ÜTOPYA VE DİSTOPYA SINIRINDA ANAFORİK BİR NOKTA: ARMAĞAN ETHEMOĞLU’NUN “SON MASAL” ROMANI

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 148 - 165, 25.06.2024

Hayri Samet Koparan

https://doi.org/10.54566/turas.1481250

Öz

Ütopyalar ve karşı ütopyalar, insan soyunun dünya serüveninin ezeli refakatçileri olan iki zıt duygunun; mükemmeli düşlemenin ve kötümserliğin entelektüel eşkâle erişmiş izdüşümleridir. Ütopyacı zihniyet, öznenin yerküre üzerindeki olumsuz tecrübe yahut müşahitliklerini kurguladığı hülyalar iklimiyle dizginlerken onun anti karakteri distopya, ümitvarlığa içkin her türlü tahayyül ve tasavvura sınırlarını kapatır. Ütopyaların ve karşı ütopyaların insanın varoluşuna ilişkin hasletleri felsefe, bilim, sosyoloji, teoloji, kültür-sanat ve daha birçok alanda ütopik ve distopik görünümlerin yaygınlık kazanmasına zemin hazırlar. Nitekim edebiyat sanatı da bu bağlamda ön plana çıkan başat ilgi alanları arasında yer alır. Ütopyacı/Distopyacı edebi perspektif, Batı’daki gelişiminin ardından Türk edebiyatına da intikal eder. Türk edebiyatında, XX. Asırdan itibaren, bilhassa da roman türü düzleminde birçok ütopik veya distopik eser kaleme alındığı gözlenir. Söz konusu eserlerin yakın tarihli örneklerinden birisi de Armağan Ethemoğlu’nun “Son Masal” adlı romanıdır. “Son Masal” romanının özgül niteliği hem ütopik hem de distopik göstergelerin birlikteliğine dayanan bir kurgu zemininde boy vermiş olmasıdır.
Bu çalışmada Armağan Ethemoğlu’nun Son Masal adlı romanının ihtiva ettiği ütopik/distopik unsurlar dairesinde açımlanması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ütopya, Distopya, Edebi Ütopya/Distopya, Roman, Armağan Ethemoğlu, Son Masal.

Kaynakça

• Ballı, Filiz & Uğur, Ufuk (2013), “Yazınsal Alanda Klasik Ütopyalar ve Türk Edebiyatında Ütopya”, Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(6), s.1-12.
• Bezel, Nail (1984), Yeryüzü Cennetleri Kurmak (Ütopyalar), Say Yay., İstanbul.
• Bezel, Nail (2001), Yeryüzü Cennetlerinin Sonu (Ters Ütopyalar), Güldikeni Yay., Ankara.