TÜRKİYE'DE LİSE TARİH DERS KİTAPLARINDA ALEVİLER

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 2, 166 - 186, 03.07.2014

Yusuf Arslan

https://doi.org/10.17497/tuhed.185600

Öz

Bu araştırmada Türkiye’deki lise tarih ders kitaplarında Alevilere nasıl ayrımcılık yapıldığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu araştırmanın sonuçları  2013-4 eğitim öğretim yılında devlet okullarında  okutulan lise tarih ders kitaplarıyla sınırlanmıştır. Bu makalede lise tarih ders kitaplarında Alevilere “görünmez kılma, kalıp yargılama, seçmecilik ve dengesizlik, gerçekçi olmayış, parçalama ve yalıtma, dil” gibi ayrımcılıklar yapıldığı kanıtlarıyla beraber ortaya konulmuştur. 

Anahtar Kelimeler: Alevilik, Tarih Ders Kitapları, Tarih Eğitimi, Ayrımcılık, Çokkültürlülük

 

ALEVIS in HIGH SCHOOL HISTORY TEXTBOOKS in TURKEY

Abstract

In this research towards the Alevis in high school history textbooks were performed to determine whether there had been any discrimination. A qualitative research method and document analysis techniques and content analysis were used. In 2013-14 years, the 9th 10th 11th 12th grade in history textbooks study sample consisted of. In this article it has been revealed in high school history textbooks "invisibility, stretyping, eclecticism and instability, unreality, fragmentation and isolation, language" have been introduced together against Alevis with the evidence of discrimination made.

Keywords: Alevism, History Textbooks, History of Education, Discrimination, Multiculturalism.

