TARİHİN ÇAĞLARA AYRILMASINDA “ÜÇLÜ SİSTEM” ve TÜRK-İSLÂM TARİHİ’NİN ÇAĞ TAKSİMİ MESELESİ

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 2, 43 - 64, 20.10.2014

Necmettin Alkan

https://doi.org/10.17497/tuhed.185606

Öz

Alman Christoph Cellarius, tarihin çağlara ayrılmasında hıristiyanî “teslis” ve “Avrupa” merkezli “üç”lü sistemi esas alarak dünyevileştirerek son şeklini vermiştir. Bundan sonrasında Üçlü Çağ Sistemi, genel geçer bir yapı olarak bugüne kadar uygulanmaya devam ede gelmiş;  dünya ve Türk tarihçiliğini de doğrudan etkilemiş ve belirlemiştir.

            Osmanlı döneminden başlayarak günümüze kadar gelen süreçte biz de tarih, bu üçlü sistem merkezli bir çağ tasnifine göre dönemlere ayrıla gelmiştir. Oldukça eski bir geçmişe ve zengin bir muhtevaya sahip olan Türk ve İslâm Tarihi, bu sistem esaslı olarak “Eski Çağ”, “Orta Çağ”, “Yeni ve Yakın Çağ” kalıbına sokularak ele alınmaktadır. Gerek akademik ve gerekse popüler tarih çalışmaları tamamen bu kurgu merkezli olarak yapılmaktadır.

Dünya, İslâm ve Türk tarihinin bu Avrupa merkezci sisteme eklemlenmesi ve bunun bir parçası hâline getirilmesi yanlıştır. İslâm ve Türk tarihi mevcut Üçlü Sistem içinde âdeta “etkisizleştirilmek” ve “tarihsizleştirilmek”tedir. Böylesine büyük olumsuz etkileri olmasına rağmen Türk tarihçileri bu sistemi ciddî bir eleştiriye tâbi tutmamışlar; alternatif bir tarih taksimini gündeme getirmemişlerdir. Bunun konuşulması ve yeni bir çağ sisteminin ortaya konulması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: İslâm Tarihi, Türk Tarihi, Avrupa Merkezcilik, Çağlara Ayırma, Üçlü Sistem, Orta Çağ, Yeni Çağ, Yakın Çağ

 

THE “TRIPLE SYSTEM” at the PERIODIZATION of HISTORY and the QUESTION of TURKISH-ISLAMIC HISTORICAL PERIODIZATION

Abstract: German Scholar Cellarius, in periodization of history grounded on Christian “trinity” based system, secularized this system and reached a final level. After him, Triple Periodic System became a de facto rule and used until today. 

            Periodization of European originated history also directly affected world and Turkish historiography and determined it. Beginning from Ottoman period the duration till today, historical events have been determined and their periodization done in accordance with this system.  Turkish-Islamic History, being pretty rich content and past, with the rules of this system is put into molding of “Old Age”, “Middle Age”, New and Modern Age” and analyzed in the rules of this system. Both academic and popular history studies are wholly made of in accordance with this system.

            Actually it is a wrongdoing attaching and analyzing World, Islamic and Turkish history is accordance with this triple system. In this triple system, Islamic and Turkish history are “deactivated” and “de-historicized”. Though its these important negative effects Turkish historians have not arranged a serious criticism on this system and they did not produce an alternative historical periodization. This issue should be discussed and a new historical aging system should be developed.

Keywords: Islamic History, Turkish History, Euro centrism, Periodization, Middle Age, New Age, Modern Age

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Türk Tarihi, Avrupa Merkezcilik, Çağlara Ayırma, Üçlü Sistem, Orta Çağ, Yeni Çağ, Yakın Çağ

Kaynakça

• Ahmed Cevdet Paşa (1309). Târih-i Cevdet, Cilt 1, Tertib-i Cedîd, 2. Baskı, Dersa’âdet.
• Alkan, N. (2009). Tarihin Çağlara Ayrılmasında “Üç”lü Sistem ve “Avrupa Merkezci” Tarih Kurgusu”, Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of İnternational Social Research, (2/9), 23-42.
• Alkan, N. (2011). Tarihin Çağlara Ayrılmasında “Üçlü” Sistemin “Hıristiyan Batı Avrupa” Kökleri”, Türkiye’de Tarih Yazımı, Vahdettin Engin/Ahmet Şimşek(Yay.), İstanbul: Yedi Tepe Yayınevi, 285-299.
• Atsız, N. (1997). Türk Tarihinde Meseleler, 4. Baskı, İstanbul: Ocak Yayınevi.
• Baykara, B. (1999). Tarih Araştırma ve Yazma Metodu, İzmir.
• Çandarlıoğlu, G. (2003). Tarih Metodu(Araştırma-Yazma), İstanbul.
• Engin, V./Şimşek, A. (2011. )Türkiye’de Tarih Yazımı, stanbul: Yedi Tepe Yayınevi,
• Ferik Süleymân Hüsnî (?). Târih-i Âlem, İstânbul.
• Hayrullah Efendi. (1971). Devlet-I Aliyye-I Osmâniye Târihi Birinci Cild, Zuhuri Danışman (Yay.), İstanbul: Son Havadis Yayınları.
• Kafesoğlu,İ. (1964). Üniversite Tarih Öğretiminde Yeni Bir Plân, İÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, (19), 1-13.
• Kafesoğlu, İ., Donuk, A. (1990). Türk Tarihinin Taksimatı, Fırat Üniversitesi Tarih Metodolojisi ve Türk Tarihinin Meseleleri Kollokyumu, Elazığ: 37-46.
• Kütükoğlu, M. (1990). Tarih Araştırmalarında Usûl, İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Niyazi, M. (2008). Türk Tarihinin Felsefesi, İstanbul: Dergâh Yayınevi.
• Memiş, E. (1995). Tarih Metodolojisi, 2. Baskı, Konya.
• Özçelik, İ. (2001). Tarih Araştırmalarından Yöntem ve Teknikler, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özlem, D. (2004), Tarih Felsefesi, 8. Baskı, İstanbul: İnkilap Yayınevi.
• -
• Saray, M. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemleri El Kitabı, İstanbul : Yedi Tepe Üniversitesi Yayınları.
• Togan, Z.V. (1985). Tarihte Usûl, 4. Baskı, İstanbul: Enderun.
• Uçar, Ş. (1994). Tarih Felsefesi Yazıları, Ankara: Vadi Yayınevi.