6, 7 ve 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN TARİHSEL BİLGİYE İLİŞKİN ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 97 - 135, 06.05.2016

Ersin Topçu

Öz

Bu çalışma, 6,7 ve 8. sınıf öğrencilerinde “tarihsel bilginin nasıl algılandığını” ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Karma yöntemin tercih edildiği çalışmada, amaçlı örneklem yöntemlerinden maksimum çeşitlilik kullanılmıştır. Çalışmanın uygulama safhası, 2008-2009 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın nicel boyutunu oluşturan anket, İstanbul ve Manisa illerinde toplam 21 ilköğretim okulundan 450, 6,7 ve 8. sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Nitel boyutunu oluşturan yarı yapılandırılmış görüşme formu ise aynı gruptan random yöntemle belirlenmiş 12 öğrenciye uygulanmıştır. Bu amaçla nicel verilerin analizinde, tek yönlü varyans analizi (One Way Anova), Tukey ve Tamhane testleri kullanılmıştır. Nitel veriler ise betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde, öğrencilerin, genel tarih/tarihsel bilgiyi, öğretmenlerinin derste anlattığı tarih/tarihsel bilgi ile büyük oranda aynı şekilde değerlendirdikleri görülmüştür. Bununla birlikte öğrencilerin, tarih/tarihsel bilginin oluşumu yapısı niteliği hususunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları, nesnellik konusunda anket verilerindeki kararsızlığın, görüşme formunda neredeyse tamamen olumluya döndüğü görülmektedir. Anket verilerinde tarih/tarihsel bilginin gerçekliği hususunda öğrencilerin yaklaşık 1/3’ü olumlu ifadeler kullanmışken, görüşme formunda bu oran oldukça artmıştır. Bu bilgi türünün faydalı olduğu hususu ise her iki ölçme aracından da elde edilen ortak bir sonuçtur. Ayrıca sınıf seviyesi yükseldikçe çıktıkça katılımcı ifadelerindeki genel belirsizliğin azaldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Tarih, Tarihsel Bilgi, Tarihsel Algı, Sosyal Bilgiler Öğretmeni, 6, 7 ve 8. Sınıf Öğrencisi

 

THE ANALYSIS of PERCEPTION CONCERNING HISTORICAL KNOWLEDGE of 6^th, 7^th and 8^th GRADE STUDENTS 

Abstract: The present study aims to reveal perception of 6^th, 7^th and 8^th grade students towards historical information. Whereas mixed method is preferred in this study, among the purposeful sampling methods, maximum variation sampling method was employed. The study was conducted along the academic year of 2008-2009. The survey constituting quantitative dimension of the study was conducted on 450 students at the 6^th, 7^th and 8^th grade from 21 primary schools in Istanbul and Manisa Cities. Semi-structured interview form constituting qualitative dimension of the study was conducted on 12 students randomly selected from the same study group. To that end, whereas One Way Anova variance analysis, Tukey and Tamhane tests were employed in analysis of quantitative data; qualitative data was examined through descriptive analysis method. According to the general results of the study, it was observed that students consider general history information mostly in the way given and explained by their teachers. Additionally, it was observed that students were knowledgeable much about origin, structuring and quality of history/historical information; and indecisive attitude observed in the answers given to the survey questions regarding subjectivity totally revolved to positive when it comes to consideration of interview form. While one third of students used positive expressions in the survey data regarding truth of history/historical information, this proportion increased in the interview form. According to the both measuring tools, it can be considered that this type of information is useful. Moreover, it was observed that general uncertainty in expressions of participants have disappeared proportionally while grade levels of students increased.

