Postmodern Tüketim Kültürü ve Kutsallık Biçimleri Üzerine Metateorik ve Kavramsal Bir Tartışma: Deneyim, Yaşam Tarzı ve Bireysellik Alanı Olarak Spiritüellik

Yıl 2020, Sayı: 36, 53 - 76, 31.12.2020

Feride Aydemir

https://doi.org/10.17829/turcom.789706

Cited By: 2

Öz

Alternatif deneyimler, arayışlar öneren tüketim kültürü içerisinde spiritüel anlam ve pratikler de “özgün” ve “egzotik” deneyim alanları, yaşam tarzı alanları olarak karşımıza çıkabilmekte, bu süreç tüketim kültürünün çağdaş görünümlerini sorunsallaştırabilmek açısından önemli kavramsallıklar sunabilmektedir. Spritüelliğin bireyselliğin dışa vurulduğu bir alana dönüştüğünü iddia edebileceğimiz bu süreç, postmodern tüketim kavramsallaştırmaları, New Age kültürü, bireyselleşme, ekonomik yapı, gündelik hayata dair fantezi ve arayışlar gibi dinamikler eşliğinde okunduğunda daha da anlaşılır hale gelmektedir. Bu çalışma, bu sürecin dinamiklerine ve güncel görünümlerine dair kavramsal bir tartışma yürütmeyi ve metateorik bir yöntem izlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma bu tartışmayı üç düzlemde sürdürmeyi hedeflemektedir: a) Bireyselliğin sergilendiği bir alan olarak kutsallık; b) Spiritüel sembol ve anlamların kültürel tüketimi ve yeniden üretimi; c) Kutsal, spiritüel anlam, sembol ve pratiklerin meta-nesne olarak tüketim piyasasında yerini alışı. Bu çalışma çağdaş tüketim kültüründe spiritüel anlam ve içeriklerin bireysel bir mitoloji kurmanın, ayırt edici bir üslup ve tarz yaratmanın popüler ruhsal biçimleri haline gelebildiğini, kutsalın bugünün arayış ve fantezilerine denk düşecek şekilde yeni bir bakış ve öznel yorum etrafında yeniden yorumlanabileceğini iddia etmektedir. Kendini “mükemmel” hissetmenin, bedensel ve ruhsal bir “bilgeliğin” yol ve yöntemlerini sunan postmodern kutsallık biçimleri bireyselleştirilmiş bir hayat tarzı anlatısına spiritüel bir boyut katmakta, öte yandan metasal bir dolaşımla tüketim piyasalarında nesneleşebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Postmodernite, Tüketim Kültürü, Bireysellik, Postmodern Spiritüellikler, Maneviyat Tüketimi

A Metatheoretical and Conceptual Discussion on Postmodern Consumption Culture and Forms of Sacredness: Spirituality as Experience, Lifestyle and Field of Individuality

Öz

Spiritual meanings and practices within the consumption culture that propose alternative experiences and quests can be seen as “original” and “exotic” areas of experience and lifestyle, and this process can present important conceptions in terms of problematizing contemporary aspects of consumption culture. This process, which we can argue that spirituality has turned into an area where individuality is expressed, becomes more comprehensible when it is read in the context of dynamics such as postmodern consumption conceptualizations, New Age culture, individualization, economic structure, fantasy and quests about daily life. This study aims to conduct a conceptual discussion about the dynamics and current aspects of this process and to follow a metatheoretical method. The study aims to continue this discussion on three levels: a) Holiness as an area of individuality; b) cultural consumption and reproduction of spiritual symbols and meanings; c) The place of sacred, spiritual meaning, symbols and practices in the consumer market as a commodity-object. This paper argues that in contemporary consumer culture, spiritual meanings and contents can become popular spiritual forms of individual mythology, of creating a distinctive style and that the sacred can be reinterpreted around a new look and subjective interpretation that corresponds to today's quests and fantasies. The postmodern forms of holiness that offer the ways and methods of feeling “perfect”, and of a physical and spiritual “wisdom” add a spiritual dimension to an individualized narrative of a lifestyle, and on the other hand can be objectified in the consumer markets through a commodity circulation.

Anahtar Kelimeler

Postmodernity, Consumption Culture, Individuality, Postmodern Spiritualities, Spirituality Consumption

