Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

ARCHAIC ELEMENTS IN THE REDUPLICATIONS IN THE SIVAS DIALECT

Yıl 2024, , 164 - 185, 31.12.2024
https://doi.org/10.30568/tullis.1583788

Öz

The archaic form is generally defined in the literature as “a word or grammar feature that was used in the past stages of the language but is no longer used, that is, it has fallen out of use”. It is seen that many words that have fallen out of use in Standard Turkish continue to exist in Turkish dialects of Turkey. Archaic elements are linguistic data that are of great importance in terms of revealing the changes and developments that the language has undergone throughout history. In this respect, archaic elements provide many clues in determining both the vocabulary and the grammatical structure of the language.
Reduplications, which are one of the methods used to strengthen and enrich the meaning and add harmony to the expression, are important formulaic language units of the Turkish language. One of the areas where reduplications are widely used is the Turkish dialects of Turkey. As in Standard Turkish, reduplications, which are one of the elements of harmony in dialects, are frequently used. In this study, archaic elements in the dilemmas in the mouth of Sivas were tried to be identified. In this study, archaic elements in the dilemmas in the Sivas dialect were tried to be identified. Compilation Dictionary was primarily used as the source text. The Compilation Dictionary, which is one of the most important sources containing the vocabulary of Turkish dialects in Turkey, was scanned and the reduplications with Sivas records were determined. Then, the studies conducted on the dialects of Sivas province were scanned and the reduplications that were present in these studies but not in the Compilation Dictionary were also included in the study. The archaic vocabulary in these determined reduplications was determined and the appearances of this vocabulary in historical texts were investigated. With this study, it was tried to determine the archaic elements hidden in the reduplications in Sivas dialect.

