Turist Rehberlerinin Uzmanlaşma Sürecine Lisansüstü Eğitimin Katkısı ve Mevcut Durumun Tespiti

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 100 - 116, 31.12.2022

Serap Akdu

https://doi.org/10.34090/tured.1178438

Cited By: 2

Öz

Amaç ve Önem: Türkiye’de tezli ve tezsiz olarak verilen turist rehberliği yüksek lisans programlarının ortak bir müfredatı bulunmamaktadır. Tezli ve tezsiz olarak açılan turizm rehberliği yüksek lisans programları arasında amaca hangi düzeyde hizmet ettiğine yönelik farklı görüşler bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı lisansüstü eğitimin turist rehberlerinin uzman unvanı alabilmesine yönelik kazanımlarını verilen ders ve içerikleri bağlamında inceleyerek doktora ve yüksek lisans müfredatlarının lisans müfredatlarından farklı olarak uzmanlaşma eğitimine etkisini tespit etmektir.

Yöntem: Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Bu bağlamda Türkiye’de açılan turist rehberliği yüksek lisans programlarının müfredatları ayrıntılı olarak incelenmiş ve uzmanlık eğitimine etkisi araştırılmıştır.

Bulgular: İncelenen 24 tezli yüksek lisans müfredatında uzmanlığa yönelik 13 ders tespit edilmiş olup bu derslerin tamamını açan bir programa rastlanılamamıştır. Tezsiz yüksek lisans programlarının müfredatı incelendiğinde 14 tezsiz yüksek lisans programında uzmanlığa yönelik sadece 3 ders tespit edildiği ve bu programlardan sadece 3’ünde bu derslerin bulunduğu tespit edilmiştir.

Özgünlük/Bilimsel Katkı: Turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşma eğitimleri ve lisansüstü düzeydeki eğitimlerin uzmanlaşmaya katkısı veya gerekliliğini inceleyen akademik çalışmaların kısıtlı olduğu düşünülmektedir. Turist rehberliği mesleğine yönelik lisansüstü eğitimlerin niteliklerinin, gerekliliklerinin ve mesleğe katkısının tartışıldığı süreçte yapılan bu çalışmanın hem mesleki hem eğitim düzeyinde bir kaynak teşkil edeceği ayrıca alan yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Turist rehberliği, uzmanlaşma, lisansüstü eğitim, turist rehberliği eğitimi

Anahtar Kelimeler

Turist rehberliği, uzmanlaşma, lisansüstü eğitim, turist rehberliği eğitimi

Contribution of Postgraduate Education to the Specialization Process of Tourist Guides and Determination of the Current Situation

Öz

Purpose and Importance: Tourist guidance postgraduate programs, both with and without thesis, do not have a standard curriculum in Turkey. There are different opinions about the level of effect the purpose of specialization of tourist guidance postgraduate programs with and without thesis. The aim of this study is to determine the effects of postgraduate curriculum on specialization education, different from the undergraduate curriculum, by examining the achievements of postgraduate education for tourist guides to receive the title of specialist in the context of the courses and their contents.

Methodology: Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study. In this context, the curriculum of tourist guidance postgraduate programs in Turkey has been examined in detail and their effects have been investigated on specialization training.

Findings: In the 24 thesis master's curriculum examined, 13 courses for specialization have been determined, and no postgraduate program that opened all of these courses have been found. When the curriculum of the non-thesis master's programs has been examined, have been determined that only 3 courses for specialization in 14 non-thesis master's programs and only 3 of these programs have these courses.

Originality/Value: It is thought that academic studies examining the contribution or necessity of specialization trainings and postgraduate education in the profession of tourist guide are limited. It is thought that this study, which was carried out in the process of discussing the qualifications, requirements and contribution to the profession of postgraduate education for the tourist guide profession, will constitute a source both at the vocational and educational level and will also contribute to the literature.

