The Concern of Introducing the Society to Knowledge and Approach to Education in the Maarif Risalesi (Sciences Journal) (1891-1896)

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 444 - 466, 25.10.2020

Ümüt Akagündüz

https://doi.org/10.17497/tuhed.797887

Öz

This research aims to embody the course of reading culture and efforts to disseminate knowledge in the last period of Ottoman history. Magazines, newspapers, and journals published during the reign of Abdülhamid II are in a unique position in following this course. The Maarif Risalesi, published in 238 issues between 1891-1896, provides many opportunities for researchers to evaluate this matter. The Maarif Risalesi was at the forefront with its visual use ahead of its time with articles from different disciplines such as anthropology, archeology, botany, geography, literature, education, history, technology, medicine, and zoology. It had a wide range of topics including tea, mineral water, animals such as parrots, whales; diseases such as influenza, cholera, malaria, etc. Furthermore, it introduced the transforming character of knowledge to intellectuals, students, and bureaucrats with its sophisticated and diverse reading network ranging from hair loss to the benefits of electricity. Articles evaluating the importance of development stages, personal characteristics, and abilities in education were also available in the Maarif. In particular, the articles published by Ayşe Sıdıka on pedagogy introduce readers to the first reflections of contemporary educational methods in Turkey. This study, which focuses on the journal's efforts to spread positivist information through a reading culture rather than its literary identity, was conducted using the survey model and document analysis, which are qualitative research methods. In this research, the approach to education was analyzed after the scientific reading culture and popularization of knowledge were discussed. As a result, this research was revealed that popular knowledge and reading culture underwent significant transformations in the last years of the Ottoman Empire, based on the Maarif.

Anahtar Kelimeler

Education, Journalism, Pedagogy, Popular Knowledge, Reading

Maarif Risalesinde Toplumu Bilgiyle Tanıştırabilme Kaygısı ve Eğitime Yaklaşım (1891-1896)

Öz

Bu araştırma okuma kültürü ile bilgiyi yaygınlaştırma çabalarının Son Dönem Osmanlı tarihindeki seyrini somutlaştırmayı amaçlamaktadır. II. Abdülhamit yıllarında yayımlanan dergiler, gazeteler, risaleler bu seyrin izlenmesine yardımcı olmaktadır. 1891-1896 yılları arasında 238 sayı yayımlanan Maarif risalesi araştırmacılara değerlendirebilecekleri olanaklar sunmaktadır. Antropoloji, arkeoloji, botanik, coğrafya, edebiyat, eğitim, tarih, teknoloji, tıp ve zooloji gibi farklı disiplinlerden yazılara sahip olan Maarif, gelişkin görsel kullanımıyla da ön plandadır. Teknik yeniliklerden, canlılardan, bilimsel ve edebi anlatımlardan oluşan güçlü okuma ağıyla Maarif, bilginin dönüşen karakterini aydınlara, öğrencilere ve bürokratlara tanıtmıştır. Eğitimde gelişim evrelerinin, kişisel özelliklerin ve yeteneğin önemini ön planda tutan yazılar da risalede yer almıştır. Özellikle Ayşe Sıdıka Hanım'ın pedagoji üzerine yayımladığı makaleleri okuyuculara çağdaş eğitim yöntemlerini yansıtmaktadır. Derginin edebi kimliğinden ziyade pozitivist bilgiyi okuma kültürüyle yayma çabalarına odaklanan bu araştırma, tarama modeli ve doküman analizi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada bilimsel okuma kültürü ile bilginin popülerleşmesi işlendikten sonra eğitime yaklaşım analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda Maarif risalesinden hareketle Osmanlı Devleti’nin son yıllarında popüler bilginin ve okuma kültürünün önemli dönüşümler geçirdiği açığa çıkartılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okuma, Eğitim, Pedagoji, Popüler Bilgi