Kaynakça

  • ABİK, A. D. (1999). “(İsim1+lI/+lU) (İsim2++lI/+lU)” Kuruluşundaki İkilemeler. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, VII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi, İstanbul.
  • ABİK, A. D. (1999). Derleme Sözlüğü’nde İkinci Kelimesinin Başında s- Bulunduran Tekrarlar. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, IX. Millî Türkoloji Kongresi, İstanbul.
  • ACAR, E. (2013). Sinop Ağızlarında Arkaik Unsurlar Üzerine. Sinop İli Değerleri Sempozyumu, 200-206.
  • AĞAKAY, M. A. (1953). İkizlemeler Üzerine. C. II, Türk Dili, S.16-17, 189- 191/268-271.
  • AĞAKAY, M. A. (1954). Türkçede Kelime Koşmaları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, TDK Yayınları, 97-104.
  • AKAN BUDAK, D. (2012). Erzurum Ağzı Söz Varlığında Eski Türkçenin İzleri. Turkish Studies, 7/4, 629-646.
  • AKAR, A. (2001). Derleme Sözlüğü Verilerine Göre Uşak Ağızlarındaki Eski Türkçe Unsurlar. 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Cilt 1, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları, 71-78.
  • AKTAN, B. (2010). Dîvânu Lügâti’t-Türk’ün Söz Varlığında Yer Alan İkilemeler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 1-12.
  • ALKAYA, E. (2008). Orta ve Doğu Karadeniz Ağızlarında Görülen İkilemeler Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 3/3, 37-76.
  • ALPAY, G. (2019). Anadolu Ağızlarında Anorganik Ünsüz (M, B, P, N, R, T) Türemesi. X. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları No: 312, 58-77.
  • ALTUĞ, M. (2021). Türkiye Türkçesi Bölge Ağızlarındaki Atasözlerinde Arkaik Ögeler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 22, 216-231.
  • ATA, A. (1997). Kıssasü’l-Enbiyā II (Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ATA, A. (2000). Derleme Sözlüğünde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler. Türkoloji Dergisi, XIII/1, 67- 99.
  • ATA, A. (2001). Derleme Sözlüğü’nde Eski Türkçe Bir Kelime: aġlak. Türkoloji Dergisi, IV/1, 21-27.
  • ATA, A. (2007). Derleme Sözlüğünde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler. Turcology in Turkey. Selected papers, Studia Uralo-Altaica 47, (haz. N. Demir ve E. Yılmaz), Szeged, 11-39.
  • ATAY, A. (2002). Eski Türkçe ma / me Edatının Anadolu Ağızlarındaki Kalıntısı. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, 610, 826-828.
  • ATAY, A. (2006). Türkçede *Ya- (Parlamak) Kökü ve Türevleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten II, 7-28.
  • ATMACA, E. (2019a). Kaygusuz Abdâl’ın Divanı’nda Eski Türkçe İzler. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7/16, 466-506.
  • ATMACA, E. (2019b). Batı Akdeniz Yörüklerinin Ağzında Eski Türkçe Unsurlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21/1, 149-171.
  • AYAN, H. (1979). Ḫurşîd-nâme (Ḫurşîd ü Feraḥşâd). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
  • AYAZLI, Ö. (2019). Sivas Ağzında Eski (Arkaik) Öğeler: Âşık Veysel ve Âşık Talibî Örneği. Sivas Kongresi'nin 100. Yılında Her Yönüyle Sivas Uluslararası Sempozyumu. 4. Cilt, s. 61-86.
  • AYDIN, E. (1997). Orhun Yazıtlarında Hendiadyoinler. Türk Dili, 544, 417-421.
  • AYIK DARICI, T. (2013). Şarkışla’nın Söz Varlığı. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • BAHŞİ, B. (2022). Anadolu Ağızlarında Ünsüz Türemesi Tespitleri Üzerine Bir İnceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2) 619-627.
  • BAŞARAN, U. (2019). Kültür Taşıyıcısı Olarak Sivas’ta Kullanılan Yöresel İkilemeler. Her Yönüyle Sivas Kongresi’nin 100. Yılında Sivas Uluslararası Sempozyumu. (4. Cilt Dil ve Edebiyat), Sivas, 57-102.
  • BİLGİN, A. (2009). Yunus Emre'nin Şiirlerinde Betimlemeler. 1. Ulusal Yunus Emre Sempozyumu, Karaman: Yunus Emre’yi anlamaya doğru: [bildiriler kitabı], Karaman Valiliği, 151-166.
  • BULDUK, T. B. (2019). Gümüşhane İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığında Eski Türkçe Kelimeler. Mavi Atlas, 7/1, 52-67.
  • CAFEROĞLU, A. (1994). Sivas ve Tokat İlleri Ağızlarından Toplamamlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • CAFEROĞLU, A. (2011). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • CAN, M. (2010). Eski Uygur Türkçesinde İkilemeler. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • CLAUSON, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. London: Oxford Üniversity Press.
  • ÇAĞATAY, S. (1978). Uygurcada Hendiadyoinler. Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler, Ankara, 29-66.
  • ÇAVDAR, Y. (2018). Beylikler Dönemine Ait Bir Tebâreke Suresi Tefsirinde Eskicil (Arkaik) Sözcükler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6/69, 209-224.
  • ÇİMEN, Ö. (2013). Çağa Çoluk Davar Doluk İkilemesi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 8/9, 2035-2041.
  • ÇOLAK, G. (2015). Türkçede Fosil Kelimeler. Ankara: Grafiker Yayınları.
  • DEĞER, N. (2021). Anadolu Ağızlarında Eskicil Söz Varlığı. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
  • DEMİR, N. ve ŞEN, Ü. (2006). Sivas İli ve Yöresi Ağızları (Etnik Yapı-Dil İnceleme-Metinler-Sözlük). Gazi Kitabevi.
  • DOĞAN, Ş. (2001). Sivas Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • DURGUT, H. (2004). Türkiye Türkçesinde İkilemelerde Kalan Arkaik Kelimeler. Türk Dil Kurumu V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. Ankara, 805-814.
  • ECKMANN, J. (1988). Türkçede d, t ve n Seslerinin Türemesi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1955, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11-23.
  • ECKMANN, J. (2004). Nehcü’l-ferādis uştmahlarnıng açuq yolı (Cennetlerin açık yolu), Mahmūd bin ‘Ali. (2014). (Tıpkıbasım ve Çeviri yazı: János Eckmann; Yayımlayanlar: Semih Tezcan - Hamza Zülfikar; Dizin-Sözlük: Aysu Ata), (Birleştirilmiş Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • EKŞİOĞLU, S. (2015). Şeyhî Divanı’ndaki Arkaik Sözcükler. The Journal of Academic Social Science, 3/15, 378-387.
