Türkiye’de Selçuklu Tarihi Öğretiminin Tarih Dersi Programı, Tarih Dersi Kitabı ve Orta Öğretim Tarih Öğretmeleri Görüşleri Çerçevesinde İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 570 - 585, 25.10.2020

Mehmet Suat Bal

https://doi.org/10.17497/tuhed.785963

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Selçuklu tarihi öğretiminin günümüzde ne durumda olduğunu incelemektir. Bu amaçla, ortaöğretim tarih öğretmenlerinin Selçuklu Tarihi öğretimi konusundaki düşünceleri incelenmiştir. Bu araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Amacı gerçekleştirmek için üç sorudan oluşan açık uçlu bir görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formu verileri betimsel analiz yöntemi ile incelenmiştir. Kahramanmaraş ilinde ortaöğretim tarih derslerine giren 12 tarih öğretmeni ile görüşülmüş ve görüşme formu doldurulmuştur. Selçuklu tarihi derslerinin, Osmanlı Devleti’nin son devrinde İslam Tarihi, Genel Tarih veya Osmanlı tarihi derslerinin içinde birer konu olarak ele alındığı görülmüştür. Cumhuriyet devrinde ise Selçuklu Tarih konuları Türk Tarihinin Ana Hatları ve Tarih II (Orta Zamanlar) kitapları içinde diğer Türk devletleri ile birlikte okutulmaktaydı. Bu devirde Dünya tarihine ve ilkçağ medeniyetlerine ağırlık verilmesine rağmen Selçuklu tarihi konularına daha az değinilmiştir. Günümüzde Selçuklu Tarihi Dersi ilköğretim 6. sınıfta bir ünite halinde anlatılmaktadır. Ortaöğretim de ise 9. sınıfta bir ünitede Büyük Selçuklu Devleti tarihi, 10. sınıfta bir ünitede Türkiye Selçuklu Devleti tarihi anlatılmaktadır. Sonuçta Türk İslam tarihinin en mühim evrelerinden biri olan Selçuklu Tarihinin Milli Eğitim kurumlarında ve üniversitelerde daha geniş ve orijinal yönleri ile ele alınması, konu işlenirken yerel tarih araştırması gibi farklı metodolojilerin kullanılması, öğrencilerin düşünme becerilerini artıracak stratejiler geliştirilmesi, alan gezilerine yer verilmesi ve ilgi çekici materyallerin kullanılması gerekli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarih Öğretimi, Selçuklu Tarihi Öğretimi, Tarih Programı, tarih ders kitabı

Examination of the Seljuk History Teaching within the Framework of the History Curriculum, History Course book and the Opinions of the Secondary Education History Teachers

Öz

The goal of this study is to examine the Seljuk History Teaching within the framework of the history curriculum, history coursebook, and the opinions of the secondary education history teachers. The survey method was employed in this study. The methods of "document analysis" and "literature review" were used for curricula and textbooks. The interview method, which is a qualitative method, was used to examine teachers' opinions. The interview was carried out through the semi-structured interview form prepared by the researcher. 12 history teachers who attended the secondary education history lessons in Kahramanmaraş province were interviewed and the interview form was filled. The data obtained from the interview form were analyzed using the descriptive analysis technique. As a result of the research, it was seen that the Seljuk history courses were taught as a subject within the courses of Islamic History, General History, or Ottoman history in the last period of the Ottoman Empire. In the Republican era, Seljuk History subjects were taught together with the history of other Turkish states in the books titled Outline of Turkish History and History II (Middle Ages). Although the emphasis was placed on world history and ancient civilizations in this period, Seljuk history subjects were less frequently mentioned. Today, the Seljuk History Lesson is taught as a unit in the 6th grade of primary school. In secondary education, the history of the Great Seljuk Empire is taught in 9th grade as a unit, and the history of the Anatolian Seljuk Sultanate is taught in 10th grade as a unit. As a result of the study, history teachers stated that the Seljuk history subjects and the course hours allocated for these subjects within the program are insufficient. History teachers further stated that students are less interested in this subject due to the few questions asked in the exams and the lack of written and visual material. In conclusion, it is deemed necessary to examine the Seljuk History, which is one of the most important stages of Turkish-Islamic history, with its broader and original aspects in National Education institutions and universities, to use different methodologies such as local history study, to develop strategies to increase thinking skills of the students, to include field trips and to use interesting materials while teaching the subject.

