Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarında Yer Alan Barış ve Antlaşmalar Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 78 - 107, 28.05.2013

Özgür Aktaş

Öz

Bu çalışmanın amacı ortaöğretim tarih ders kitaplarında yer alan antlaşma ve barış konularının içeriğinin nasıl düzenlendiğini değerlendirmektir. Araştırmanın yöntemi doküman analizine dayanmaktadır. Bu çalışmada ders kitaplarında anlatılan antlaşmaların anlatılış tarzları tespit edilmiştir. Antlaşmalar iki gruba ayrılarak değerlendirilmiştir. Birincisi doğrudan anlatılan antlaşmalar, ikincisiyse bir parça ya da metin içerisinde anlatılan antlaşmalardır. Ortaöğretim tarih ders kitaplarına bakıldığında antlaşmalar ve barışlar önemli oranda yer tutmaktadır. Tarih ders kitaplarında savaşlar ve antlaşmalar anlatılırken zengin görsellerin kullanıldığı görülmektedir. Bununla beraber antlaşmalar anlatılırken akıl yürütme, tartışma, eleştirel düşünme gibi tekniklerin kullanılmasında eksiklikler olduğu görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük tarih ders kitabında antlaşmalar çoğunlukla doğrudan anlatılmıştır. Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin programına alınması öğrencilerinde bilmeleri gereken savaşları ve antlaşmaları da fazlasıyla arttırmıştır. Bu antlaşmaların daha iyi anlatılmasının en iyi yolunun konunun öğretimini kolaylaştıracak etkinlik kitaplarının geliştirilmesi olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Savaş, Antlaşma, Barış, Tarih, Tarih Eğitimi

 

A Study into Peaces and Treaties in the History Course Books of Secondary Education

Abstract: The purpose of the current study was to investigate how the content of the treaties and peace subjects in the history course books of secondary education was arranged. The method of the research based on document analysis. In this study, the styles of giving the treaties told in the course books were determined. The treaties were classified in two groups and analysed. First one was the treaties directly told and the second one was those given in a part or a text. However, treaties are the absolute knowledge written in a style to be taught as shown in history course books. Such activities as discussion, reasoning, using first-hand knowledge, empathizing are used very rarely. In addition, first-hand sources are not used while teaching treaties.  It was included in the program onwards in the course book of the Modern Turkish and World History and taught at high schools. In particular, wars and treaties were studied intensively in this book. It is thought that giving more place for the treaties in history course books in a detailed way would not be an easy and useful way. Instead, developing activity books and preparing electronic resources would be some of the best ways to teach treaties to students.