  • ERCİLASUN, A. B. ve AKKOYUNLU, Z. (2015). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ERDEM, M. D. (2005). Harezm Türkçesinde İkilemeler ve Yinelemeler Üzerine. Bilig, 33, 189-225.
  • ERGİN, M. (2006). Türk Dil Bilgisi. Bayrak Yayınları, İstanbul.
  • ERGİN, M. (2018). Dede Korkut kitabı I-II. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • EROL ARSLAN, H. (2008). Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ERTEKİNOĞLU, S. (2016). Doğu Anadolu Ağızlarındaki Bazı Sözcük ve Eklerde Eskicil İzler. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9/1, 189-203.
  • GENCAN, T. N. (1979). Dilbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÖLPINARLI, A. (1934). Yunus Emrede Öztürkçe Kelimeler, Türkiyat Mecmuası, 4, 265-280.
  • GÖLPINARLI, A. (2011). Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri. Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
  • GÜLENSOY, T. (1988). Kütahya ve Yöresi Ağızları (İncelemeler, Metinler, Sözlük). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÜLENSOY, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. C. I, II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÜLSEVİN, G. (2015). Arkaik-Periferik Kavramı ve Bu Kavramın Tarihî Batı Rumeli Türkçesi Ağızlarının Tespitindeki Önemi. The Journal of Academic Social Science Studies, 32/3, 1-12.
  • GÜMÜŞ, A. K. (2020). Câmiʽü’n-nezâʼir ve Bazı Arkaik Kelimelerin Divan Şiirinde Kullanımı. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 7/18, 219-231.
  • GÜNEŞ, İ. (2018). Ahmed-İ Dâî Divanı’nda Eskicil Ögeler. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, 4/8, 129-143.
  • GÜVEN, Ö. (2022). Sivas İli Zara İlçesi Ağzı. İstanbul: Kriter Yayınevi.
  • GÜVEN, Ö. (2022). Şemseddin Sivasî’nin Mevlid Adlı Eserinde Arkaik Unsurlar. Türk Tarihi Araştırmaları I (Kültür, Dil, Tarih, Coğrafya, Eğitim). Ankara: 149-185.
  • GÜVEN, Ö. (2024). Sivas Ağzı ile İlgili Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. Söylem Filoloji Dergisi, 9/1, 480-500.
  • GÜVENÇ, L. (2009). Kayseri ve Yöresi Ağızlarında Arkaik Söz Varlığı. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri (25-30 Mart 2008 Şanlıurfa) içinde (s. 283-295). Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • HACIEMİNOĞLU, N. (2000). Kutb’un Husrev ü Şirin’i ve Dil Hususiyetleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınevi.
  • HATİPOĞLU, V. (1981). Türk Dilinde İkilemeler. Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • İÇER, E. (2010). Sivas İli Yıldızeli Ağzı (İnceleme-Metinler-Sözlük). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • İHAN, N. (2009). Türkiye Türkçesi ağızlarında ses türemesi ve ağız tasnifleri açısından değerlendirilmesi. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • İLHAN, M. (2017). Kelile ve Dimne’de Kullanılan Arkaik Kelimeler ve Bazı Çift Dilli Kullanımlar. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4/14, 344- 356.
  • İLHAN, N. (2011). Yunus Emre’nin Eserlerinde Kullanılan Ancak Yazı Dilinde Unutulan Fiiller. X. Uluslararası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni Bildirileri (6-8 Mayıs 2010), Eskişehir, 451-475.
  • İLHAN, N. (2014). Garib-name’de Kullanılıp Günümüz Türkçesine Ulaşmayan Eski (Arkaik) Kelimelere Dair. Âşık Paşa ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu (1- 2 Kasım 2013), Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti Yayınları, No 38, Kırşehir, 187-216.
  • İMER, K. vd. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • İSİ, H. (2018). Kelile ve Dimne’de Arkaik (Eskicil) Ögeler. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 7/16, 56-89.
  • KARA KÜTÜKÇÜ, N. (2018). Kitâb-ı Kânûnçe’de Geçen Organ Adları. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 61, 175-190.
  • KARAAĞAÇ, G. (2013). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KARAHAN, L. (2014). Türkiye Türkçesi Ağızlarında {-ı} Zarf-fiil Ekli İkilemeler, VIII, Milletlerarası Türkoloji Kongresi, 30 Eylül-04 Ekim 2013, Bildiri Kitabı: Cilt-II. İstanbul,75-84.
  • KOCASAVAŞ, Y. (1997). Aynı Köke Dayalı Unsurları İsim ve Fiil Olan İkilemeler. IX. Millî Türkoloji Kongresi, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 15-19 Eylül, İstanbul.
  • KOÇ, A. (2010). Kelime Sonunda Ünsüz Türemesi. S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 47-67.
  • KORKMAZ, Z. (2003). Türk Dilinin Eski Kültür Mirasının Anadolu Ağızlarındaki Devamı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 47(1999), 158-167.
  • KORKMAZ, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
  • KURTOĞLU, O. (2016). Yozgatlı Nihânî’nin Hacı Bektaş-ı Velî Velâyetnâmesi’ndeki Eskicil Unsurlar. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 80, 99-120.
  • KÜÇÜK, S. (2013). Zâtî Dîvânı’nda Arkaik Unsurlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 49, 117-130.
  • KÜÇÜK, S. (2014). Şeyyad Hamza’nın Yusuf u Zeliha’sındaki Arkaik Unsurlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 52, 1- 25.
  • KÜÇÜKBALLI, F. N. (2023). Alanya Yöresi Ağızlarında Kullanılan Deyimlerde Saklı Kalmış Kelimeler. Karadeniz Araştırmaları. XX/77, 259-277.
  • KÜRÜM, M. (2022). Bayburt ve Yöresi Ağızlarındaki Bazı Arkaik Unsurlar. Mavi Atlas, 10/1, 280-290.
  • MANGIR, M. (2021). Türkiye Türkçesi Ağız Çalışmalarındaki ‘Ünsüz Türemesi’ Tespitleri Üzerine. Kesit Akademi Dergisi, 7 (27), 281-312.
  • MERT, A. (2019). Eski Türkçeden Türkiye Türkçesi ve ağızlarına uzanan söz varlığı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
  • ÖKRUCA, L. (2011). Sivas İli Kangal İlçe Merkezi Sözlüğü. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • ÖLMEZ, M. (1998). Eski Uygurca odug sak İkilemesi Üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları, 8, 35-47.
