabetes mellitus, Diyabetik ayak, Ayak değerlendirmesi, Podoloji

Kaynakça

1. Ekim M, Ekim H. Diyabetik ayak ülserlerinde etiyoloji ve tedavi. Van Tıp Dergisi. 2016;23(2): 235-241.
2. Bozkurt F, Alan B, Dayan S, Selçuk T, Aslan E, Deveci Ö. Alternative yöntemler eşliğinde takip ettiğimiz diyabetik ayak enfeksiyonlarımız. Van Tıp Dergisi. 2017;24(2): 71-77.
3. Saltoğlu N. Diyabetik ayak yarası ve enfeksiyonunun tanısı, tedavisi ve önlenmesi: Ulusal uzlaşı raporu. Klimik Dergisi. 2015; 28(Özel Sayı 1): 2-34.
4. Yazdanpanah L, Nasiri M, Adarvishi S, Literature review on the management of diabetic foot ulcer. World J Diabetes. 2015;6(1): 37-53.
5. Iraj B, Khorvash F, Ebneshahidi A, Askari G. Prevention of diabetic foot ulcer. Int J Prev Med. 2013; 4(3): 373-376.
6. Bahari R. The psychological impact of diabetic limb problems. The International Medical Journal Malaysia. 2015;14(2);14-16.
7. Açar G. Diyabetik ayakta tedavi yaklaşımları ve Wagner sınıflamasının tedaviyi yönlendirmedeki rolü. Uzmanlık Tezi. İstanbul-2006. (http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/ tez/pdf/genel_cerrahi/dr_k_gokhan_acar.pdf, Erişim Tarihi, 10.04.2019)
8. Arıkan Y, Kuzgun Ü, Sever C, Armağan R. Diyabetik ayak yarası olan hastalara multidisipliner yaklaşımda ortopedinin yeri. Ş.E.E.A.H. Tıp Bülteni. 2010:44;106-112.
9. Alexiadou K, Doupis J. Management of diabetic foot ulcers. Diabetes Ther. 2012; 3(1): 4.
10. Pendsey SP. Understanding diabetic foot. Int J Diabetes Dev Ctries. 2010; 30(2): 75-79.
11. Gemechu FW, Seemant FNU, Curley CA. Diabetic Foot Infections. Am Fam Physician. 2013;88(3):177-184.
12. Damir A. Diabetic foot ınfections. JIMSA October - December. 2011; 24(4):207-2012.
13. Uçkay I, Sanchez JA, Lew D, Lipsky BA. Diabetic foot infections: What have we learned in the last 30 years? Int J Infect Dis. 2015;40:81-91.
14. Boulton AJM. The Diabetic Foot. [Updated 2016 Oct 26]. In: Feingold KR, Anawalt B, Boyce A, et al, editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000 (Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/ NBK409609/Accessed Date:10.04.2019)
15. Neşe AÇ, Ovayolu N. Diyabetik ayak ve bakımı. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006;9(2):89- 97.
16. Çelik S, Öztürk G. Diyabetik ayak: Risk faktörleri ve bakım. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Dergisi. 2009; 1(1): 22-27.
17. Amin N, Doupis J. Diabetic foot disease: From the evaluation of the “foot at risk” to the novel diabetic ulcer treatment modalities. World J Diabetes. 2016; 7(7): 153-164.
18. Frykberg RG. Diabetic foot ulcers: Pathogenesis and management. Am Fam Physician. 2002;66(9):1655-1662.
19. American Diabetes Association. Standards of medical care for patients with diabetes mellitus. Diabetes Care. 2003;26 Suppl 1:S33-50.
20. Ayanoğlu S. Diyabetik ayak hastalığına güncel yaklaşımlar. Okmeydanı Tıp Dergisi. 2015;31: 63-71.
21. Uluslu ŞC. Diyabetik ayak komplikasyonu olan ve olmayan diyabet hastalarının yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ TezGoster?key=X-M9ZoIuIoNTj2P7iY13hcuuAO4b Pf8te5rIq9PXEmQ_ncKnlokMzQ7GrTx0qc9K,Erişim Tarihi:15.04.2019).
22. Satman İ. Diabetes mellitus: Giriş, sekonder komplikasyonlar. Türkiye Klinikleri Genel Cerrahi Özel. 2010;3 (1): 1-5.
23. Kargı E. Diyabetli hastada ayak bakımı ve koruyucu önlemler. Türkiye Klinikleri Genel Cerrahi Özel. 2010;3 (1): 83-87.
24. Gülçimen B, Ülkü S. İnsan ayağı biyomekaniğinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2008;13(2):27-33.
25. Wu Y, Ding Y, Tanaka Y, Zhang W. Risk factors contributing to type 2 diabetes and recent advances in the treatment and prevention. Int J Med Sci. 2014;11(11):1185-1200.
26. Olgun N. Diyabetik ayak yaralarının önlenmesinde ve takibinde hemşirenin rolü. (http://www.tdhd.org/dhd_ kitap/12blm.pdf,Erişim Tarihi:15.03.2019)
27. Yüksel A. Diyabette ayak bakımı. (http://www.tdhd.org/dhd_ kitap/12blm.pdf, Erişim Tarihi:15.03.2019)
28. Singh N, Armstrong DG, Lipsky BA. Preventing foot ulcers in patients with diabetes. JAMA. 2005;293(2):217-228.
29. Nather A, Cao S, Chen JWL, Low AY. Prevention of diabetic foot complications. Singapore Med J. 2018; 59(6): 291-294.
30. Netten JJ, Price PE, Lawery LA, Rassmussen A, Soares MM, Jubiz Y, Bus SA. Prevention of foot ulcers in the at-risk patient with diabetes: A systematic review. Diabetes Metab Res Rev. 2016; 32(Suppl. 1): 84-98.
31. Armstrong DG, et al. Diabetic foot infections: Stepwise medical and surgical management. Int Wound J. 2004;1(2): 123-132.
32. Edmonds ME, et al. Managing the Diabetic Foot, Blackwell Science, Oxford 2005.(https://onlinelibrary.wiley.com/ doi/pdf/10.1002/9780470751527.fmatter, Accessed Date:15.03.2019)
