THE VEIL OF THE BRIDE OF MEANING OPENED TO WISE PERSON

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: "Dinle Neylerden" Mesnevî'nin İlk 18 Beyit Şerhleri Özel Sayısı, 203 - 214, 17.12.2024

Mehmet Özdemir , Rukiye Yasan

https://doi.org/10.30568/tullis.1581898

Öz

In Turkish literature, Mesnevî-yi Ma’nevî is one of the mystical texts with rich content. Particularly, the eighteen couplets of the Masnavi are the sections where this content is discussed in a concise manner. For this reason, commentators and researchers from past to present have felt the need to look at the eighteen couplets with special attention and have tried to understand and explain the world of meaning therein. This study is also a part of the “Eighteen Couplet Commentary of Masnavi” project, which is the product of such an effort and in which each of the first eighteen couplets are commented on by different researchers. In this study carried out within the scope of the project in question, the commentaries made from past to present regarding the eighteenth couplet of Masnavi will be subjected to a general evaluation and the semantic world of the couplet will be re-investigated.
Poetry, the aesthetic object of literary art, consists of two basic structures: the material structure, which contains sound and word structures, and the semantic structure, which contains the meanings indicated by the words. The fundamental element that plays a role in the establishment of these two structures in the work is the real world in which the artist is located. Because the artist first establishes a relationship with the real world and perceives the objects in this world. The artist then transforms this perceptual content into an aesthetic object by means of words, processing it with both her/his emotions and thoughts as well as her/his historical and cultural background. The semantic world of the eighteenth couplet of Masnavi will be examined in the context of the artist's relationship with the material world and the formation of the aesthetic object.

Anahtar Kelimeler

Mevlana, Masnavi, commentary, raw, mature

MANA GELİNİNİN ARİFE AÇILAN DUVAĞI

Öz

Türk edebiyatında Mesnevî-yi Ma’nevî, zengin içeriğe sahip tasavvufi metinlerden biridir. Özellikle Mesnevî’nin on sekiz beyti bu içeriğin özlü bir şekilde işlendiği bölümdür. Bundan dolayı geçmişten günümüze şarihler ve araştırmacılar, on sekiz beyte ayrı bir dikkatle bakma gereği duymuşlar ve buradaki mana dünyasını anlayıp anlatmaya çalışmışlardır. Bu çalışma da böyle bir çabanın ürünü olarak ilk on sekiz beytin her birinin farklı araştırmacılar tarafından şerh edildiği “Mesnevî’nin On Sekiz Beyit Şerhi” projesinin bir parçasıdır. Söz konusu proje kapsamında yapılan bu çalışmada, Mesnevî’nin on sekizinci beytiyle ilgili olarak geçmişten günümüze yapılan şerhler genel bir değerlendirmeye tabi tutulacak ve beytin anlam dünyası yeniden araştırılacaktır.
Edebiyat sanatının estetik nesnesi olan şiir, ses ve kelime yapılarının bulunduğu maddi yapı ve kelimelerin işaret ettiği anlamları barındıran mana yapısı olmak üzere iki temel yapıdan meydana gelir. Eserdeki bu iki yapının kurulmasında pay sahibi olan temel unsur da sanatçının içinde bulunduğu madde âlemidir. Çünkü sanatçı öncelikle madde âlemiyle ilişki kurar ve bu âlemdeki nesneleri algılar. Daha sonra bu algı içeriğini hem duygu ve düşünceleri hem de tarihî ve kültürel birikimi ile işleyerek kelimeler vasıtasıyla estetik bir nesneye dönüştürür. Mesnevî’nin on sekizinci beytinin anlam dünyası, sanatçının madde âlemiyle kurduğu ilişki ve estetik nesnenin oluşumu bağlamında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Mesnevî, şerh, ham, olgun