Keywords: History, Historical Information, Historical Perception, Social Sciences Teacher, 6^th, 7^th and 8^th Grade Students 

Kaynakça

• Acun, F. (2006). Tarihte objektiflik tartışması. Muhafazakar Düşünce, (7),109-125.
• Akbaba, B. (2008). Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Tarihi Dersinin Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar (Gazi Üniversitesi Örneği). Akademik Bakış. Cilt 1, S. 2. s. 177-197.
• Akpınar, M. & Kaymakçı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605-626.
• Altun, A. (2014). İlkokul ve Ortaokul Öğrencilerinin Tarih Kavramına İlişkin Algılarının Yörüngesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 14(6) • 2305-2326 DOI: 10.12738/estp.2014.6.2318
• Aslan, E. (2005). Türkiye’de tarih eğitiminin sorunları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 18. s.106-114.
• Aslan, E. (2006). Neden Tarih Öğretiyoruz?. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eitim Fakültesi Dergisi. 20. s. 162-174.
• Atsız, H. N. (1951). Tarih şuuru. Orkun, S.29.s.3.5.
• Bal, M. S. (2011). Türkiye’de Tarih Öğretiminin Sorunları ve Çözüm Yolları Konusunda Öğretmen Adayı Ve Öğretmen Görüşlerinin Karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt/Volume: 8 ♦ Sayı/Issue: 15, s. 371 – 387.
• Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem, teknik ve ilkeler. 4. Baskı. Ankara: PegemA.
• Barton, K.C., & McCully, A.W. (2005). History, identity, and the school curriculum in Northern Ireland: An empirical study of secondary students’ ideas and perspectives. Journal of Curriculum Studies, 37, 85–116.
• Bıçak, A. (1999). Tarih bilimi. İstanbul: Çantay.
• Birand, K. (1956). 18. yüzyıl Fransız aydınlanma tarihçiliği ve modern tarihçilik karşısındaki durumu. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1). s.87- 99.
• Birinci, N. (2004). Tarih bilinci. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, (51)
• Braudel, F. (1992). Tarih üzerine yazılar. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 10. Baskı. Ankara: PegemA.
• Cangızbay, K. (1999). Gurvitch: sosyoloji ve felsefe. Ankara: Ütopya.
• Carretero, M. & Alphen, F. v. (2014). Do Master Narratives Change Among High School Students? A Characterization of How National History Is Represented. Cognıtıon and ınstructıon, 32(3), 290–312. ISSN: 0737-0008 print / 1532-690X online DOI: 10.1080/07370008.2014.919298
• Carr, E. H. (2005). Tarih nedir?. 8. Baskı. (M. G. Gürtürk, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Collingwood, R.G. (1990). Tarih tasarımı. (K. Dinçer, Çev.). Ankara: Ara Yayıncılık.
• Collingwood, R.G. (2001). Tarih felsefesi üzerine denemeler. (E. Özvar, Çev.). İstanbul: Ayışığı.
• Collingwood, R. G. (2005). Tarihin ilkeleri. (A. H. Aydoğan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi
• Creswell, J. W., Plano Clark, V. L. (2014). Karma yöntem araştırmaları ve yürütülmesi. (Y. Dede & SB Demir, Çev. Ed). Ankara: Anı.
• Çizakça, M. (1998). Ortaöğretimde tarih öğretiminde içerik yenilenmesi. S. Özbaran (Der.), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları (s.237-241), İzmir: Dokuz Eylül.
• Danacıoğlu, E. (2007). Geçmişin izleri. 2. Baskı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Delen, S. (2007). İlköğretim ve ortaöğretimde öğretmen görüşlerine göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Yayınlanmamış Y. L. Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Demircioğlu, İ. H. (2006). Lise öğrencilerinin tarih dersinin amaçlarına yönelik görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2),s.153-164.
• Dilek D. (2002). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. 2. Baskı. Ankara: PegemA.
• Dinç, E. (2004). Siyasal düşünce ve uygulamaların tarih öğretimine etkisi: Türkiye ve İngiltere ekseninde bir karşılaştırma denemesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz. Malatya İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi. http://www.pegema.net/dosya/dokuman/406.pdf. 29 Eylül 2009 tarihinde edinilmiştir.
• Doğan, Y. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel yazılı kanıtların kullanımı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dönmez, C., & Yeşilbursa, C., C. (2014). Ortaokul Öğrencilerinin Tarih Algısı. GEFAD. 34(3): s.415-436