33. Registered Nurses’ Association of Ontario 2005. Assessment and management of foot ulcers for people with diabetes. Toronto, Canada: Registered, Nurses’ Association of Ontario. (https://rnao.ca/sites/rnao-ca/files/Assessment_and_ Management_of_Foot_Ulcers_for_People_with_Diabetes_ Second_Edition1.pdf, Accessed Date:10.04.2019)
34. Baker N, et al. A user’s guide to foot screening. Part 1: Peripheral neuropathy. Diabetic Foot. 2005;8(1): 28-37.
35. Browne AC, Sibbald RG. The diabetic neuropathic ulcer: An overview. Ostomy Wound Manage. 1999;45(1A Suppl):6S-20.
36. Lepäntalo M, Apelqvist J, Setacci C, Ricco JB, de Donato G, Becker F, Robert-Ebadi H, Cao P, Eckstein HH, De Rango P, Diehm N, Schmidli J, Teraa M, Moll FL, Dick F, Davies AH. Diabetic Foot. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2011; 42(2):S60-S74.
37. Richmond J, Harris J. Immunology and skin in health and disease. Cold Spring Harb Perspect Med. 2014; 4(12): a015339.
38. Yeşil SA, Akıncı B, Demir T. Diyabetik ayak ülserlerinin tanı ve tedavisi. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2007;21:63-70.
39. Kravitz SR, McGuire J, Shanahan SD. Physical assessment of the diabetic foot. Adv Skin Wound Care. 2003;16(2):75-77.
40. Edmonds ME, Foster AV. Diabetic foot ulcer. BMJ. 2006;332(7538): 407-410.
41. Biçer EK. Diyabetli hastalarda ayak bakım uygulamaları ve öz etkililiğin değerlendirilmesi. Doktora tezi. 2011 (http://acikerisim.istanbul. edu.tr/bitstream/handle/123456789/29165/47821. pdf?sequence=1&isAllowed=y, Erişim tarihi 12.04.2019)
42. Türk Diyabet Vakfı. 7. Bölüm Diyabetin Kronik Komplikasyonları. 7-20/7-26 Diyabetik Ayak. TURKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019, Armoni Nüans Baskı Sanatları A.Ş, İstanbul, 2019, 119-128.
43. Şahin M. Diyabetik ayak. KSÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2015;10(2):82-86.
44. Çelik S, Biçer EK. Diyabetli hastalar için kapsamlı ayak muayenesi ve risk değerlendirmesi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2016;8(1)62-70.
45. Arslan Y. Diyabetik ayak nöropatik ağrı ve yarasının tedavisinde girişimsel blokların yeri: Olgu sunumu. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi. 2017;19(2):53-54.
46. Donroe J. Peripheral Vascular Exam. Journal of Visualized Experiments. (https://www.jove.com/science- education/10122/peripheral-vascular-exam, Accessed Date, 10.04.2019)
47. Damir A. Clinical assessment of diabetic foot patient. JIMSA October - December. 2011; 24(4):199-203.
48. Gülman B. Diyabetik ayak. TOTBİD Dergisi. 2003;2:27-36.
49. Smart D, Bennett MH, Mitchell SJ. Transcutaneous oximetry, problem wounds and hyperbaric oxygen therapy. Diving Hyperb Med. 2017; 47(2): 82-87.
50. Volmer-Thole M, Lobmann R. Neuropathy and diabetic foot syndrome. Int J Mol Sci. 2016;10;17(6).
51. Terzi M, Cengiz N, Onar M. Diyabetik nöropati. O.M.Ü. Tıp Dergisi. 2004;21(1): 39-49.
52. Çolak R. Diyabetik ayağın fizyopatolojisinde nöropatik ve nöro-iskemik ülserler. Turkiye Klinikleri J Endocrin-Special Topics. 2015;8(3):12-17.
53. Durakbaşa MO. Diyabetik ayak: Patogenez, klinik tablolar ve tedavileri, eş zamanlı hastalıklar. TOTBİD Dergisi. 2013; 12:464-475.
54. Reyhanioğlu DA, Kara B, Şengün İ, Yıldırım G. Diyabetik nöropatide görülen biyomekanik değişiklikler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2018;32(2): 167-172.
55. Sherman AIS. Muscle Strength Grading. https://www.ncbi. nlm.nih.gov/books/NBK436008/, Accessed Date, 10.04.2019)
56. Kucera T, Shaikh HH, Sponer V. Charcot neuropathic arthropathy of the foot: A literature review and single-center experience. J Diabetes Res. 2016; 2016: 3207043
57. Güçhan Z, Özaydınlı EI, Demirdel S, Yüzlü V, Bek N. Ayakkabı kullanımı ile ayak deformiteleri, denge ve fonksiyonel performans arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation. 2014;1(1):35-42.
58. Alkanat HÖ. Diyabetik ayak bakımı ve korunma. TOTBİD Dergisi. 2015; 14:470-474.
59. Troskot N, Duvancic T, Kolic M. Diabetic foot syndrome-- dermatological point of view. Acta Clin Croat. 2013;52(1):99- 106.
60. TEMD Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu. Diyabetik Ayak Sorunları. In Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2018 © Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Miki Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.. - ANKARA ISBN: 978-605-4011-32-2,2018, sayfa 153-162. (http://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_ kilavuz/20180814161019-2018tbl_kilavuz6c373c6010.pdf, Erişim Tarihi, 25.04.2019)
61. Demir T, Akıncı B, Yeşil S. Diyabetik ayak ülserlerinin tanı ve tedavisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2007;21: 63-70.