Kaynakça

• Adorno, T. W. ve Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği: felsefi fragmanlar. (Çev. N. Ülner ve E. Ö. Karadoğan) İstanbul: Kabalcı.
• Adorno, T. W. (2016). Kültür endüstrisi kültür yönetimi. A.Artun (Haz.), (Çev. N. Ülner), İstanbul: İletişim Yay.
• Atay, T. (2004). Din hayattan çıkar: antropolojik denemeler. İstanbul: İletişim Yay.
• Aydemir, F. (2017). Popüler kültürde mistik motifler: bir anlatı, tüketim ve gösteri alanı olarak tasavvuf. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydemir, F. (2018), New age dini söyleminde narsistik bilgelik: İndigo dergisi üzerine bir inceleme, Özet Bildiri, Yayın Yeri: İnternational CICMS Conference.
• Baudrillard, J. (2016). Tüketim toplumu. H. Deliceçaylı ve F. Keskin(Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma tüketicilik ve yeni yoksullar. Ü. Öktem (Çev.), İstanbul: Sarmal.
• Bauman, Z. (2003). Yasa koyucular ile yorumcular. E. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş toplum. Y. Alogan (Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• Bauman, Z. (2011a). Modernite, postmodernite ve etik, Cantell Pedersen ile Söyleşi, Doğu Batı Düşünce Dergisi, 3.baskı, A. Yıldız (Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları, (19), s. 53-63.
• Bauman, Z. (2011b). Yaşama sanatı. A. Sarı (Çev.). İstanbul: Versus Kitap Yay.
• Bauman, Z. (2012). Küreselleşme: toplumsal sonuçları. A. Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bauman Z. (2013). Postmodernizm ve hoşnutsuzlukları. 2.baskı, İ. Türkmen (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Bauman, Z ve D, Lyon. (2013). Akışkan gözetim. E. Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Berman, M. (2006). Katı olan her şey buharlaşıyor. Ü. Altuğ ve B. Peker (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Best, S., ve Kellner, D. (2016). Postmodern teori: eleştirel soruşturmalar. 3.basım, M. Küçük (Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Bocock, R. (1997). Tüketim. İ. Kutluk. (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Carrette, J. ve King, R. (2005). Selling spirituality: the silent takeover of religion. New York; Londra: Routledge.
• Douglas, M. ve Isherwood, B. (1999). Tüketimin antropolojisi. E. A. Aytekin (Çev.). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
• Einstein, M. (2008). Brands of faith: marketing religion in a commercial age, London; New York: Routledge.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. M. Küçük (Çev.). 3. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
• Fırat, A. F. ve Schultz, C., S. (2001). II. Preliminary metric investigations into the nature of the postmodern consumer, Marketing Letters. 12.2.
• Frisby, D. (2012). Modernlik fragmanları: Simmel, Kracauer ve Benjamin’in eserlerinde modernlik teorileri, A. Terzi (Çev.). İstanbul: Metis.
• Funk, R. (2013). Ben ve biz: postmodern insanın psikanalizi. Ç. Tanyeri (Çev.). 2.baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel-kimlik: geç modern çağda benlik ve toplum. Ü. Taltıcan (Çev.). İstanbul: Say Yay.
• Giddens, A. (2012). Modernliğin sonuçları. E. Kuşdil (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Hall, S. (1195). Yeni zamanların anlamı, S. Hall ve M. Jacques (Ed.). Yeni Zamanlar içinde, (s. 105-118). İstanbul: Ayrıntı.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin durumu. İstanbul: Metis Yay.
• Jameson F. (2005). Kültürel dönemeç. K. İnal (Çev.). Ankara: Dost.
• Kellner, D. (2000). Toplumsal teori olarak postmodernizm: bazı meydan okumalar ve sorunlar, Modernite Versus Postmodernite içinde, 3.baskı, (Haz.), M. Küçük, Ankara: Vadi, s. 367-404.
• Kellner, D. (2004). Popüler kültür ve postmodern kimliklerin inşası, Doğu Batı Dergisi, G. Seçkin, (Çev.). 4(15), s. 187-219.
• Kozanoğlu, C. (1997). İnternet dolunay cemaat. 3.baskı, İstanbul: İletişim.
• Köse, A. (2011). Milenyum tarikatları: Batı'da yeni dini akımlar. İstanbul: Timaş Yay.
• Lasch, C. (2006). Narsisizm kültürü. Öztürk ve Ü. H. Yolsal (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
• Mirza, G. (2014). Yeni dinselleşme eğilimleri ve maneviyat arayışları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antropoloji Anabilim Dalı, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Murray, R. (1995). Fordizm ve post-fordizm, S. Hall ve M. Jacques, (Ed.). Yeni Zamanlar içinde (s. 46-57), İstanbul: Ayrıntı.
• Niedzvieck, H. (2011). Ben özelim: bireysellik nasıl yeni konformizm haline geldi. . Erduman (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Odabaşı, Y. (2004). Postmodern pazarlama. İstanbul: MediaCat. Paker, K. O. (2011). Postmodern bilgelik: yeni çağ söyleminde kişisel gelişim ve ruhsal alıştırmalar, Psikoloji Çalışmaları Dergisi, (31), s. 61-98.
• Possamai, A. (2002). Cultural consumption of history and popular culture in alternative spiritualities, Journal of consumer culture. Erişim Tarihi, 15.05.2019 tarihinde http://ezproxy.uws.edu.au/login?url=http://www-mi2.csa.com/ids70/view_record.php?id=1&recnum=2&log=from_toc&SID=a0089000fba60f07fc362a5b6736194e adresinden edinilmiştir.
• Sennett, R. (1996). Kamusal insanın çöküşü. S. Durak ve A. Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Sennet, R. (2002). Karakter aşınması: yeni kapitalizmde işin kişilik üzerine etkileri. Çev., B. Yıldırım, İstanbul: Ayrıntı.
• Sennet, R. (2015). Yeni kapitalizm kültürü. A. Onacak (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Simmel, G. (2006). Modern kültürde çatışma. T. Bora ve N. Kalaycı ve E. Gen (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Slater, D. R. (1997). Consumer culture and modernity. Cambridge: Polity Press.
• Swartz, D. (2015). Kültür ve iktidar: Pierre Bourdieu’nun sosyolojisi. E. Gen (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Taburoğlu, Ö. (2008). Dünyevi ve kutsal: modernlerin maneviyat arayışları. İstanbul: Metis.
• Taburoğlu, Ö. (2011). Kent efsaneleri: zamanımızın batıl inançları ve takıntıları, Ankara: Doğu Batı.
• Urry, J. (1995). Örgütlü kapitalizmin sonu, S. Hall ve M. Jacques (Ed.). Yeni Zamanlar içinde, (s.95-98), İstanbul: Ayrıntı.
• Wernick, A. (1996). Promosyon kültürü: reklâm, ideoloji ve sembolik anlatım. O. Akınay (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Woodward, I. (2016). Maddi kültürü anlamak, F. B. Aydar (Çev.). İstanbul: İş Bankası ve Kültür Yay.