Kaynakça

• Abidin Paşa. (2007). Mesnevî Şerhi (Cilt 1). (Sadeleştiren: Mehmet Sait Karaçorlu). İstanbul: İz Yayınclık.
• Algül, A. (2007). Sabûhî Ahmed Dede, Hayatı, Eserleri ve “İhtiyârât-ı Sabûhî” Adlı Eseri (1-100. Varak). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Avşar, Z. (2019). Aşk Meclisi. İstanbul: TEDEV Yayınları.
• Avşar, Z. (2022, 09 08). Mesnevî (Mevlânâ). 10 Pazartesi, 2024 tarihinde Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü: https://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mesnevi-mevlana adresinden alındı
• Avşar, Z. (2017). Mesnevî Mevlânâ Celaleddin Rûmî (Cilt 1). Kayseri: İncir Yayıncılık.
• Bursevî, İ. H. (2012). Mesnevî'nin Ruhu. (S. Ak, Dü.) İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Çıtlak, M. F. (2022). 18 Beyit Dinle. İstanbul: Sufi Kitap.
• Dağlar, A. (2009). Şem'î Şem'ullâh Şerh-i Mesnevî (I. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Demirel, Ş. (2005). Şeyh Rızâeddin Remzî er-Rifâî'nin Tasavvuf Dergisindeki Mesnevî Şerhi. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi , VI (14), 591-630.
• Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Duru, N. F. (2003). Mevlevî Şeyhi Ağazâde Mehmed Dede ve Mesnevî'nin İlk On Sekiz Beytini Şerhi. Tasavvuf , 4 (11), 151-175.
• Hacı Pîrî. (ty). İntihâb-ı Şerh-i Mesnevî. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi Mülhak Numara 26.
• Kanar, M. (2010). Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yayınları.
• Koçoğlu, T. (2014). Nakşî Şeyhi Ebussuûd El-Kayserî Şerh-i Mesnevî. Kayseri: Laçin Yayınları.
• Koner, M. M. (2005). Mesnevî'nin Özü. Konya: Tablet Kitabevi Yayınları.
• Konuk, A. A. (2011). Mesnevî-yi Şerîf Şerhi (Cilt 1). (S. E.-M. Tahralı, Dü.) İstanbul: Kitabevi.
• Kuntman, O. (1972). Mevlânâ Mesnevî (Cilt Birinci Kitap). İstanbul: Yörük Matbaası.
• Mekni Efendi. (ty). Şerh-i Cezîre-yi Mesnevî. İstanbul: İBB Atatürk Kitaplığı, Demirbaş numarası: OE_Yz_0380.
• Öksüz, Z. (2008). Hülasatü’ş-Şürûh Adlı Mesnevî Şerhinin 1-107 Varaklarının Günümüz Harflerine Aktarılması ve İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, M. (2017). Bağdatlı Abdülaziz âsım'ın Türkçe Divan'ının Sonunda Bulunan Mesnevî'nin On Sekiz Beyit Şerhi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi , 6 (1), 368-382.
• Özdemir, M. (2016). Dervîş Muhammed Şifâyî Mesnevî Şerhi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Paşa, S. O. (1308). Güzel Sanatlar Tarihine Giriş. İstanbul: Karabet Matbaası.
• Rifâî, K. (2015). Şerhli Mesnevî-i Şerif. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Sarı Abdullah, E. (tarih yok). Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî. 03 05, 2024 tarihinde https://acikerisim.tbmm.gov.tr/items/39297034-0bdf-4cff-b5c1-a66677eac2dc (Erişim Tarihi: ) adresinden alındı
• Sönmez, K. (1968). Açıklamaları ile Mesnevi Ummanı'ndan 18 Hakikat İncisi. Ankara: İpek Matbaası.
• Tahirü'l-Mevlevî. (1975). Mesnevî Şerhi (Cilt 1). İstanbul: Şamil Yayınları.
• Tanyıldız, A. (2010). İsmâîl Rusûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû'atu'l-Letâyif ve Matmûratu'l-Ma'ârif) (1. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tek, A. (2014). Hazret-i Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Mesnevî-i Şerif-İlk On Sekiz Beyit Şerhi. Bursa: Bursa Akademi.
• Top, H. H. (2019). Mesnevî-i Ma'nevî Şerhi (Cilt 1-12). Konya: Rûmî Yayınları.
• Tunalı, İ. (1971). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Yavuz, K. (2007). Mu'înî'nin Mesnevî-yi Murâdiyye'si Mesnevî Tercüme ve Şerhi. Konya: S. Ü. Mevlânâ Arş. Uyg. Merkezi Yayınları.
• Yılmaz, H. K. (2008). Dinle Neyden. İstanbul: Erkam Yayınları.