  • ÖLMEZ, M. (2003). Çağataycadaki Eskicil Öğeler Üzerine. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Sempozyumu, Mustafa Canpolat Armağanı, 135-142.
  • ÖLMEZ, Z. K. (1997). Kutadgu Bilig’de İkilemeler-1. Türk Dilleri Araştırmaları, 7, 19 40.
  • ÖLMEZ, Z. K. (1998). Kutadgu Bilig’de İkilemeler-2. Bahsı Ögdisi 60. Doğum Yılı Dolayısıyla Klaus Röhrborn Armağanı, Simurg Yayınları, Freiburg-İstanbul, 235-260.
  • ÖLMEZ, Z. ve DEĞER, N. (2020). Çorum Ağzındaki Eskicil Söz Varlığından Örnekler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 4/4, 851-871.
  • ÖZ, A. (1997). Özbek Türkçesinde İkileme. Türkoloji Dergisi, C. XII. S.1 Ankara Üniv. D.T.C.F., Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ankara, 287-311.
  • ÖZDEMİR, H. (2012a). Günümüze Göre Sehî Bey Dîvânı’ndaki Arkaik Unsurlar. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 15, 90-100.
  • ÖZDEMİR, H. (2012b). Günümüze Göre Klâsik Türk Edebiyatındaki Eskicil Unsurlar: İbn-i Kemâl Örneği. Turkish Studies, 7/4, 2501-2509.
  • ÖZGÜL, A. G. (2020). Ladik (Samsun) Ağzındaki Arkaik Unsurlar Üzerine. Turkish Studies, 15/2, 787-803.
  • ÖZKAN, B. (2010). Türkiye Türkçesinde İkili Tekrarlar -Derlem Tabanlı Bir Uygulama-. Çukurova Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi, EF-2008-BAP-11 Numaralı Araştırma Projesi, Adana.
  • ÖZKAN, M. (2004). Deyimleşmiş İkilemeler. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II, Ankara: TDK Yayınları, 2289-2317.
  • ÖZTÜRK, Z. (2014). Sivas İli Gürün İlçesi Merkez Köyleri Ağzı Sözlüğü. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • PAÇACIOĞLU, B. (1987). Sivas İlbeyli Ağzı (İnceleme-Metin-Sözlük). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • SAĞIR, M. (2002). Ses Olayları Bakımından Anadolu Ağızları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 20, 1-7.
  • SAĞOL YÜKSEKKAYA, G. (2010). Alıntı Kelimelerde Son Türeme. Turkish Studies, 5/1, 90-105.
  • SARI, C. (2021). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Kalıplaşmış Dil Birimleri. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları.
  • SEV, G. (2004). Divanü Lûgat’it Türk’te İkilemeler. Türk Dili, 634, 497-510.
  • SİVRİ, Ö. (2020). Türkiye Türkçesi Ağızlarında İkilemeler. Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • ŞEN, S. (2002). Eski Uygur Türkçesinde İkilemeler. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TALU, F. N. (2003). Süheyl ü Nev-Bahâr’da İkilemeler. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
  • TANYILDIZ, E. (2014). Hafik İlçe Merkezinin Kelime Hazinesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TAŞ, İ. (2009). Süheyl ü Nev-Bahâr’da Eskicil Ögeler. Konya: Palet Yayınları.
  • TAŞ, P. (2006). Şarkışla ve Yöresi Ağızları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TAŞKIRAN, H. İ. (2021). Sivas Akıncılar Ağzı Karşılaştırmalı ve Tanıklı Sözlüğü. Sivas: Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık (KDY).
  • TEKİN, T. (2022). Orhon Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
  • TIETZE, Andreas (2023), Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, İkinci Cilt, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • TOK, T. (2018). Antalya ve Yöresi Ağızlarında Eskicil (Arkaik) Sözcükler. Antalya Kitabı (Selçukludan Cumhuriyet’e Sosyal Bilimlerde Antalya) -1 (içinde). Konya: Palet Yayınları, 922-932.
  • TOKATLI, S. (1991). Gemerek ve Yöresi Ağızları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TOPARLI, R. vd. (2014). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • TOPRAK, F. (2003). Sivas Ağzında Kullanılan Eski Türkçe Kelimeler. Cumhuriyet’in 80. Yılında Sivas Sempozyumu Bildirileri, 597-613.
  • TOPRAK, F. (2005). Harezm Türkçesinde İkilemeler. Türk Dün¬yası İncelemeleri Dergisi, V/2, 277-292.
  • TOR, G. (2005). Mersin İli Ağızlarında Yaşayan Eskicil Öğelerden Seçmeler I. Türk Dilleri Araştırmaları, 15, 19-59.
  • TUNA, O. N. (1949). Türkçede Tekrarlar. TDED III, 429-447.
  • TUNA, O. N. (1950). Türkçede Tekrarlar 2. TDED IV, 35-82.
  • TUNA, O. N. (1986). Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinde Sıralama Kuralları ve Tabiî Bir Ünsüz Dizisi. TDAY-Belleten 1982-1983, 163-228.
  • TÜRK DİL KURUMU. (2005). Türkçe Sözlük. 10. baskı, Ankara: TDK Yayınları.
  • TÜRK DİL KURUMU. (2009). Derleme Sözlüğü: Türkiye’de Halk Ağızlarından I-VIII. 3. baskı, Ankara: TDK Yayınları.
  • TÜRK DİL KURUMU. (2009). Tarama Sözlüğü 1-8. 3. baskı, Ankara: TDK Yayınları.
  • TÜRK, V. (2009). Türkülerde Eski (Arkaik) Sözler. Turkish Studies, 4/8, 83-88.
  • ULUTAŞ, İ. (2007). Kırgız Türkçesinde İkilemeler. Akademik Bakış, 13, 1-15.
  • UYGUN, H. (2007). Kazak Türkçesindeki İkilemelerin Türkiye Türkçesindeki İkilemelerle Karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi, Denizli: Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • ÜNLÜ, S. (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi.
  • ÜŞENMEZ, E. (2014). Eski Anadolu Türkçesinde Arkaik (Eski) Öğeler. İstanbul: Akademik Kitaplar.
  • VARDAR, B. (2007). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
  • WİLKENS, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen, Altuigurisch-DeutschTürkisch. Göttingen: Universitätsverlag.
  • YASTI, M. (2007). Türkçe Deyimlerde Geçen İkilemelerin Ses ve Şekil Özellikleri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 51-87.
  • YELOK, V. S. (1999). Divriği Merkez İlçe Ağzı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • YILMAZ, K. (2021). Yıldızeli’nin Söz Varlığı. İstanbul: Akademik Kitaplar.
  • YILMAZKAYA, E. (2017). Eskicil/Eskicillik Kavramları ve Çuvaşça Üzerine. The Journal of Academic Social Science Studies, 55, 145-153.
  • ZÜLFİKAR, H. (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler. Ankara: TDK Yayınları.