Podologic Evaluation of Foot in Patients with Diabetes Mellitus

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 51 - 62, 29.04.2019

Ülker Özdemir Banu Kurban Taner Bayraktaroğlu

Öz

Diabetic foot is one of the most important and frequent complications of diabetes mellitus.It is also one of the most common causes of hospitalization in diabetics. Diabetic foot wounds have serious consequences for both patients and health care systems. Prevention of foot ulcers in patients with diabetes or early intervention to an existing ulcer prevents limb amputations. This is possible with a good foot evaluation.In this review, dermatological, neurological, vascular and biomechanical evaluation of the foot is presented in accordance with the guidelines in the current medical approach.

Anahtar Kelimeler

Diabetes mellitus, Diabetic foot, Foot evaluation, Podology

Kaynakça

1. Ekim M, Ekim H. Diyabetik ayak ülserlerinde etiyoloji ve tedavi. Van Tıp Dergisi. 2016;23(2): 235-241.
2. Bozkurt F, Alan B, Dayan S, Selçuk T, Aslan E, Deveci Ö. Alternative yöntemler eşliğinde takip ettiğimiz diyabetik ayak enfeksiyonlarımız. Van Tıp Dergisi. 2017;24(2): 71-77.
3. Saltoğlu N. Diyabetik ayak yarası ve enfeksiyonunun tanısı, tedavisi ve önlenmesi: Ulusal uzlaşı raporu. Klimik Dergisi. 2015; 28(Özel Sayı 1): 2-34.
4. Yazdanpanah L, Nasiri M, Adarvishi S, Literature review on the management of diabetic foot ulcer. World J Diabetes. 2015;6(1): 37-53.
5. Iraj B, Khorvash F, Ebneshahidi A, Askari G. Prevention of diabetic foot ulcer. Int J Prev Med. 2013; 4(3): 373-376.
6. Bahari R. The psychological impact of diabetic limb problems. The International Medical Journal Malaysia. 2015;14(2);14-16.
7. Açar G. Diyabetik ayakta tedavi yaklaşımları ve Wagner sınıflamasının tedaviyi yönlendirmedeki rolü. Uzmanlık Tezi. İstanbul-2006. (http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/ tez/pdf/genel_cerrahi/dr_k_gokhan_acar.pdf, Erişim Tarihi, 10.04.2019)
8. Arıkan Y, Kuzgun Ü, Sever C, Armağan R. Diyabetik ayak yarası olan hastalara multidisipliner yaklaşımda ortopedinin yeri. Ş.E.E.A.H. Tıp Bülteni. 2010:44;106-112.
9. Alexiadou K, Doupis J. Management of diabetic foot ulcers. Diabetes Ther. 2012; 3(1): 4.
10. Pendsey SP. Understanding diabetic foot. Int J Diabetes Dev Ctries. 2010; 30(2): 75-79.
11. Gemechu FW, Seemant FNU, Curley CA. Diabetic Foot Infections. Am Fam Physician. 2013;88(3):177-184.
12. Damir A. Diabetic foot ınfections. JIMSA October - December. 2011; 24(4):207-2012.
13. Uçkay I, Sanchez JA, Lew D, Lipsky BA. Diabetic foot infections: What have we learned in the last 30 years? Int J Infect Dis. 2015;40:81-91.
14. Boulton AJM. The Diabetic Foot. [Updated 2016 Oct 26]. In: Feingold KR, Anawalt B, Boyce A, et al, editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000 (Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/ NBK409609/Accessed Date:10.04.2019)
15. Neşe AÇ, Ovayolu N. Diyabetik ayak ve bakımı. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006;9(2):89- 97.
16. Çelik S, Öztürk G. Diyabetik ayak: Risk faktörleri ve bakım. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Dergisi. 2009; 1(1): 22-27.
17. Amin N, Doupis J. Diabetic foot disease: From the evaluation of the “foot at risk” to the novel diabetic ulcer treatment modalities. World J Diabetes. 2016; 7(7): 153-164.
