İPEK YOLU’NUN SOSYAL BİLGİLER DERSLERİNDE BİR TEMA OLARAK KULLANILMASININ ÖNEMİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 241 - 262, 23.05.2016

Hasan Işık , Mustafa Gökçe

Öz

Tarihteki öneminin yanında günümüzde de yeniden canlandırma gibi çalışmalar ile gündeme gelen İpek Yolu’nun barındırdığı birçok anlam vardır. Sahip olduğu özelliklerden dolayı bu yolun,  öğrencilerin Türk tarihinin ilk devirlerine ilişkin konularını kavramalarında yardımcı olması açısından bir tema olarak kullanılabileceği düşünülmüştür. Bu tema ile hem mekâna hem zamana ilişkin konuların öğretiminde çeşitli materyaller kullanılabilir. Böylece öğrencilerin ilgili dönemi öğrenirken karşılaştıkları bazı sorunlara çözüm olması açısından İpek Yolu’nun özellikle de sosyal bilgiler derslerinde önemli olduğu düşünülmektedir. Bu düşüncede sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan tarih konularının öğretiminde çeşitli sorunlarla karşılaşılmasının etkisi de vardır. Özellikle 6. sınıf öğretim programında çok geniş bir alanda geçen Türk tarihinin ilk devirlerine ilişkin konuların öğretiminde zaman ve mekân temelli problemlerle karşılaşılmaktadır.  En önemlisi de, Türklerin ata yurdu, öğrenciler için soyut bir kavram olmaktan öteye gidememektedir. Öğrenciler,  günümüz Kırgızistan’daki Issık göl  çevresinin, Moğolistan sahasında kalan Ötüken yöresinin, Aral Gölü ve Hazar Denizi sahasının, tarihin ilk devirlerinden beri Türklerin yaşadığı coğrafyanın bir parçası olduğunu ve günümüzde de bu coğrafyanın önemli bir kısmında Türk cumhuriyetlerinin bulunduğunu algılamakta zorlanmaktadırlar. Tarih öğretiminin temelinde önemli bir yeri olan mekân kavramı ile ilişkili olarak İpek Yolu’nun bir tema halinde programlarda yer almasının önemli olduğu varsayılmaktadır. Bu çalışmada İpek Yolu sosyal bilgiler derslerinde nasıl kullanılabilir? İpek Yolu temasının kullanılmasının öğrencilerin konuları kavramalarına etkisi nedir? Gibi soruların cevapları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Tarih Eğitimi, İpek Yolu, Türk Tarihi, Mekân

 

The IMPORTANCE of UTILIZING the SILK ROAD as A SUBJECT in SOCIAL STUDIES

Abstract: The Silk Road, being brought to the agenda today with the projects such as reviving, has many significances as well its historical importance. Thanks to these characteristics, it is considered that this road can be utilized as a subject assisting the students in understanding the topics related to the early ages of Turkish history. Within this scope, "What is the importance of utilizing the Silk Road as a subject in history lessons?" question constitutes an important part of this study. The fact that various problems are encountered in teaching the historical topics within the social studies syllabus has an effect on thinking that the Silk Road would be useful to solve some problems which the students encounter when learning the related era in especially social studies. In especially the syllabus of the 6th grades, time and location-based problems appear in teaching the topics related to the early ages of Turkish history that covers a vast area.  Above all, the fatherland of the Turks cannot go beyond being an abstract concept for the students. In order to solve such location-based problems in historical education, it is thought that it is important to include the Silk Road as a subject in the curriculum.  Therefore, in this study, the aim is to determine how the subject Silk Road takes part in the curriculum and textbooks. How the Silk Road is utilized in social studies was determined and its importance was emphasized. For this assessment, the social studies syllabus and the textbook of the Ministry of Education were examined, and the field studies & evaluations were included. Furthermore, in the study, the importance of utilizing the subject Silk Road to help the students understand the topics better was pointed out.

Key Words: Social Studies, History Education, Silk Road, Turkish History, Place

Kaynakça

• Akengin, H. Bengiç, G., Çolak, K. ve Taş, E. (2011). Altıncı sınıf sosyal bilgiler dersi kazanımlarına ulaşma düzeylerine yönelik öğrenci görüşleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, S.34, ss. 5-23.
• Bedirhan, Y. (1994). Orta çağda ipek yolu hâkimiyeti (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Konya.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Çev. Ed. Bütün, M., Demir, S. B. Ankara: Siyasal.
• Demirler, M. (2015). Tarihi ipek yolu’nun yeniden canlandırılması ve Türkiye ekonomisine etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Bulut, B. ve Taşkıran, C. (2014). Altıncı sınıf sosyal bilgiler programındaki kazanımların zihinsel beceriler açısından incelenmesi. Uluslar arası Türk Eğitim Dergisi. Sayı 2, ss. 1-12.
• Darakçı, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında harita kullanımı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi. Yıl / Year: 3 Sayı / Issue:4, ss.15-31.
• Gökçe, M. ve Işık, H. ( 2011). Orta asya türk tarihinin öğretiminde karşılaşılan sorunlar üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies, Volume 6/4, ss. 563-592.
• Gömeç, S. ( 2012). Kök Türk tarihi. Ankara: Akçağ.
• Kazak, N. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kırpık, G. (2012). Haçlılar ve ipek yolu. Bilig, 61, 173-200.
• Komisyon (2014). Sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: MEB.
• Ligeti, L. ( 1985). Bilinmeyen İç Asya. Ankara: TDK.
• Stradling, R. (2003). 20 yüzyıl Avrupa tarihi nasıl öğretilmeli. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Toprak, A. (2008). Doğu - batı kültürel etkileşiminde ipek yolu (başlangıçtan Göktürk dönemi sonuna kadar). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı, Ankara.
• ttkb.meb.gov.tr, (Er.23.03 2015).
• Vaissiere, E. (2005). İpek yolu’nun bilinmeyen efendileri Sogdlar. (çev. A. Ufuk Kılıç), Toplumsal Tarih Dergisi, s. 135, 70-75.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz K. ve Çolak, R. ( 2012). Sosyal bilgiler öğretiminde kavram haritaları kullanımının öğrencilerin tutum, akademik başarı ve bilgilerinin kalıcılık düzeylerine etkisi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi. Mart 2012, ss. 1-17.
• Yin, R. K. (2002). Case study research (design and methods). California: Sage.