SİVAS AĞZINDA YER ALAN İKİLEMELERDEKİ ARKAİK UNSURLAR

Yıl 2024, , 164 - 185, 31.12.2024
https://doi.org/10.30568/tullis.1583788

Öz

Arkaik biçimi alanyazında genel olarak “dilin geçmiş evrelerinde kullanılmış olup artık kullanılmayan, yani kullanımdan düşmüş, sözcük ya da dilbilgisi özelliği” olarak tanımlanmaktadır. Standart Türkçede kullanımdan düşmüş birçok sözcüğün Türkiye Türkçesi ağızlarında varlığını sürdürdüğü görülür. Arkaik unsurlar dilin tarih boyunca geçirmiş olduğu değişim ve gelişmeleri göz önüne sermesi bakımından büyük önem taşıyan dil verileridir. Bu bakımdan arkaik unsurlar hem dilin hem söz varlığının hem de gramer yapısının tespitinde pek çok ipucu verir.
Anlamı kuvvetlendirmek ve zenginleştirmek, söyleyişe ahenk katmak için baş vurulan yöntemlerden biri olan ikilemeler, Türk dilinin önemli kalıplaşmış dil birimleridir. İkilemlerin yaygın olarak kullanıldığı alanlardan biri de Türkiye Türkçesi ağızlarıdır. Standart Türkçede olduğu gibi ağızlarda da ahenk unsurlarından biri olan ikilemelere sıklıkla başvurulmuştur. Bu çalışmada Sivas ağzında yer alan ikilemelerdeki arkaik unsurlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Kaynak metin olarak başta Derleme Sözlüğü kullanılmıştır. Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığını içeren en önemli kaynakların başında gelen Derleme Sözlüğü taranarak Sivas kaydı olan ikilemler tespit edilmiştir. Ardından Sivas ili ağızları üzerine yapılmış çalışmalar taranarak bu çalışmalarda var olup Derleme Sözlüğünde yer almayan ikilemeler de çalışmaya dahil edilmiştir. Belirlenen bu ikilemelerde yer alan arkaik söz varlığı tespit edilmiş ve bu söz varlığının tarihî metinlerdeki görünümleri araştırılmıştır. Çalışmayla Sivas ağzındaki ikilemelerde saklı kalmış arkaik unsurlar belirlenmeye çalışılmıştır.