18. Frykberg RG. Diabetic foot ulcers: Pathogenesis and management. Am Fam Physician. 2002;66(9):1655-1662.
19. American Diabetes Association. Standards of medical care for patients with diabetes mellitus. Diabetes Care. 2003;26 Suppl 1:S33-50.
20. Ayanoğlu S. Diyabetik ayak hastalığına güncel yaklaşımlar. Okmeydanı Tıp Dergisi. 2015;31: 63-71.
21. Uluslu ŞC. Diyabetik ayak komplikasyonu olan ve olmayan diyabet hastalarının yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ TezGoster?key=X-M9ZoIuIoNTj2P7iY13hcuuAO4b Pf8te5rIq9PXEmQ_ncKnlokMzQ7GrTx0qc9K,Erişim Tarihi:15.04.2019).
22. Satman İ. Diabetes mellitus: Giriş, sekonder komplikasyonlar. Türkiye Klinikleri Genel Cerrahi Özel. 2010;3 (1): 1-5.
23. Kargı E. Diyabetli hastada ayak bakımı ve koruyucu önlemler. Türkiye Klinikleri Genel Cerrahi Özel. 2010;3 (1): 83-87.
24. Gülçimen B, Ülkü S. İnsan ayağı biyomekaniğinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2008;13(2):27-33.
25. Wu Y, Ding Y, Tanaka Y, Zhang W. Risk factors contributing to type 2 diabetes and recent advances in the treatment and prevention. Int J Med Sci. 2014;11(11):1185-1200.
26. Olgun N. Diyabetik ayak yaralarının önlenmesinde ve takibinde hemşirenin rolü. (http://www.tdhd.org/dhd_ kitap/12blm.pdf,Erişim Tarihi:15.03.2019)
27. Yüksel A. Diyabette ayak bakımı. (http://www.tdhd.org/dhd_ kitap/12blm.pdf, Erişim Tarihi:15.03.2019)
28. Singh N, Armstrong DG, Lipsky BA. Preventing foot ulcers in patients with diabetes. JAMA. 2005;293(2):217-228.
29. Nather A, Cao S, Chen JWL, Low AY. Prevention of diabetic foot complications. Singapore Med J. 2018; 59(6): 291-294.
30. Netten JJ, Price PE, Lawery LA, Rassmussen A, Soares MM, Jubiz Y, Bus SA. Prevention of foot ulcers in the at-risk patient with diabetes: A systematic review. Diabetes Metab Res Rev. 2016; 32(Suppl. 1): 84-98.
31. Armstrong DG, et al. Diabetic foot infections: Stepwise medical and surgical management. Int Wound J. 2004;1(2): 123-132.
32. Edmonds ME, et al. Managing the Diabetic Foot, Blackwell Science, Oxford 2005.(https://onlinelibrary.wiley.com/ doi/pdf/10.1002/9780470751527.fmatter, Accessed Date:15.03.2019)
33. Registered Nurses’ Association of Ontario 2005. Assessment and management of foot ulcers for people with diabetes. Toronto, Canada: Registered, Nurses’ Association of Ontario. (https://rnao.ca/sites/rnao-ca/files/Assessment_and_ Management_of_Foot_Ulcers_for_People_with_Diabetes_ Second_Edition1.pdf, Accessed Date:10.04.2019)
34. Baker N, et al. A user’s guide to foot screening. Part 1: Peripheral neuropathy. Diabetic Foot. 2005;8(1): 28-37.
35. Browne AC, Sibbald RG. The diabetic neuropathic ulcer: An overview. Ostomy Wound Manage. 1999;45(1A Suppl):6S-20.
36. Lepäntalo M, Apelqvist J, Setacci C, Ricco JB, de Donato G, Becker F, Robert-Ebadi H, Cao P, Eckstein HH, De Rango P, Diehm N, Schmidli J, Teraa M, Moll FL, Dick F, Davies AH. Diabetic Foot. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2011; 42(2):S60-S74.
37. Richmond J, Harris J. Immunology and skin in health and disease. Cold Spring Harb Perspect Med. 2014; 4(12): a015339.
38. Yeşil SA, Akıncı B, Demir T. Diyabetik ayak ülserlerinin tanı ve tedavisi. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2007;21:63-70.
39. Kravitz SR, McGuire J, Shanahan SD. Physical assessment of the diabetic foot. Adv Skin Wound Care. 2003;16(2):75-77.
40. Edmonds ME, Foster AV. Diabetic foot ulcer. BMJ. 2006;332(7538): 407-410.