Anahtar Kelimeler

History Teaching, Seljuk History Teaching, History Lesson Curriculum, History Coursebook

Kaynakça

• Akdağ, H. (2005). Tek Parti ve Demokrat Parti Dönemi Lise Tarih Ders Kitaplarının Muhtevası. SÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Aslan, B., Okumuş, O. & Koçoğlu, Y. (2015). Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarının Öğrencilerin Gelişim Düzeyine Uygunluğunun İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, , 8(Nisan 37), s. 689-699.
• Aytekin, H. (1991). İttihat Terakki Dönemi Eğitim Yönetimi. Gazi Üniversitesi.
• Bal, M. S., Karademir, N. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi” (TPAB) Konusunda Öz-Değerlendirme Seviyelerinin Belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34 (Temmuz /II), s. 15-32.
• Çınkırdaklı, T. (2013). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Ve Tarih Öğretiminde Selçuklu Tarihi'nin Yeri ve Önemi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Programı.
• Ergin, O. (1977). Maarif Tarihi I-III. Eser Kültür. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=344
• İnan, A. (1930). Türk Tarihinin Ana Hatları, Devlet Matbaası.
• Karasar, N. (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel.
• Kaya, K., Perihan, M. (2017) Öğretmenlerin ve Öğrencilerin 9. Sınıf Tarih Müfredatı ve Ders Kitabı Hakkındaki Görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal Of EducationFaculty), 14(1) s. 966-1002, http://efdergi.yyu.edu.tr http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2017.36
• Kolcu, N., Avaroğulları, M., Demir, A. (2016). Ortaöğretim Tarih Dersi Taslak Programında Yer Alan Bazı Kavramlarla İlgili Tarih Öğretmenlerinin Görüşleri: 11. Sınıf Taslak Programı Örneği. Araştırma Ve Deneyim Dergisi (Adeder). 1 (1), s. 59-74.
• Köken, N. (2002). Cumhuriyet Dönemi Tarih Anlayışları ve Tarih Eğitimi (1923 -1960) [Yayımlanmamış doktora tezi]. SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mahmud Cevad, (1338). Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı. Matbaa-i Amire.
• MEB, (1994). Tarih 1 Ders Kitabı Ortaöğretim, MEB Devlet Kitapları.
• MEB, (2006). Genel Türk Tarihi Ders Kitabı Liseler İçin MEB Devlet Kitapları.
• MEB, (2007). Ortaöğretim 9. Sınıf Tarih Dersi programı.
• MEB, (2008). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı İlköğretim 6. MEB Devlet Kitapları.
• MEB, (2008). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı İlköğretim 7, MEB Devlet Kitapları.
• MEB, (2009). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, 6.-7. Sınıflar.
• MEB, (2009). Tarih 9 Ders Kitabı Ortaöğretim, MEB Devlet Kitapları.
• MEB, (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, 4,5,6 ve 7. sınıflar.
• MEB, (2019). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı İlköğretim 6, MEB Devlet Kitapları.
• MEB, (2019). Tarih 10 Ders Kitabı Ortaöğretim, MEB Devlet Kitapları.
• MEB, (2019). Tarih 9 Ders Kitabı Ortaöğretim, MEB Devlet Kitapları.
• MEB. (2019). Ortaöğretim Tarih Dersi 9,10 ve 11. Sınıflar Öğretim Programı.
• Şimşek, A., Çakmakcı, E. (2019). Cumhuriyet Dönemi İlkokul Tarih Ders Kitaplarında Millî Mücadele. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. (Güz 30), 189-226.
• Şimşek A., Güler M, (2013) Öğretmen ve Öğretmen Adayı Görüşlerine Göre Lise Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Tarihi Dersinin Öğretiminde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (14) Sosyal Bilgiler Öğretimi Özel Sayısı s. 543-575.
• Turan, R. (2015). Tarih Öğretmenlerinin Lise Tarih Derslerinin Genel Amaçlarının Öğrencilere Kazandırılma Düzeylerine İlişkin Görüşleri (Ankara İli Örneği). Turkish Journal of Educational Studies, 2 (3), s. 139-180.
• Türk, İ. C. (2006). Osmanlı Devleti’nde Tarih Eğitimi 1839-1922 [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Unat, F. R. (1964). Türkiye’de Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, MEB.
• Yıldırım, A. Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yücel, H. A. (1994). Türkiye’de Ortaöğretim, T.C.Kültür Bakanlığı.