Kaynakça

  • ABİK, A. D. (1999). “(İsim1+lI/+lU) (İsim2++lI/+lU)” Kuruluşundaki İkilemeler. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, VII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi, İstanbul.
  • ABİK, A. D. (1999). Derleme Sözlüğü’nde İkinci Kelimesinin Başında s- Bulunduran Tekrarlar. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, IX. Millî Türkoloji Kongresi, İstanbul.
  • ACAR, E. (2013). Sinop Ağızlarında Arkaik Unsurlar Üzerine. Sinop İli Değerleri Sempozyumu, 200-206.
  • AĞAKAY, M. A. (1953). İkizlemeler Üzerine. C. II, Türk Dili, S.16-17, 189- 191/268-271.
  • AĞAKAY, M. A. (1954). Türkçede Kelime Koşmaları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, TDK Yayınları, 97-104.
  • AKAN BUDAK, D. (2012). Erzurum Ağzı Söz Varlığında Eski Türkçenin İzleri. Turkish Studies, 7/4, 629-646.
  • AKAR, A. (2001). Derleme Sözlüğü Verilerine Göre Uşak Ağızlarındaki Eski Türkçe Unsurlar. 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Cilt 1, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları, 71-78.
  • AKTAN, B. (2010). Dîvânu Lügâti’t-Türk’ün Söz Varlığında Yer Alan İkilemeler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 1-12.
  • ALKAYA, E. (2008). Orta ve Doğu Karadeniz Ağızlarında Görülen İkilemeler Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 3/3, 37-76.
  • ALPAY, G. (2019). Anadolu Ağızlarında Anorganik Ünsüz (M, B, P, N, R, T) Türemesi. X. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları No: 312, 58-77.
  • ALTUĞ, M. (2021). Türkiye Türkçesi Bölge Ağızlarındaki Atasözlerinde Arkaik Ögeler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 22, 216-231.
  • ATA, A. (1997). Kıssasü’l-Enbiyā II (Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ATA, A. (2000). Derleme Sözlüğünde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler. Türkoloji Dergisi, XIII/1, 67- 99.
  • ATA, A. (2001). Derleme Sözlüğü’nde Eski Türkçe Bir Kelime: aġlak. Türkoloji Dergisi, IV/1, 21-27.
  • ATA, A. (2007). Derleme Sözlüğünde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler. Turcology in Turkey. Selected papers, Studia Uralo-Altaica 47, (haz. N. Demir ve E. Yılmaz), Szeged, 11-39.
  • ATAY, A. (2002). Eski Türkçe ma / me Edatının Anadolu Ağızlarındaki Kalıntısı. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, 610, 826-828.
  • ATAY, A. (2006). Türkçede *Ya- (Parlamak) Kökü ve Türevleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten II, 7-28.
  • ATMACA, E. (2019a). Kaygusuz Abdâl’ın Divanı’nda Eski Türkçe İzler. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7/16, 466-506.
  • ATMACA, E. (2019b). Batı Akdeniz Yörüklerinin Ağzında Eski Türkçe Unsurlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21/1, 149-171.
  • AYAN, H. (1979). Ḫurşîd-nâme (Ḫurşîd ü Feraḥşâd). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
  • AYAZLI, Ö. (2019). Sivas Ağzında Eski (Arkaik) Öğeler: Âşık Veysel ve Âşık Talibî Örneği. Sivas Kongresi'nin 100. Yılında Her Yönüyle Sivas Uluslararası Sempozyumu. 4. Cilt, s. 61-86.
  • AYDIN, E. (1997). Orhun Yazıtlarında Hendiadyoinler. Türk Dili, 544, 417-421.
  • AYIK DARICI, T. (2013). Şarkışla’nın Söz Varlığı. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • BAHŞİ, B. (2022). Anadolu Ağızlarında Ünsüz Türemesi Tespitleri Üzerine Bir İnceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2) 619-627.
  • BAŞARAN, U. (2019). Kültür Taşıyıcısı Olarak Sivas’ta Kullanılan Yöresel İkilemeler. Her Yönüyle Sivas Kongresi’nin 100. Yılında Sivas Uluslararası Sempozyumu. (4. Cilt Dil ve Edebiyat), Sivas, 57-102.
  • BİLGİN, A. (2009). Yunus Emre'nin Şiirlerinde Betimlemeler. 1. Ulusal Yunus Emre Sempozyumu, Karaman: Yunus Emre’yi anlamaya doğru: [bildiriler kitabı], Karaman Valiliği, 151-166.
  • BULDUK, T. B. (2019). Gümüşhane İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığında Eski Türkçe Kelimeler. Mavi Atlas, 7/1, 52-67.
  • CAFEROĞLU, A. (1994). Sivas ve Tokat İlleri Ağızlarından Toplamamlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • CAFEROĞLU, A. (2011). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • CAN, M. (2010). Eski Uygur Türkçesinde İkilemeler. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • CLAUSON, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. London: Oxford Üniversity Press.
  • ÇAĞATAY, S. (1978). Uygurcada Hendiadyoinler. Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler, Ankara, 29-66.
  • ÇAVDAR, Y. (2018). Beylikler Dönemine Ait Bir Tebâreke Suresi Tefsirinde Eskicil (Arkaik) Sözcükler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6/69, 209-224.
  • ÇİMEN, Ö. (2013). Çağa Çoluk Davar Doluk İkilemesi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 8/9, 2035-2041.
  • ÇOLAK, G. (2015). Türkçede Fosil Kelimeler. Ankara: Grafiker Yayınları.
  • DEĞER, N. (2021). Anadolu Ağızlarında Eskicil Söz Varlığı. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
  • DEMİR, N. ve ŞEN, Ü. (2006). Sivas İli ve Yöresi Ağızları (Etnik Yapı-Dil İnceleme-Metinler-Sözlük). Gazi Kitabevi.
  • DOĞAN, Ş. (2001). Sivas Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • DURGUT, H. (2004). Türkiye Türkçesinde İkilemelerde Kalan Arkaik Kelimeler. Türk Dil Kurumu V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. Ankara, 805-814.
  • ECKMANN, J. (1988). Türkçede d, t ve n Seslerinin Türemesi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1955, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11-23.
  • ECKMANN, J. (2004). Nehcü’l-ferādis uştmahlarnıng açuq yolı (Cennetlerin açık yolu), Mahmūd bin ‘Ali. (2014). (Tıpkıbasım ve Çeviri yazı: János Eckmann; Yayımlayanlar: Semih Tezcan - Hamza Zülfikar; Dizin-Sözlük: Aysu Ata), (Birleştirilmiş Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • EKŞİOĞLU, S. (2015). Şeyhî Divanı’ndaki Arkaik Sözcükler. The Journal of Academic Social Science, 3/15, 378-387.
  • ERCİLASUN, A. B. ve AKKOYUNLU, Z. (2015). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ERDEM, M. D. (2005). Harezm Türkçesinde İkilemeler ve Yinelemeler Üzerine. Bilig, 33, 189-225.