41. Biçer EK. Diyabetli hastalarda ayak bakım uygulamaları ve öz etkililiğin değerlendirilmesi. Doktora tezi. 2011 (http://acikerisim.istanbul. edu.tr/bitstream/handle/123456789/29165/47821. pdf?sequence=1&isAllowed=y, Erişim tarihi 12.04.2019)
42. Türk Diyabet Vakfı. 7. Bölüm Diyabetin Kronik Komplikasyonları. 7-20/7-26 Diyabetik Ayak. TURKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019, Armoni Nüans Baskı Sanatları A.Ş, İstanbul, 2019, 119-128.
43. Şahin M. Diyabetik ayak. KSÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2015;10(2):82-86.
44. Çelik S, Biçer EK. Diyabetli hastalar için kapsamlı ayak muayenesi ve risk değerlendirmesi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2016;8(1)62-70.
45. Arslan Y. Diyabetik ayak nöropatik ağrı ve yarasının tedavisinde girişimsel blokların yeri: Olgu sunumu. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi. 2017;19(2):53-54.
46. Donroe J. Peripheral Vascular Exam. Journal of Visualized Experiments. (https://www.jove.com/science- education/10122/peripheral-vascular-exam, Accessed Date, 10.04.2019)
47. Damir A. Clinical assessment of diabetic foot patient. JIMSA October - December. 2011; 24(4):199-203.
48. Gülman B. Diyabetik ayak. TOTBİD Dergisi. 2003;2:27-36.
49. Smart D, Bennett MH, Mitchell SJ. Transcutaneous oximetry, problem wounds and hyperbaric oxygen therapy. Diving Hyperb Med. 2017; 47(2): 82-87.
50. Volmer-Thole M, Lobmann R. Neuropathy and diabetic foot syndrome. Int J Mol Sci. 2016;10;17(6).
51. Terzi M, Cengiz N, Onar M. Diyabetik nöropati. O.M.Ü. Tıp Dergisi. 2004;21(1): 39-49.
52. Çolak R. Diyabetik ayağın fizyopatolojisinde nöropatik ve nöro-iskemik ülserler. Turkiye Klinikleri J Endocrin-Special Topics. 2015;8(3):12-17.
53. Durakbaşa MO. Diyabetik ayak: Patogenez, klinik tablolar ve tedavileri, eş zamanlı hastalıklar. TOTBİD Dergisi. 2013; 12:464-475.
54. Reyhanioğlu DA, Kara B, Şengün İ, Yıldırım G. Diyabetik nöropatide görülen biyomekanik değişiklikler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2018;32(2): 167-172.
55. Sherman AIS. Muscle Strength Grading. https://www.ncbi. nlm.nih.gov/books/NBK436008/, Accessed Date, 10.04.2019)
56. Kucera T, Shaikh HH, Sponer V. Charcot neuropathic arthropathy of the foot: A literature review and single-center experience. J Diabetes Res. 2016; 2016: 3207043
57. Güçhan Z, Özaydınlı EI, Demirdel S, Yüzlü V, Bek N. Ayakkabı kullanımı ile ayak deformiteleri, denge ve fonksiyonel performans arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation. 2014;1(1):35-42.
58. Alkanat HÖ. Diyabetik ayak bakımı ve korunma. TOTBİD Dergisi. 2015; 14:470-474.
59. Troskot N, Duvancic T, Kolic M. Diabetic foot syndrome-- dermatological point of view. Acta Clin Croat. 2013;52(1):99- 106.
60. TEMD Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu. Diyabetik Ayak Sorunları. In Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2018 © Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Miki Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.. - ANKARA ISBN: 978-605-4011-32-2,2018, sayfa 153-162. (http://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_ kilavuz/20180814161019-2018tbl_kilavuz6c373c6010.pdf, Erişim Tarihi, 25.04.2019)
61. Demir T, Akıncı B, Yeşil S. Diyabetik ayak ülserlerinin tanı ve tedavisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2007;21: 63-70.

