Fen Öğretiminde Açık Uçlu Araştırmacı Sorgulayıcı Laboratuvar Yaklaşımının Yaratıcı Düşünme Becerisine Etkisi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 10, 30.12.2017

Harun Çelik , Mehmet Katrancı , Erdem Çakır

Öz

Bu çalışmada, probleme dayalı öğrenme modeline göre gerçekleştirilen açık
uçlu araştırmacı – sorgulayıcı deneysel etkinlikler geliştirilmiş ve bu
etkinliklerin laboratuvar ortamında, fen bilgisi öğretmen adaylarının yaratıcı
düşünme becerilerine etkisi incelenmiştir. Araştırmada, deneysel desenlerden
tek gruplu ön test-son test yarı deneysel model kullanılmıştır. Çalışma grubunu
2015-216 öğretim yılı Fen Bilgisi Öğretmenliği programında 3. snıfta öğrenim
gören 64 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada araştırmacılar tarafından
geliştirilen “Probleme Dayalı Fen Bilgisi Laboratuvarı Kılavuzu”nda yer alan
deneysel etkinlikler “Fen Öğretimi Laboratuvar Uygulamaları–II” dersi
kapsamında altı haftada uygulanmıştır. Nicel veriler; altı haftalık ders süreci
öncesinde ve sonrasında Whetton ve Cameron (2002) tarafından geliştirilen ve
Aksoy (2004) tarafından alınarak Türkçe’ye uyarlanan “Yaratıcılık Ölçeği” ile
toplanmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar, açık uçlu
araştırmacı-sorgulayıcı öğrenme etkinlikleri kapsamında yürütülen deneysel
etkinliklerin yaratıcılık becerilerini artırmada etkili olduğunu ortaya
koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri öğretimi, açık uçlu araştırmacı-sorgulayıcı öğrenme, yaratıcı düşünme

The Effect of the Open-Ended Enquirer-Inquiry Laboratory Approach on Creative Thinking Skill in Science Teaching

Öz

In this study, open-ended enquirer-inquiry laboratory approach activities
based on problem based learning model were developed and the effects of these
activities on the creativity skills of the preservice science teachers were
investigated in the laboratory environment. In the study, a single group of
experimental research design with pre-test/post-test and semi-experimental
model was used. The study group consisted of 64 students who were third year
-Pre-service Science Teacher. In the study, experimental activities developed
by the researchers included in the "Problem Based Learning Laboratory
Guide" were applied within the scope of "Science Instruction Laboratory Applications - II" during six weeks. Quantitative data
were gathered through the "Creativity Scale" before and after the six
week lecture period. The scale developed by Whetton and Cameron (2002) was
translated into Turkish by Aksoy (2004) and validity and reliability studies
were conducted. The results of the research revealed that the experimental
activities carried out within open-ended enquirer-inquiry laboratory approach activities
based on problem based learning model were effective in increasing creativity
skills. 

Anahtar Kelimeler

Science education, open-ended enquirer-inquiry laboratory approach, problem based learning model, creativity

Kaynakça

• Aksoy, B. (2004). Coğrafya öğretiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Coğrafya Öğretmenliği Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Aktamış, H. ve Ergin Ö. (2006). Fen eğitimi ve yaratıcılık. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 77-83.
• Argun, Y. (2004). Okul öncesi dönemde yaratıcılık ve eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ayas, A. (1995). Fen bilimlerinde program geliştirme ve uygulama teknikleri üzerine bir çalışma: iki çağdaş yaklaşımın değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 149-155.
• Branch, J.L. ve Solowan, D.G. (2003). Inqury-based learning: The key to student success. Library skills. School Library in Canada. 22(4), 6-12.
• Çelik, H., Yılmaz, G., Şen, Ö. F. ve Sarı, U. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yapılandırmacı yaklaşıma yönelik senaryolar hazırlama yeterliklerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 75-83.
• Çelik, H., Gürpınar, C., Başer, N., Erdoğan, S. (2015). Öğrencilerin yaratıcı düşünme ve girişimcilik becerilerine yönelik fen bilgisi öğretmenlerinin görüşleri. Journal of Turkish Science Education, 2(4), 277-307.
• Çepni, S. (2012). Bilim, fen, teknoloji kavramlarının eğitim programlarına yansımaları. S. Çepni (Ed). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi (s. 1-32) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Duban, N. (2014). Sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımı. Anagün, Ş.S. ve Duban, N. (Ed.), Fen bilimleri öğretimi (s. 221-240) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ergin, Ö., Şahin-Pekmez, E.ve Öngel-Erdal, S. (2005). Kuramdan uygulamaya deney yoluyla fen öğretimi. İzmir: Dinazor kitapevi.
• İnaltekin, T. ve Şahin, F. (2017). Fen bilimleri öğretiminde probleme dayalı öğrenme uygulamaları. B. Akçay (Ed), Fen bilimleri eğitimi alanindaki öğretme ve öğrenme yaklaşimlari. Ankara: Pegem Akademi.
• Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (2002). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımının hizmet öncesi fen öğretmenlerinin problem çözme becerileri ve öz yeterlik inanç düzeylerine etkisi, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı, 16-18 Eylül, Ankara.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi (11. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Koray, Ö. (2204). Fen Eğitiminde Yaratıcı Düşünmeye Dayalı Öğrenmenin Öğretmen Adaylarının Yaratıcılık Düzeylerine Etkisi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 40, 580-599.
• Koray, Ö. (2006). Fen ve teknoloji eğitiminde eleştirel ve yaratıcı düşünme, ss: 180- 216. Taşkın, Ö. ve Koray, Ö. (Ed). Fen ve teknoloji öğretimi. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Köseoğlu, F., Tümay, H. (2015). Fen eğitiminde yapılandırıcılık ve yeni öğretim yöntemleri. Ankara: Palme Yayıncılık.
• Küçükyılmaz, E. A. (2014). Fen bilimleri dersi öğretim program. Anagün, Ş.S. ve Duban, N. (Ed.) Fen bilimleri öğretimi, (s: 59-86). Anı Yayıncılık. Ankara.
• Mantzoukas, S. (2007). Reflection and problem/enquiry‐based learning: confluences and contradictions. Reflective Practice, 8(2), 241-253.
• MEB. (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (4 ve 5. Sınıflar) Öğretim Programı Ankara: T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2017). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Saka, A.Z. (2006). Fen ve teknoloji öğretiminde problem çözme ve probleme dayalı öğrenme. Taşkın, Ö. ve Koray, Ö. (Ed.) Fen ve teknoloji öğretimi (s. 143-178). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Savery, J. R., ve Duffy, T. M. (1995). Problem based learning: An instructional model and its constructivist framework. Educational technology, 35(5), 31-38.
• Tekin, S., Sağır, Ş.U. ve Karamustafaoğlu, S. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen bilgisi laboratuar uygulamaları - 1 dersi kazanımlarının kimya deneyleri açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 163-174.
• Üstündağ, T. (2011). Yaratıcılığa yolculuk (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ulukök, Ş., Sarı, U., Özbek, G., Çelik, H. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının yaratıcılık düzeylerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi,1(3),195-205.
• Yaman, S. (2005). Effectiveness on development of logical thinking skills of problem based learning skills in science teaching. Journal of Turkish Science Education, 2(1), 31-33.
• Yaşar, Ş. (2014). Eğitimde program geliştirmeyi etkileyen sosyal-kültürel etmenler. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 3(6), 1-7.