Keywords: War, Treaty, Peace, History, History Education

Anahtar Kelimeler

Savaş, Antlaşma, Barış, Tarih, Tarih Eğitimi

Kaynakça

• Akgün, M. (2003). Geçmişten günümüze türkiye ile arasında görünmez bağlar: Boğazlar. Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya, G. Kazgan, N. Ulçenko (Der) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Akurgal, E. (2002). Anadolu kültür tarihi. Ankara: TÜBİTAK.
• Akyol, T. (1995). Medine’den Lozan’a, 7. Baskı. İstanbul: Milliyet.
• Akyol, T. (2008). Ama hangi Atatürk. İstanbul: Doğan Kitap.
• Akyol, T. (2013). Rumeli’ye elveda 100. yılında Balkan bozgunu. İstanbul: Doğan Kitabevi.
• Alibasic, A. (2007). Images of the Ottomans in history textbooks in Bosnia and Herzegoniva. İslam Araştırmaları Dergisi, S. 17, 103-137.
• Armaoğlu F. (1984). 20. Yüzyıl siyasi tarihi. Ankara: Türkiye İş Bankası.
• Barth, J. L. (1995). “Commemorating The And Of World War II: How World War II is taught in American classroom. The International Journal of Social Education, S.10 (1), 1-11.
• Bayat M. (1985). Harp ve sulh (III), Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı 5, Temmuz, s. 66-73.
• Berike, N and Druckman, D. (1990). Models of responsiveness: The Lausanne peace negotiations (1922-1923). The Journal Of Social Psychology, S. 13 (2), p. 297-300.
• Beydilli, K. (1999). Küçük Kaynarca’dan yıkılışa. E. İhsanoğlu(Ed) Osmanlı Devleti Tarihi. İstanbul: Zaman, s.66-30
• Calleja, J. (1994). Alternative trends to peace building. Msida: Gutenberg.
• Cazgır V. ve diğ. (2010). Ortaöğretim tarih 10. İstanbul: MEB.
• Chatfield, C. (2001). Concept of peace in history. Peace and Change, 11(2), 11-21.
• Copeux, L. (2003). Fransa’da tarih yazımında Cezayir-Fransa savaşı. O. Köymen (Ed) Tarih Eğitimine Eleştirel Yaklaşımlar. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, s.41–46.
• Crawford K. A and Foster S. J. (2007). War, nation, memory international perspectives on World War II in school history textbooks, Charlotte: Information Age.
• Çimen, A ve Göğenakan G. (2013). Tarihi değiştiren savaşlar. İstanbul: Timaş.
• Dance, E. H. (1969). Tarih öğretiminde peşin hükümler. Necati Engez (Çev) Tarih Öğretimi ve Tarih Kitaplarının Geliştirilmesi. İstanbul: Milli Eğitim, s. 65-97.
• Emecen, Feridun M. (2010). Osmanlı klasik çağında savaş. İstanbul: Timaş.
• Eyyupoğlu, İ. (2002). Mudanya mütarekesi. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Foster, S. and Nicholls, J. (2005). America in World War II: An Analysis of History Textbooks from England, Japan, Sweden and the United States. Journal of Curriculum and Supervision, Spring, 20 (3), p. 214-233.
• Fromkin, D. (1989). Barışa son veren barış. İstanbul: Yeni Binyıl.
• Grotius, H. (2011). Savaş ve Barış Hukuku. S.L. Meray (Çev.) İstanbul: Kurtiş Matbaası (Eserin Orijinali 1625 yılında yapılmıştır).
• Gürbüz, Y. E. (2009). Azerbaycan tarih ders kitaplarında Osmanlı-Akkoyunlu savaşları”. Toplumsal Tarih, S. 183; İstanbul, s. 78-83.
• Josep, S., Nye, J.R and David A. W. (2011). Küresel çatışmayı ve işbirliğini anlamak. R. Akman. (Çev.) İstanbul: Türkiye iş Bankası.
• Kazancigil, A. (1995). Türkiye’de bilim ve teknoloji. İstanbul: Yani Şafak.
• Komisyon (2011). Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük. İstanbul: MEB.
• Lin L., Zhao, Y., Ogawa M, Hoge J and Kim, B. Y. (2009). “Whose history ? An analysis of the Korean war in history textbooks from the United States, South Korea, Japan and China”. The Social Studies, September/ October, p.222-232.
• Lutz, P.E. (1929). “Nationalism in German history textbooks”. Historical Outlook, 20(6), October, p. 273-279.
• Millas, H. (1991). History textbook in Greece and Turkey. History Workshop, Oxford University Press, http://. 19 Temmuz 2010 tarihinde Jstor.org/stable/4289049 adresinden alınmıştır.
• Nicholls, J. (2006). Beyond the national and the transnational perspectives of WWII in USA, Italian, Swedish, Japanese, and English School history textbooks. Research in Comparatrive and International Education, 1(1), p. 89-112.
• Okur Y. ve diğ. (2010). Ortaöğretim tarih 11. sınıf. İstanbul: MEB.
• Okur, Y. ve diğ. (2010). Çağdaş Türk ve dünya tarihi. İstanbul: MEB.
• Okur Y. ve diğ. (2010). Ortaöğretim tarih 9. İstanbul: MEB.
• Ortaylı, İ. (2013). İlber Ortaylı seyahatnamesi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Oruç, Ş. (2002). İlköğretim ikinci kademede görev yapan tarih öğretmenlerinin savaş konularının öğretimine ilişkin tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbaran, S. (2003). Güdümlü tarih, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Pingel, F. (2003). Avrupa evi (Ders kitaplarında 20. yüzyıl Avrupa’sı). İstanbul: Türkiye Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı.
• Safran, M. (2006). Tarih eğitimi makale ve bildiriler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Schmid, H. (1968). Peace research and politics, Journal of Peace Research, 5 (3), 17 Ağustos 2010 tarihinde http:// jstor.org/stable/423274 adresinden pdf alınmıştır.
• Schrumpf, F., Crawford D. K and Bodine R. J. (2007). Okulda Çatışma Çözme Ve Akran Arabuluculuk. F.G Akbalık ve B. D. Karaduman (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Soysal, İ. (1989). Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Volkan, V. (1996). Bosnia- Herzegoniva: Ancident fuel of a modern Inferno. Mind & Human Interaction, 7, 110-127.
• Vriens, L. and Aspeslagh R. (1985). Peace education as Alterneting between the person and structle. The History and Social Science Teacher, 20 (3/4), p. 11-19
• Yalçınkaya H. (2008). Savaş, Ankara: İmge.
• Wheatcroft , A. (2008). Kapıdaki düşman. İstanbul: Doğan.
• Wilson, T. W. (1985). The global environment and the quest for peace: A revulation in the scale of things. Social Education, March, 201-204.
• Yıldırım, A ve Şimşek, H. (2006). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, İ. (2001). Gümrü Antlaşması. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Yılmaz, M. E. (2010). Savaş ve uluslararası sistem. Ankara: Nobel.
• Yoshiko, N and Hiromitsu, I. (2000). “Japanese Education, Nationalism, and Ienaga Saburo’s Textbook Lawsuits. “In. L. Hein and M. Selden. (Eds) Censoring History, Citizenship and Memory in Japan, Germany, and the United States. New York and London: An east gate book. Pp. 97-126.