Keywords: Tourist guiding, specialization, postgraduate education, tourist guidance education 

Anahtar Kelimeler

Tourist guiding, specialization, postgraduate education, tourist guidance education

Kaynakça

• Ahipaşaoğlu, S. (2001). Turizmde Rehberlik. Detay Yayıncılık.
• Ak, S. ve Soybalı, H. H. (2021). Turist rehberliği tezsiz yüksek lisans eğitimi: Dersler ve akademisyenler üzerine bir araştırma. Turist Rehberliği Dergisi, 4(2), 119-142.
• Akdu, U., Karakaş, D., Çelik, E., Zurnacı, J. & Tabu, Ö. (2018). Turizm rehberliğinde alan uzmanlığı önerisi: Sağlık turizmi rehberliği. Turist Rehberliği Dergisi, 1(2), 124-138.
• Aktaş, A.C. (2020). Turist rehberlerinin yorumlayıcı rolünün turist destinasyon sadakati üzerine etkisi: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi alan başkanlığı örneği. (Tez No. 642415) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Albrecht, J. N., Moscardo, G. & Dwyer, T. (2021). Learning about learning in tourism: Indigenous guide perspectives on their personal and professional development. Journal of Hospitality & Tourism Research, doi:10.1177/1096348021997535
• Alsarayreh, M. N. (2018). The vision of tourist guides to the profession of tourism in terms of economic in Jordan. European Journal of Hospitality and Tourism Research, 6(4), 11-22.
• Ap, J. & Wong, K. K. F. (2001). Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22, 551-563.
• Arslan, A. (2021). Turist rehberliği ve uzmanlık alanları, içinde S. Eser, S. Şahin ve C. Çakıcı, (Ed.), Turist rehberliği, (2. baskı, ss. 117-131). Detay Yayıncılık.
• Arslantürk, Y. & Gül, T. (2019). Turist rehberliğinde yeni eğilimler ve turist rehberliğinin geleceği, içinde B. Zengin, G. Erkol Bayram ve O. Batman (Ed.), Turist Rehberliği Mesleği (Dünü-Bugünü-Yarını) (1. baskı, ss. 287–331). Detay Yayıncılık.
• Black, R. & Ham, S. (2005). Improving the quality of tour guiding: Towards a model for tour guide certification. Journal of Ecotourism, 4(3), 178-195.
• Brito, M. (2012). Cultural tourists requests from their tourist guides. International Journal of Management Cases, 14(1), 266-282.
• Celep, O. (2022). Özel ilgi turlarında rehber ihtiyacı kapsamında uzmanlaşma eğitimi, Turist Rehberliği Dergisi, 5(1), 27-45.
• Ceylan, U. (2019). Turist rehberlerinin özellikleri, içinde Ö. Köroğlu ve Ö. Güzel (Ed.), Kavramlardan Uygulamaya Turist Rehberliği Mesleği, (1. Baskı, ss. 137-156). Nobel Akademi Yayıncılık.
• Çakmak, T. F. & Eren, A. (2020). Turist rehberliği uzmanlaşma eğitimleri ne kadar uzmanlaştırıyor? MTCON, 2020 Bildiriler Kitabı 16-29, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çetin, A. & Soybalı, H. H. (2021). Turizm rehberliği öğrencilerinin uzmanlaşma, rehberlik eğitim konuları ve tur rehberliği hizmet kalitesi unsurlarına atfettikleri önem düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Türk Dünyası Yunus Emre Sempozyumu Bildiri Kitabı 242-259, Bengü Yayınları.
• Çokişler, N. (2017). Turizm rehberliği eğitiminde çeyrek asırdır değişmeyen parçalanmış yapı sorunu. 3. Turizm Şurası Tebliğler Kitabı, 2, 325-335.
• Çolakoğlu, O. E., Efendi, E. & Epik, F. (2014). Tur yönetimi ve turist rehberliği. Detay Yayıncılık.
• Değirmencioğlu, A. Ö. (1998). Türkiye'de turizm rehberliği eğitimine bir yaklaşım. (Tez No. 73707) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Dioko, L.A.N. & Unakul, M. H. (2005). The need for specialized training in heritage tour guiding at Asia’s world heritage sites- preliminary findings on the challenges and opportunities. Paper presented at the 2005 PATA Educator’s Forum.
• Eker, N., Kaya, M. C. & Zengin, B. (2019). Turist rehberliği eğitimi, içinde B. Zengin, G. Erkol Bayram & O. Batman (Ed.), Turist Rehberliği Mesleği (Dünü-Bugünü-Yarını) (1.baskı, ss. 59-90) Detay Yayıncılık.
• Eker, N. ve Zengin, B. (2016). Turizm rehberliği eğitimi müfredatlarının uygulama yeterliliğinin profesyonel turist rehberleri bakış açısıyla irdelenmesi. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 5(2), 4-19.