• Duralı, T. (1999). Tarihin dayanılmaz ağırlığı. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 40. s.117-126.
• Faroqhı, S. (2001). Osmanlı tarihi nasıl incelenir? (Z. Altok, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Gramsci, A. (1997). Hapisane defterleri. (A. Cemgil, Çev.). İstanbul: Belge.
• Haaberli, P. (2005). Relating to history: an empirical typology. URL: http://www.heirnet.org/IJHLTR/journal9/papers/haeberli.pdf. 25 Temmuz 2008 tarihinde edinilmiştir.
• Habermas, J. (1998). Sosyal bilimlerin mantığı üzerine. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Hali, S. (2014). Tarih öğretimi ve ders kitapları. Uluslararası Türk eğitim bilimleri dergisi. Ekim. s.158-166.
• Halkin, L. E. (1989). Tarih tenkidinin unsurları. (B. Yediyıldız, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Hobsbawm, E. J. (2007). Toplumsal Tarihten Toplumun Tarihine. Tarih ve Tarihçi, Annales Okulu İzinde. A. Boratav (Der.). (İ. Altınsay, Çev.). İstanbul: Kırmızı.
• Hocaoğlu, D. (2002). Bir varlık alanı ve bir bilim olarak tarih. Bilgi ve Düşünce, (2).s.34-40.
• İggers, G. (2003). Yirminci yüzyılda tarih yazımı. N. El Hüseyni (Çev.), (İçinde Tarihin Kötüye Kullanımı) (s.1-17), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Josepf, S. (2003). Differential perceptions of teachers and students about the teaching and learning of history in secondary schools of Triniad And Tobacco. Andrews University School Of Education. Degree Doctor Of Philosophy. Ann Arbor. 217 http://proquest.umi.com/pqdweb?index=26&did. 12 Ekim 2009 tarihinde edinilmiştir.
• Kabapınar, Y. (2009). Prospective teachers’ ideas about the methodology of social sciences/history and purpose of social studies teaching: Evaluation of “us” through “others”. International Journal of Historical Learning Teaching and Research, 1(8). s.108-120.
• Kaya, R. & Güven, A. (2012). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde tarih konularının işlenişi ve tarihin değeri ile ilgili görüşleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2). s.675-691
• Kohlmeier, J. (2005). The impact of having 9th graders ― do history‖. The History Teacher, 38(4). s.499-524.
• Köstüklü, N. (1999). Sosyal bilimler ve tarih öğretimi. Konya: Günay.
• Lilletun, J. (2003). Okullarda tarihin rolü: bir Norveç perspektifi. N. El Hüseyni (Çev.), (İçinde Tarihin Kötüye Kullanımı), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Mağat, R. (2006). Ortaöğretim öğrencilerinin tarih dersine ilgisi ve tarih düşüncesinin gelişimi -Kahramanmaraş örneği-. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Martal, A. (2000). Yerel tarih yazımında kaynak kullanımına ilişkin sorunlar. (Z. A. Kızılyaprak, Yay. Haz.), (İçinde Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlare). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Miles, B.M., Huberman, A.M. (2015). Nitel Veri Analizi. (Çev. Ed. Sadegül Akbaba Altun, Ali Ersoy). Ankara: PegemA.
• Munslow, A. (2000). Tarihin yapısökümü. (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Nietzsche, F. (2006). Tarihin yaşam için yararı ve sakıncası. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: İthaki.
• Niyazi, M. (2006, 26 Haziran). Tarih ve zihniyet. URL: http://zaman.com.tr. 17 Ekim 2009 tarihinde edinilmiştir.
• Özlem, D. (2004). Tarih felsefesi. 8. Baskı. İstanbul: İnkılap.
• Patton. M.Q.(2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. 3. baskı. (Çev. Ed. Mesut Bütün. Selçuk Beşir Demir). Ankara: PegemA.
• Paykoç, F. (1991). Tarih öğretimi. Eskişehir: A. Ü. A.Ö.F.
• Pingel, F. (2007). Tarihsel anılar ve çok etnisiteli bir bağlamda tarih ders kitapları: Bazı deneyimler. (A. Berktay & H. C. Tuncer Der.). (İçinde Tarih Eğitimi ve Tarihteki “Öteki” Sorunu). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Safran, M. (2006a). Osmanlı tarihi öğretimi ve Osmanlı imajı. (İçinde Tarih Eğitimi: Makale ve Bildiriler). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Safran, M. (2006b). Değişik öğretim basamaklarında tarih dersine ilişkin tutumlar üzerine bir araştırma. (İçinde Tarih Eğitimi: Makale ve Bildiriler). Ankara: Gazi.
