“Bilgi Çağında Tarihçi Olmak”: Sosyal Ağ Analizi Yaklaşımı ve Osmanlı Tarihi Çalışmaları

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 32 - 57, 25.10.2013

Zeynep Dörtok Abacı

Öz

Geçmişte var olan insanlararası sosyal, ekonomik, kültürel ve psikolojik çok yönlü ilişkileri birincil kaynaklar üzerinden yeniden inşa ederek anlamaya çalışan araştırmalar özellikle Osmanlı sosyal tarihi açısından hâlâ oldukça sınırlıdır. Bu çalışma yeni bir yaklaşımla, kadı sicillerindeki belge türlerinin sosyal ağ analizi yöntemi ile değerlendirilip değerlendirilemeyeceğini sorgulamaktadır. Osmanlı toplumunda, kişilerin kimlerle, ne tür ve hangi amaçla ilişki kurduklarını anlamada sosyal ağ analizi yönteminin kullanımını örneklendirmeyi hedeflemektedir. Araştırmada öncelikle, sosyal ağ analizi yaklaşımı tanıtılacak, farklı disiplinlerdeki kullanım biçimleri örneklendirilecek, SNA’ya dikkat çeken Osmanlı tarihçilerinin çalışmaları değerlendirilecektir. Daha sonra seçilen kadı sicillerindeki şahitlik, vekâlet, kefalet ve borç ilişkilerini gösteren belgeler SNA ile işlenecektir. Son olarak elde edilen bulgular sunulacak ve yöntemin sınırları tartışılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Osmanlı Sosyal Tarihi, Sosyal Ağ Analizi, Kadı Sicilleri, Bursa, Tarihyazımı

 

“Being Historian in the Information Age”: Social Network Analysis and Ottoman History Studies

 

Abstract: The number of researches on analyzing sophisticated social, economic, cultural and psychological relations amongst people in the past and trying to understand by reconstructing them with the help of archival sources are still limited in Ottoman social history. In this article, it is going to be questioned whether the documents in qadi registers can be evaluated by implementing social network analysis or not. The main purpose of this study is to exemplify where, how and in what ways the people related to each other. Initially, I will introduce SNA, how it is employed in different fields and reviewing works of Ottoman historians. Then, the different kind of documents such as testimony, proxy, suretyship and indicating lender-deptor relations in selected registers will be processed by SNA. Finally, the findings will be evaluated and discussed the limits of method.

Keywords: Ottoman Social History, Social Network Analysis, Qadi Registers, Bursa, Historiography

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Sosyal Tarihi, Sosyal Ağ Analizi, Kadı Sicilleri, Bursa, Tarihyazımı

Kaynakça

• A 50 (H.935-936/M.1528-1529) Numaralı Bursa Kadı Sicili.
• B 90 (H.1081-1082/M.1670-1671) Numaralı Bursa Kadı Sicili.
• Barkey, K. (1991). The use of court records in the reconstruction of village networks: A comparative perspective. International Journal of Comparative Sociology, 32/ 1-2, 195-216.
• Barkey, K. (2011). Farklılıklar imparatorluğu: Karşılaştırmalı tarih perspektifinden Osmanlılar. E. Kılıç (Çev.), İstanbul: Versus.
• Başol, Ö. (2010). 20 numaralı 1839-1841 tarihli Sivas kadı sicili (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Borgatti, S.P. ve Everett M.G. (2005). A graph-theoretic perspective on centrality. Social Networks, 30, 1-19.
• Borgatti, S.P., Everett M.G., Freeman L.C. (2002). Ucinet for windows: Software for social network analysis. Harvard: Analytic Technologies.
• Burt R.S., Lin N. (1977). Network time series from archival records. Sociological Methodology, 8, 224-254.
• Carr, E. H. (2006). Tarih nedir?. M.G. Gürtürk (Çev.), 9. baskı, İstanbul: İletişim.
• Christakis N. ve Fowler J. (2012). Sosyal ağların şaşırtıcı gücü ve yaşantımızı şekillendiren etkisi. D. Yüksel (Çev.), İstanbul: Varlık.
• Duncan J. W. (2002). Six degrees: The science of a connected age. New York: W.W. Norton.
• Fogel, R. (1966). The new economic history: Its findings and methods. Economic History Review, 19/3, 642-656.
• Galaskiewch, J. (1985). Social organization of an urban grants economy. New York: Academic Perr.
• Gürsakal, N. (2009). Sosyal ağ analizi. Bursa: Dora.
• Kadushin, C. (2012). Understanding social networks, theories, concepts and findings. New York: Oxford University.
• Krebs, V. E. (2001). Mapping networks of terrorist cells. Connections, 24/3, 43–52.
• Nooy, W., Mrvar A., Batagelj V. (2005). Exploratory social network analysis with pajek. Cambridge: Cambridge University.
• Scott, J. (2000). Social network analysis a handbook. 2nd edition, London: Sage.
• Prell, C. (2012). Social network analysis, history, theory and methodology. California: Sage.
• Stamatapoulos, D. (2005). From Machiavelli to sultans: power networks in the Ottoman imperial context. Historein, 5, 76-93.
• -
• Stanley, W. ve Faust K. (1994). Social network analysis: methods and applications. Cambridge: Cambridge University.
• -
• Şentürk, R. (2004). Toplumsal hafıza: Hadis rivayet ağı 610-1505. M.F. Serenli, İstanbul: Gelenek.
• Tamdoğan-Abel, I. (2005). Büyükleri saymak, küçükleri sevmek 18. yüzyıl Adanası’nda ayanların ilişki ağları ve iki farklı ilişki yürütme üslubu. Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 1, 77-96.
• Tönnies, F. (1963). Community and society. C.P. Loomis (Trans.), New York: Dover.
• Tsvetovat M. ve Kouznetsov A. (2011). Social network analysis for startups. Sebastopol: O’Reilly.
• Wasserman, S. ve Faust K. (1994). Social network analysis: Methods and applications. Cambridge: Cambridge University.
• Zhang, M. (2010). Social network analysis: History, concept and research. B. Fuhrt (Edt.) Handbook of Social Network Technologies and Applications. New York: Springer, 3-23.