Meşrutiyet Devri Tarih Eğitimine Dair Bir Kaynak: Fatihli Mehmet Tevfik Paşa Ve Eseri “Osmanlı Tarihi”

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 56 - 72, 18.10.2012

Galip Çağ İsmet Sarıbal

Öz

Özet: Meşrutiyet devri tarih ders kitapları, gerek devrin yönetiminin tarihe olan bakış açısını yansıtması gerekse de bu devirde yetişen ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran nesillerin zihnindeki tarih algısının şekillenmesindeki etkileriyle oldukça önemli, ilk elden kaynaklardır. Bu nedenle meşrutiyet devri ders kitaplarının incelenmesi ve muhtevalarının bilinmesi ciddi bir önem arz eder. Çalışmamız, bu bağlamda meşrutiyet devrinde uzun yıllar askeri idadilerde ders kitabı olarak okutulan bir “Osmanlı Tarihi”ni ve yazarı Fatihli Mehmet Tevfik Paşa’yı tanıtmak amacıyla hazırlanmıştır.

Fatihli Mehmet Tevfik Paşa’nın eserini, askeri idadilerde okutulması nedeniyle dönemin diğer tarih ders kitaplarından ayrı tutmak gerekir. Çünkü başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere askeri idadilerde yetişen, Türkiye Cumhuriyeti’ne yön veren birçok isim Fatihli Mehmet Tevfik Paşa’nın eseriyle tarihi öğrenmiştir. Fatihli Mehmet Tevfik Paşa ile Atatürk’ün yolu bir noktada daha kesişmektedir. Atatürk’ün Manastır Askeri İdadisi’ndeki tarih öğretmenin adı Mehmet Tevfik Bilge’dir. Atatürk’ün kendisinden övgüyle bahsettiği, Türk Tarih Kurumu’nun üyeliğine atadığı ve bir dönem mebusluk da yaptırdığı Mehmet Tevfik Bilge isim benzerliği nedeniyle Mehmet Tevfik Paşa ile karıştırılmıştır. Birçok araştırmada Mehmet Tevfik Bilge’ye atfedilen Osmanlı Tarihi adlı eserin aslında Mehmet Tevfik Paşa’ya ait olduğunun izahı çalışmamızın diğer ana temasıdır.

Anahtar Kelimeler: Ders Kitabı, Tarih, Osmanlı, Fatihli Mehmet Tevfik, Tarih Öğretimi

Abstract: Meşrutiyet era history textboks are importance reliable resources not only they reflect the understanding of the Meşrutiyet by the state but also of the effects of these boks on generations who later founded the republic. Therefore making research about these textbooks have great importance to understand the matter. This work aims to introduce Fatihli Mehmet Tevfik Pasa who wrote a history course book wich was studied among all military schools of Meşrutiyet era.

Mehmet Tevfik Pasa’s history book must be considered different since it was studied in all military schools where Mustafa Kemal Atatürk and other leading figures of early republic studied history through this book. Mehmet Tevfik Pasa and Ataturk’s fate intercepts once again because Ataturk’s favourite teacher’s name at Manastır Military School was also Mehmet Tevfik . Mehmet Tevfik Bilge was respected by Ataturk so much that he was appointed as the head of Turkish History İnstitute and later served as a member of parliament of Turkish Republic. This Mehmet Tevfik Bilge, history teacher of Ataturk, was confused with Mehmet Tevfik Paşa who was the writer of the history boks wich Ataturk studied. İn several researches, this history book mentioned above was attributed to Mehmet Tevfik Bilge instead of Mehmet Tevfik Pasa. We try to understand and explain this misunderstanding through this work as well.

Keywords: Textbook, History, Ottoman, Fatihli Mehmet Tevfik, Teaching of History

Anahtar Kelimeler

-