Anahtar Kelimeler

Alevilik, Tarih Ders Kitapları, Tarih Eğitimi, Ayrımcılık, Çokkültürlülük

Kaynakça

• Akman, T. Ş. (2011). Türk Tarih Tezi Bağlamında Erken Cumhuriyet Dönemi Resmi Tarih Yazımının İdeolojik ve Politik Karakteri. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi., 1(1).s.80-109.
• Aksoy, M. (2013). Bilimin Mabedinde Yöntem Meselesi. İstanbul: Yeni İnsan.
• Altınay, A. G. (2009). “Can veririm, kan dökerim”: Ders kitaplarında militarizm, Tüzün,
• G. (ed.), Ders Kitaplarında İnsan Hakları II Tarama Sonuçları, (s.143-165), İstanbul: Tarih Vakfı.
• Arslan, Y. (2012). Yerel ve Sözlü Tarih Algısının Ortaöğretim Öğrencileri Üzerindeki Yansımaları (Tunceli Merkez Örneği). Marmara Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Arslan, Y. (2013). Sözlü Tarihin Ortaöğretim Öğrencileri Üzerindeki Etkileri (Tunceli Merkez Örneği). Türk Tarih Eğitimi Dergisi. 2013:2 (1), 1-29.
• Banks, J. A. (2013) Çokkültürlü Eğitime Giriş. Aydın, H. (çev.). Ankara: Anı.
• Barkan, L. Ömer. (1942). İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler. Vakıflar Dergisi. Ankara. S. II., S: 279-304.
• Bilgiseven, A. K. (1991). Türkiye’de Milli Birliği Bozan Ayrılık (Alevi-Sünni Ayrılığı).İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Bora, T. (2009). Ders kitaplarında milliyetçilik “siz bu ülke için neler yapmayı düşünüyorsunuz?”, Tüzün, G. (Ed.), Ders Kitaplarında İnsan Hakları II Tarama Sonuçları, s.115-141, İstanbul: Tarih Vakfı.
• Copeaux, E. (2003). Türkiye’de 1931-1993 arasında tarih ders kitapları. Köymen, O. (Haz.). Tarih Öğretimine Eleştirel Yaklaşımlar. s.107-113. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Çamuroğlu, R. (2000). Tarih, Heterodoksi ve Babailer. İstanbul: Doğan.
• Çem, M. (2000). Dersim Merkezli Kürt Aleviliği. İstanbul: Vate.
• Çınar, E. (2007). Aleviliğin Kayıp Bin Yılı. İstanbul: Khalkedon.
• Dierl, A. J. (1985). Anadolu Aleviliği. İstanbul: Ant.
• Ersanlı, B., B. (1992). İktidar ve Tarih Türkiye’de Resmȋ Tarih Tezinin Oluşumu (1929-
• . İstanbul: Afa.
• Faroqhi, S. (2003). Anadolu’da Bektaşilik. Barın, N. (Çev.). İstanbul: Simurg.
• Gözüaydın, İ. (2009). Türkiye’de “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi” ders kitaplarına insan hakları merceğiyle bir bakış, Tüzün, G. (Ed.), Ders Kitaplarında İnsan Hakları II Tarama Sonuçları, s.167-193. İstanbul: Tarih Vakfı.
• İnal, K. (2008). Eğitim ve İdeoloji. İstanbul: Kalkedon.
• Kabapınar, Y. (2003). Bir öğretim metaryali olarak hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitapları, Öztürk, C. ve Dilek, D. (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, s.317-342. Ankara: PegamA.
• Kaplan, İ. (2013). Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi. İstanbul: İletişim.
• Kızıloluk, H. (2013). Eğitimin Toplumsal Temelleri. Ankara: Anı.
• Koca, Ş. (2009). Bektaşilik ve Bektaşi dergahları. İstanbul: Cem Vakfı.
• Komisyon (2013). İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabı. Ankara: MEB.
• Laanatza, M.A. (2010). Türkiye Alevileri- Suriye Alevileri: Benzerlikler ve farklılıklar. Alevi Kimliği, Olsson, T., Özdalga, E., Raudvere, C., (Ed.), s. 212-233. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Melikoff, I. (2010). Bektaşilik Kızılbaşlık: Tarihsel bölünme ve sonuçları, Alevi Kimliği. Olsson, T., Özdalga, E., Raudvere, C., (Der.). s. 3-12. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Neuman, Lawrence, W. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar I-II. İstanbul: Yayın Odası.
• Ocak, A. Y. (1996). Babailer İsyanı. İstanbul: Dergah.
• Ocak, A. Y. (2009). Türk Sufiliğine bakışlar. İstanbul: İletişim.
• Okur, Y., Genç, İ., Özcan, T., Yurtbay, M., Sever, A. (2011). Ortaöğretim Tarih 9. Ankara: MEB.
• Okur, Y., Aksoy, M., Kızıltan, H., Sever, A., Öztürk, M., Karaman, M. (2013a). Ortaöğretim Tarih 11. Ankara: MEB.
• Okur, Y., Sever, A., Aydın, E., Kızıltan, H., Aksoy, M., Öztürk, M. (2013b). Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi 12. Ankara: MEB.
• Önder, T. A (2007) Türkiye’nin Etnik Yapısı. İstanbul: Fark.
• Öz, B. (2001). Bir Alevilik Yolu Ahilik. İstanbul: Can.
• Öz, B. (tarihsiz). Kurtuluş Savaşında Alevilik- Bektaşilik. İstanbul: Can.
• Özbaran, S. (2005). Tarih, Tarihçi ve Toplum. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Öztürk, M. (2009). Ders kitapları ve insan haklarına dair bazı satırbaşları, Tüzün, G.
• (Ed.), Ders Kitaplarında İnsan Hakları II Tarama Sonuçları, s. 243-274, İstanbul: Tarih Vakfı.
• Özyurt, C. (2008). Küreselleşme, ulusal eğitim ve siyasal toplumsallaşma, 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi. Safran, M., Dilek, D. (Ed.), s.211-227. İstanbul: Yeni İnsan.
• Üzüm, İ. (2009). Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Alevilik, İslam Araştırma Merkezi
• Yayınları: İstanbul
• Sarıkaya, M.S. (2003). Alevi ve Bektaşiliğiin Ahilik ile İlişkisi-Fütüvvetnamelere Göre-
• İslamiyet Alevilik Özel Sayısı. Ankara
• Şener, C. (1996). Anadolu’da Alevi-Bektaşi dergahları. İstanbul: Şahkulu Sultan Dergahı Mehmet Ali Hilmi Dedebaba Araştırma Eğitim ve Kültür Vakfı.
• Şener, C. (2006). Atatürk ve Aleviler. İstanbul: Etik.
• Şimşek, A. (2011) Heredotos’tan bugüne tarih yazıcılığına kısa bir bakış. Türkiye’de tarih yazımı, Engin, V. ve Şimşek, A. (ed.), s. 1-20. İstanbul: Yeditepe.
• Tekeli, İ. (1998). Tarihyazımı Üzerine Düşünmek. Ankara: Dost.
• Tombak, Y. (2012). Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Kolektif Özgürlükler Perspektifinden Türkiye’de Alevilerin Durumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atılım Üniversitesi: Ankara.
• Turan, V., Genç, İ., Çelik, M., Genç, C., Türedi, Ş. (2013). Ortaöğretim Tarih 10. Ankara: MEB.
• Yazıcı, F. (2011). Cumhuriyet dönemi tarih ders kitaplarında tarih yazımı. Engin, V. ve Şimşek, A. (Ed.), Türkiye’de Tarih Yazımı, s. 197-219. İstanbul: Yeditepe.
• Zelyut, R. (2010). Osmanlı’da Karşı Düşünce ve İdam Edilenler. İstanbul: Yön.
• Web-1: http://www.unicef.org/turkey/udhr/_gi17.html (erişim: 15.03.2014).
• Web-2: http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/Books/khuku/egitim_hakki/egitim_hakki_egitimde_ayrimciliga_karsi_sozlesme.pdf (erişim: 15.03.2014).