  • ERGİN, M. (2006). Türk Dil Bilgisi. Bayrak Yayınları, İstanbul.
  • ERGİN, M. (2018). Dede Korkut kitabı I-II. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • EROL ARSLAN, H. (2008). Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ERTEKİNOĞLU, S. (2016). Doğu Anadolu Ağızlarındaki Bazı Sözcük ve Eklerde Eskicil İzler. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9/1, 189-203.
  • GENCAN, T. N. (1979). Dilbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÖLPINARLI, A. (1934). Yunus Emrede Öztürkçe Kelimeler, Türkiyat Mecmuası, 4, 265-280.
  • GÖLPINARLI, A. (2011). Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri. Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
  • GÜLENSOY, T. (1988). Kütahya ve Yöresi Ağızları (İncelemeler, Metinler, Sözlük). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÜLENSOY, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. C. I, II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÜLSEVİN, G. (2015). Arkaik-Periferik Kavramı ve Bu Kavramın Tarihî Batı Rumeli Türkçesi Ağızlarının Tespitindeki Önemi. The Journal of Academic Social Science Studies, 32/3, 1-12.
  • GÜMÜŞ, A. K. (2020). Câmiʽü’n-nezâʼir ve Bazı Arkaik Kelimelerin Divan Şiirinde Kullanımı. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 7/18, 219-231.
  • GÜNEŞ, İ. (2018). Ahmed-İ Dâî Divanı’nda Eskicil Ögeler. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, 4/8, 129-143.
  • GÜVEN, Ö. (2022). Sivas İli Zara İlçesi Ağzı. İstanbul: Kriter Yayınevi.
  • GÜVEN, Ö. (2022). Şemseddin Sivasî’nin Mevlid Adlı Eserinde Arkaik Unsurlar. Türk Tarihi Araştırmaları I (Kültür, Dil, Tarih, Coğrafya, Eğitim). Ankara: 149-185.
  • GÜVEN, Ö. (2024). Sivas Ağzı ile İlgili Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. Söylem Filoloji Dergisi, 9/1, 480-500.
  • GÜVENÇ, L. (2009). Kayseri ve Yöresi Ağızlarında Arkaik Söz Varlığı. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri (25-30 Mart 2008 Şanlıurfa) içinde (s. 283-295). Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • HACIEMİNOĞLU, N. (2000). Kutb’un Husrev ü Şirin’i ve Dil Hususiyetleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınevi.
  • HATİPOĞLU, V. (1981). Türk Dilinde İkilemeler. Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • İÇER, E. (2010). Sivas İli Yıldızeli Ağzı (İnceleme-Metinler-Sözlük). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • İHAN, N. (2009). Türkiye Türkçesi ağızlarında ses türemesi ve ağız tasnifleri açısından değerlendirilmesi. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • İLHAN, M. (2017). Kelile ve Dimne’de Kullanılan Arkaik Kelimeler ve Bazı Çift Dilli Kullanımlar. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4/14, 344- 356.
  • İLHAN, N. (2011). Yunus Emre’nin Eserlerinde Kullanılan Ancak Yazı Dilinde Unutulan Fiiller. X. Uluslararası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni Bildirileri (6-8 Mayıs 2010), Eskişehir, 451-475.
  • İLHAN, N. (2014). Garib-name’de Kullanılıp Günümüz Türkçesine Ulaşmayan Eski (Arkaik) Kelimelere Dair. Âşık Paşa ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu (1- 2 Kasım 2013), Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti Yayınları, No 38, Kırşehir, 187-216.
  • İMER, K. vd. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • İSİ, H. (2018). Kelile ve Dimne’de Arkaik (Eskicil) Ögeler. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 7/16, 56-89.
  • KARA KÜTÜKÇÜ, N. (2018). Kitâb-ı Kânûnçe’de Geçen Organ Adları. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 61, 175-190.
  • KARAAĞAÇ, G. (2013). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KARAHAN, L. (2014). Türkiye Türkçesi Ağızlarında {-ı} Zarf-fiil Ekli İkilemeler, VIII, Milletlerarası Türkoloji Kongresi, 30 Eylül-04 Ekim 2013, Bildiri Kitabı: Cilt-II. İstanbul,75-84.
  • KOCASAVAŞ, Y. (1997). Aynı Köke Dayalı Unsurları İsim ve Fiil Olan İkilemeler. IX. Millî Türkoloji Kongresi, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 15-19 Eylül, İstanbul.
  • KOÇ, A. (2010). Kelime Sonunda Ünsüz Türemesi. S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 47-67.
  • KORKMAZ, Z. (2003). Türk Dilinin Eski Kültür Mirasının Anadolu Ağızlarındaki Devamı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 47(1999), 158-167.
  • KORKMAZ, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
  • KURTOĞLU, O. (2016). Yozgatlı Nihânî’nin Hacı Bektaş-ı Velî Velâyetnâmesi’ndeki Eskicil Unsurlar. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 80, 99-120.
  • KÜÇÜK, S. (2013). Zâtî Dîvânı’nda Arkaik Unsurlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 49, 117-130.
  • KÜÇÜK, S. (2014). Şeyyad Hamza’nın Yusuf u Zeliha’sındaki Arkaik Unsurlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 52, 1- 25.
  • KÜÇÜKBALLI, F. N. (2023). Alanya Yöresi Ağızlarında Kullanılan Deyimlerde Saklı Kalmış Kelimeler. Karadeniz Araştırmaları. XX/77, 259-277.
  • KÜRÜM, M. (2022). Bayburt ve Yöresi Ağızlarındaki Bazı Arkaik Unsurlar. Mavi Atlas, 10/1, 280-290.
  • MANGIR, M. (2021). Türkiye Türkçesi Ağız Çalışmalarındaki ‘Ünsüz Türemesi’ Tespitleri Üzerine. Kesit Akademi Dergisi, 7 (27), 281-312.
  • MERT, A. (2019). Eski Türkçeden Türkiye Türkçesi ve ağızlarına uzanan söz varlığı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
  • ÖKRUCA, L. (2011). Sivas İli Kangal İlçe Merkezi Sözlüğü. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • ÖLMEZ, M. (1998). Eski Uygurca odug sak İkilemesi Üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları, 8, 35-47.
  • ÖLMEZ, M. (2003). Çağataycadaki Eskicil Öğeler Üzerine. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Sempozyumu, Mustafa Canpolat Armağanı, 135-142.
  • ÖLMEZ, Z. K. (1997). Kutadgu Bilig’de İkilemeler-1. Türk Dilleri Araştırmaları, 7, 19 40.
  • ÖLMEZ, Z. K. (1998). Kutadgu Bilig’de İkilemeler-2. Bahsı Ögdisi 60. Doğum Yılı Dolayısıyla Klaus Röhrborn Armağanı, Simurg Yayınları, Freiburg-İstanbul, 235-260.