• Safran, M. (2006c). Lise öğretmen ve öğrencilerine göre tarih dersinin amaçları. (İçinde Tarih Eğitimi: Makale ve Bildiriler). Ankara: Gazi.
• Stemler, S. (2001). An overview of content analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 7(17).
• Sung, P.F., Yang M.L. (2009). National identity and its relationship with teachers' historical knowledge and pedagogy: the case of Taiwan. Asia Pacific Journal of Education. ISSN: 0218-8791 (Print) 1742-6855. 29:2, 179-194, DOI: 10.1080/02188790902857172
• Şıvgın, H. (2009). Ulusal tarih eğitiminin kimlik gelişimindeki önemi. Akademik Bakış. 2(4),35-52.
• Şimşek, A.& Güler, M. (2013). Öğretmen ve öğretmen adayı görüşlerine göre lise atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi dersinin öğretiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Adıyaman üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi. Sosyal bilgiler öğretimi özel sayısı. Issn: 1308–9196. S. 14. s.543-575.
• Talay, H. H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülükle ilgili konulara hazır bulunuşluk düzeyleri. Yayınlanmamış Y. L. Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tekeli, İ. (1998). Tarih bilinci ve gençlik. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Tekeli, İ. (2007). Birlikte yazılan ve öğretilen tarihe doğru. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Tokdemir, M.A. & Hayta, N. (2014). Tarih öğretmenlerinin ortaöğretim tarih derslerinde tartışma yönteminin kullanılmasına ilişkin görüş ve uygulamaları. Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt:22 No:3. s.1243-1262.
• Toynbee, A. (1963). Tarih konferansları: Tarihin anatomisi. (Çev A.N. Kurat).1948 yılı Kasım ayında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesindeki, konferansta verilmiştir. Ankara Üniversitesi dergisi c.1, s.1.
• Toynbee, A. (1964). Tarihin Faydası ve Değeri. (Çev. Ahmet E. Uysal). 15 Kasım 1963 günü, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde bir konferans olarak verilmiştir. URL: http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1031/12528.pdf. 18 Şubat 2016 edinilmiştir.
• Ulusoy, K. (2007). Lise tarih programında yer alan geleneksel ve demokratik değerlere yönelik öğrenci tutumlarının ve görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ulusoy, K. (2009). Lise öğrencilerinin tarih dersinin işlenişi ile ilgili düşünceleri (Ankara örneği). Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, 2009, s.417–434.
• Ulusoy, K., Gülüm, K. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğrencilerinin Tarih Ve Coğrafya Derslerine Yönelik Tutumları (Adıyaman Örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S. 25. s.149-160.
• Vassaf, G. (2007). Tarihi yargılıyorum. İstanbul: İletişim.
• Vella, Y. (2001). Yaratıcı tarih öğretimi. (B. Ata, Çev.). Milli Eğitim Dergisi, (150)
• Weiner, R.G. (1995). History: teaching and methods. URL: http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED387402.pdf.
• White, H. (2008). Metatarih. (M. Küçük, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Wirth, L. (2003). Tarihi kötüye kullanma biçimleriyle yüzleşmek. Tarihin Kötüye Kullanımı. N. El Hüseyni (Çev.), (İçinde Tarihin Kötüye Kullanımı),s.18-58.
• Yalçınkaya, E. (2013). 8th Grade students’ metaphors for the concept of history. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 51. s.273-290.
• Yazıcı, F. & Şimşek, A. (2011). Tarih öğretiminde nesnellik sorunu. Tarih Okulu. Eylül - Aralık 2011. S. XI, s. 13-32
• Yıldız, Ö. (2003). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çağdaş çözüm önerileri. Erciyes Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (15).s.181-190.
• Yücel, Y., Yediyıldız, B. (1990). Milli kültür unsurlarımız üzerinde genel görüşler. Ankara: Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi.
• Web-1: http://www.istatistikanaliz.com/varyans_analizi.asp. 16 Şubat 2010 tarihinde edinilmiştir.
• Web-2: http://www.istatistikmerkezi.com/makale,spss-uygun-analiz-turununbelirlenmesi,111.html. 10 Şubat Ocak 2010 tarihinde edinilmiştir.