Toplam 61 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm	Derleme
Yazarlar	Ülker Özdemir 0000-0002-5332-3423 Banu Kurban 0000-0003-4684-5255 Taner Bayraktaroğlu 0000-0003-3159-6663
Yayımlanma Tarihi	29 Nisan 2019
Kabul Tarihi	26 Nisan 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019 Cilt: 3 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA	Özdemir, Ü., Kurban, B., & Bayraktaroğlu, T. (2019). Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi. Türkiye Diyabet Ve Obezite Dergisi, 3(1), 51-62.
AMA	Özdemir Ü, Kurban B, Bayraktaroğlu T. Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi. Turk J Diab Obes. Nisan 2019;3(1):51-62.
Chicago	Özdemir, Ülker, Banu Kurban, ve Taner Bayraktaroğlu. “Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi”. Türkiye Diyabet Ve Obezite Dergisi 3, sy. 1 (Nisan 2019): 51-62.
EndNote	Özdemir Ü, Kurban B, Bayraktaroğlu T (01 Nisan 2019) Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 3 1 51–62.
IEEE	Ü. Özdemir, B. Kurban, ve T. Bayraktaroğlu, “Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi”, Turk J Diab Obes, c. 3, sy. 1, ss. 51–62, 2019.
ISNAD	Özdemir, Ülker vd. “Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi”. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 3/1 (Nisan 2019), 51-62.
JAMA	Özdemir Ü, Kurban B, Bayraktaroğlu T. Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi. Turk J Diab Obes. 2019;3:51–62.
MLA	Özdemir, Ülker vd. “Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi”. Türkiye Diyabet Ve Obezite Dergisi, c. 3, sy. 1, 2019, ss. 51-62.
Vancouver	Özdemir Ü, Kurban B, Bayraktaroğlu T. Diabetes Mellituslu Hastalarda Podolojik Açıdan Ayak Değerlendirmesi. Turk J Diab Obes. 2019;3(1):51-62.

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Obezite ve Diyabet Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin bilimsel yayım organıdır.

Web: https://obdm.beun.edu.tr/ Twitter: https://twitter.com/obezite_diyabet Instagram: https://www.instagram.com/zbeuobezitediyabet/