  • ÖLMEZ, Z. ve DEĞER, N. (2020). Çorum Ağzındaki Eskicil Söz Varlığından Örnekler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 4/4, 851-871.
  • ÖZ, A. (1997). Özbek Türkçesinde İkileme. Türkoloji Dergisi, C. XII. S.1 Ankara Üniv. D.T.C.F., Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ankara, 287-311.
  • ÖZDEMİR, H. (2012a). Günümüze Göre Sehî Bey Dîvânı’ndaki Arkaik Unsurlar. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 15, 90-100.
  • ÖZDEMİR, H. (2012b). Günümüze Göre Klâsik Türk Edebiyatındaki Eskicil Unsurlar: İbn-i Kemâl Örneği. Turkish Studies, 7/4, 2501-2509.
  • ÖZGÜL, A. G. (2020). Ladik (Samsun) Ağzındaki Arkaik Unsurlar Üzerine. Turkish Studies, 15/2, 787-803.
  • ÖZKAN, B. (2010). Türkiye Türkçesinde İkili Tekrarlar -Derlem Tabanlı Bir Uygulama-. Çukurova Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi, EF-2008-BAP-11 Numaralı Araştırma Projesi, Adana.
  • ÖZKAN, M. (2004). Deyimleşmiş İkilemeler. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II, Ankara: TDK Yayınları, 2289-2317.
  • ÖZTÜRK, Z. (2014). Sivas İli Gürün İlçesi Merkez Köyleri Ağzı Sözlüğü. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • PAÇACIOĞLU, B. (1987). Sivas İlbeyli Ağzı (İnceleme-Metin-Sözlük). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • SAĞIR, M. (2002). Ses Olayları Bakımından Anadolu Ağızları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 20, 1-7.
  • SAĞOL YÜKSEKKAYA, G. (2010). Alıntı Kelimelerde Son Türeme. Turkish Studies, 5/1, 90-105.
  • SARI, C. (2021). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Kalıplaşmış Dil Birimleri. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları.
  • SEV, G. (2004). Divanü Lûgat’it Türk’te İkilemeler. Türk Dili, 634, 497-510.
  • SİVRİ, Ö. (2020). Türkiye Türkçesi Ağızlarında İkilemeler. Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • ŞEN, S. (2002). Eski Uygur Türkçesinde İkilemeler. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TALU, F. N. (2003). Süheyl ü Nev-Bahâr’da İkilemeler. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
  • TANYILDIZ, E. (2014). Hafik İlçe Merkezinin Kelime Hazinesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TAŞ, İ. (2009). Süheyl ü Nev-Bahâr’da Eskicil Ögeler. Konya: Palet Yayınları.
  • TAŞ, P. (2006). Şarkışla ve Yöresi Ağızları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TAŞKIRAN, H. İ. (2021). Sivas Akıncılar Ağzı Karşılaştırmalı ve Tanıklı Sözlüğü. Sivas: Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık (KDY).
  • TEKİN, T. (2022). Orhon Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
  • TIETZE, Andreas (2023), Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, İkinci Cilt, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • TOK, T. (2018). Antalya ve Yöresi Ağızlarında Eskicil (Arkaik) Sözcükler. Antalya Kitabı (Selçukludan Cumhuriyet’e Sosyal Bilimlerde Antalya) -1 (içinde). Konya: Palet Yayınları, 922-932.
  • TOKATLI, S. (1991). Gemerek ve Yöresi Ağızları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • TOPARLI, R. vd. (2014). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • TOPRAK, F. (2003). Sivas Ağzında Kullanılan Eski Türkçe Kelimeler. Cumhuriyet’in 80. Yılında Sivas Sempozyumu Bildirileri, 597-613.
  • TOPRAK, F. (2005). Harezm Türkçesinde İkilemeler. Türk Dün¬yası İncelemeleri Dergisi, V/2, 277-292.
  • TOR, G. (2005). Mersin İli Ağızlarında Yaşayan Eskicil Öğelerden Seçmeler I. Türk Dilleri Araştırmaları, 15, 19-59.
  • TUNA, O. N. (1949). Türkçede Tekrarlar. TDED III, 429-447.
  • TUNA, O. N. (1950). Türkçede Tekrarlar 2. TDED IV, 35-82.
  • TUNA, O. N. (1986). Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinde Sıralama Kuralları ve Tabiî Bir Ünsüz Dizisi. TDAY-Belleten 1982-1983, 163-228.
  • TÜRK DİL KURUMU. (2005). Türkçe Sözlük. 10. baskı, Ankara: TDK Yayınları.
  • TÜRK DİL KURUMU. (2009). Derleme Sözlüğü: Türkiye’de Halk Ağızlarından I-VIII. 3. baskı, Ankara: TDK Yayınları.
  • TÜRK DİL KURUMU. (2009). Tarama Sözlüğü 1-8. 3. baskı, Ankara: TDK Yayınları.
  • TÜRK, V. (2009). Türkülerde Eski (Arkaik) Sözler. Turkish Studies, 4/8, 83-88.
  • ULUTAŞ, İ. (2007). Kırgız Türkçesinde İkilemeler. Akademik Bakış, 13, 1-15.
  • UYGUN, H. (2007). Kazak Türkçesindeki İkilemelerin Türkiye Türkçesindeki İkilemelerle Karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi, Denizli: Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • ÜNLÜ, S. (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi.
  • ÜŞENMEZ, E. (2014). Eski Anadolu Türkçesinde Arkaik (Eski) Öğeler. İstanbul: Akademik Kitaplar.
  • VARDAR, B. (2007). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
  • WİLKENS, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen, Altuigurisch-DeutschTürkisch. Göttingen: Universitätsverlag.
  • YASTI, M. (2007). Türkçe Deyimlerde Geçen İkilemelerin Ses ve Şekil Özellikleri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 51-87.
  • YELOK, V. S. (1999). Divriği Merkez İlçe Ağzı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • YILMAZ, K. (2021). Yıldızeli’nin Söz Varlığı. İstanbul: Akademik Kitaplar.
  • YILMAZKAYA, E. (2017). Eskicil/Eskicillik Kavramları ve Çuvaşça Üzerine. The Journal of Academic Social Science Studies, 55, 145-153.
  • ZÜLFİKAR, H. (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler. Ankara: TDK Yayınları.
Toplam 134 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Yeni Türk Dili (Eski Anadolu, Osmanlı, Türkiye Türkçesi)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ömer Güven

Erken Görünüm Tarihi 31 Aralık 2024
Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2024
Gönderilme Tarihi 12 Kasım 2024
Kabul Tarihi 26 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024

Kaynak Göster

APA Güven, Ö. (2024). SİVAS AĞZINDA YER ALAN İKİLEMELERDEKİ ARKAİK UNSURLAR. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS), 9(3), 164-185. https://doi.org/10.30568/tullis.1583788