Kaynakça

• Adıvar, A. A. (1982). Osmanlı Türklerinde İlim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ahmet Fuad. (1891, Kasım 20). Terbiye-i Etfal. Maarif (13), s.195-196.
• Ali Nazima. (1891, Eylül 1). Çay. Maarif (1), s.13.
• Ali Nazima. (1892, Mart 12). Telli Turna. Maarif (29), s.44.
• Ali Nazima. (1893, Mayıs 15). Jeko. Maarif (44), s.284-285.
• Ali Nusret. (1893, Mart 4). Odaların Isıtılması. Maarif (84), s.88-90.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. (S. Dolanoğlu, Çev.) İstanbul: Metin Yayınları.
• Arıkan, R. (2013). Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Avanzade Mehmed Süleyman. (1893, Mayıs 24). Saçların Dökülmesine Karşı Çare. Maarif (96), s.287-288.
• Ayşe Sıdıka. (1895a, Mayıs 25). Terbiyeden-I. Maarif (183), s.216-218.
• Ayşe Sıdıka. (1895b, Haziran 1). Terbiyeden-II. Maarif (184), s.225-226.
• Ayşe Sıdıka. (1895c, Haziran 8). Terbiyeden-III. Maarif (185), s.238-239.
• Ayşe Sıdıka. (1895d, Haziran 22). Terbiyeden-IV. Maarif (186), s.252-254.
• Ayşe Sıdıka. (1895e, Haziran 29). Terbiyeden-V. Maarif (187), s.263-264.
• Ayşe Sıdıka. (1895f, Temmuz 13). Terbiye-I. Maarif (189), s.286-289.
• Ayşe Sıdıka. (1895g, Temmuz 27). Terbiye-II. Maarif (191), s.315-316.
• Ayşe Sıdıka. (1895ğ, Ağustos 3). Terbiye-III. Maarif (192), s.321-323.
• Ayşe Sıdıka. (1895h, Ağustos 19). Terbiye-IV. Maarif (193), s.336-337.
• Ayşe Sıdıka. (1895ı, Eylül 13). Terbiye-V. Maarif (197), s.381-382.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (H. Aydın, Çev.) Konya: Eğitm Yayınevi.
• Christensen, L. B., Turner, L. A., & Johnson, R. B. (2015). Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz. (A. Aypay, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. M. (2011). Educational Research: Planning, Conducting and Evaluating quantitative. London: Pearson.
• Darnton, R. (2017). Büyük Kedi Katliamı. (M. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Darnton, R. (2020). Okumanın Tarihi. P. Burke içinde, Tarih Yazıcılığında Yeni Bakışlar (T. S. vd., Çev., s.243-289). İstanbul: Islık Yayınları.
• Doktor Andriyadis. (1891, Ekim 2). Şeker İlleti. Maarif (6), s.90-91.
• Dudley, L. M. (1997). Kalem ve Kılıç. (M. Günay, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Erbay, E. (1991). Maarif Mecmuası Tafsili Fihrist ve Bütün Şiirler. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Faik Rüştü. (1897, Eylül 13). Gençlik Hıfzısıhhası. Maarif (197), s.384-388.
• Fischer, S. R. (2003). A History of Reading. London: Reaktion Books.
• Fortna, B. C. (2013). Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Okumayı Öğrenmek. (M. Beşikçi, Çev.) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Halid Safa. (1896, Haziran 24). Terbiye Hakkındaki Fikirler. Maarif (25), s.390-393.
• Hasan Sabri. (1893, Mayıs 31). Buz Üzerinde Bir Şimendifer Hattı. Maarif (97), s.195.
• Hüseyin Sabri. (1893, Nisan 14). Akvâm-ı Kadîmede Islık. Maarif (35), s.135-138.
• İsmail Ali. (1894, Ocak 10). Tahtelbahr Yeni Gemiler. Maarif (129), s.396-397.
• Kadri. (1893, Aralık 28). Kore'de Kadınlar. Maarif (163), s.51-54.
• Karpat, K. (2006). Osmanlı'da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma. Ankara: İmge Kitabevi.
• Maarif. (1891a, Eylül 1). Birinci Sayfa. Maarif (1), s.1.
• Maarif. (1891b, Eylül 11). Birinci Sayfa. Maarif (3), s.1.
• Maarif. (1892a, Ocak 15). Birinci Sayfa. Maarif (21), s.341.
• Maarif. (1892b, Şubat 26). Birinci Sayfa. Maarif (27), s.1.
• Maarif. (1892c, Temmuz 14). Birinci Sayfa. Maarif (53), s.1.
• Maarif. (1892d, Mart 5). Enflüenza Mikrobu. Maarif (28), s.22-23.
• Maarif. (1893, Temmuz 27). Birinci Sayfa. Maarif (105), s.1.
• Maarif. (1894, Ocak 18). Birinci Sayfa. Maarif (166), s.73.
• Maarif. (1894a, Ocak 31). Birinci Sayfa. Maarif (131), s.1.
• Maarif. (1894b, Mayıs 21). Birinci Sayfa. Maarif (138), s.89.
• Maarif. (1894c, Kasım 15). Birinci Sayfa. Maarif (157), s.1.
• Maarif. (1894d, Ocak 10). Hukuk-u Etfal. Maarif (129), s.390-393.
• Maarif. (1894e, Ocak 24). Şuûnât-ı Fenniye ve Medeniyye-i Ma’lûmât-ı Mütenevvi. Maarif (130), s.415-416.
• Maarif. (1895, Ocak 18). Birinci Sayfa. Maarif (166), s.1.
• Manguel, A. (2002). Okumanın Tarihi. (F. Elioğlu, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mardin, Ş. (2008). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908). İstanbul: İletişim Yayınları.
• McNeill, W. H. (2007). Dünya Tarihi. (A. Şenel, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Mehmet Bahaeddin. (1891, Eylül 18). Leke Çıkarmak Usulü. Maarif (4), s.61-62.
• Mehmet Mesut. (1895, Şubat 8). Çocuklara Elbise Giydirmenin Sıhhata Olan Tesiratı. Maarif (168), s.92.
• Miles, M., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analyisi: An Expanded Sourcebook. New York: Sage Publication.
• Nusret Hilmi. (1893, Aralık 1). İnsanlara Müşabih Kayalar. Maarif (123), s.300.
• Nüzhet. (1892, Aralık 10). Bakteriye Yani Tufeylatın Ehemmiyeti. Maarif (57), s.78.
• Oktay, A. (1993). Türkiye'de Popüler Kültür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Polastron, L. X. (2015). Kitap Yakmanın Tarihi. (A. U. Kılıç, Çev.) İstanbul: Everest Yayınları.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2009). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay.
• Şükrü Kamil. (1891a, Aralık 11). Talim ve Terbiye-i Etfal. Maarif (16), s.244-245.
• Şükrü Kamil. (1893b, Aralık 1). Kolera Mikropları. Maarif (123), s.290-290.
• Tekeli, İ., & İlkin, S. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşum ve Dönüşümü. Ankara: TTK.