• Eren, A. (2018). Turist rehberliği eğitimi, içinde N. Albuz, T. F. Çakmak, A. Eren, Ö. Tekin & G. N. Güven Yeşildağ (Eds.), Turist Rehberliğine Giriş (ss. 83-100) Detay Yayıncılık.
• Eser, S. (2020). Lisansüstü turizm rehberliği eğitimi üzerine bir durum analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 2956-2984.
• Güzel, F. (2007). Türkiye imajının geliştirilmesinde profesyonel turist rehberlerinin rolü. (Tez No: 206613) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Hacıoğlu, N. Köroğlu, A. & Köroğlu, Ö. (2007). Profesyonel turist rehberlerinin meslekte uzmanlaşma eğitimlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma, I. Ulusal Türkiye Turizm Kongresi (7-9 Eylül 2007), Sakarya, 685-700.
• Hacıoğlu, N. (2008). Türkiye’de profesyonel turist rehberliği eğitiminde yeni bir yaklaşım. 3. Balıkesir Ulusal Turizm Kongresi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir, 224-247.
• İrigüler, F. & Güler, M. E. (2016). Tourist guiding: “Cinderella” of the tourism. Global Issues and Trends in Tourism, 203, 203-220.
• Köroğlu, Ö. (2007). Değişen tüketici eğilimleri çerçevesinde özel ilgi turizminin geliştirilmesi ve profesyonel turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşmanın önemi. Çeşme Ulusal Turizm Sempozyumu, 226–238. Çeşme, İzmir.
• Köroğlu, O. (2008). Profesyonel turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşma: Meslekte uzmanlaşma amacıyla gerçekleştirilen eğitim programlarının incelenmesi. III. Ulusal Eğirdir Turizm Sempozyumu, 206–272. Eğirdir, Isparta.
• Köroğlu, Ö. (2013). Turist rehberlerinin iş yaşamındaki rolleri üzerine kavramsal bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 91-112.
• Köroğlu, Ö. & Güdü Demirbulat, Ö. (2017). Rehberlikte sertifikasyon kalifikasyon ve uzmanlaşma, içinde Ö. Güzel, V. Altıntaş & İ. Şahin (Eds.) Turist Rehberliği Araştırmaları: Öngörüler ve Uygulamalar, (1. baskı, ss. 49-76). Detay Yayıncılık.
• Köroğlu, Ö., Yıldırım, H. U. & Avcıkurt, C. (2018). Kültürel miras kavramına ilişkin algıların metafor analizi yoluyla incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 98-113.
• Kuşluvan, S. & Çeşmeci, N. (2002). Türkiye’de turist rehberliği eğitiminin sorunları ve yeniden yapılandırılması. Turizm Bakanlığı Turizm Eğitimi Konferansı, 11, 13.
• Özsoy, A. & Çokal, Z. (2021). Kültürel miras eğitimi açısından turizm rehberliği bölümlerine yönelik müfredat incelemesi. Turist Rehberliği Dergisi, 4(2), 106-118.
• Sarıbaş, Ö. & Öter, Z. (2019). Kültür-sanat rehberliği alanında uzmanlaşma, içinde Ö. Güzel ve Ö. Köroğlu (Eds.) Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara. (ss. 37-64). Nobel Akademi Yayıncılık.
• Seçer, H. Ş. (2009). Profesyonel mesleklere ve profesyonel bireylere güven. Kamu-İş Dergisi, 10(4), 247-277.
• Temizkan, P. S. (2010). Profesyonel turist rehberlerinin turizm pazarlamasındaki rolüne etkisi açısından hizmet içi eğitim seminerleri, (Tez No: 278035) [Doktora Tezi, Gazi üniversitesi] YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Temizkan, S. P. & Ergün, B. (2018). Türkiye’de turist rehberliği öğretiminin değerlendirilmesi. Turist Rehberliği Dergisi, 1(2), 95-104.
• Tetik, N. (2006). Türkiye'de profesyonel turist rehberliği ve müşterilerin turist rehberlerinden beklentilerinin analizi (Kuşadası örneği), (Tez No. 206634) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Tolga, Ö., Korkmaz, H. & Atay, L. (2015). Lisans düzeyindeki turist rehberliği öğrencilerinin mesleki tutumlarına yönelik bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 12(2), 26-41.
• Topsakal, Y. (2021). Lisansüstü düzeyde turist/turizm rehberliği eğitimi veren programların müfredatlarının incelenmesi ve öneriler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 24(1), 99-115.
• TUREB (2022a). Turist rehberliği eğitimi. http://www.tureb.org.tr/tr/Page/Detail/79. (Erişim Tarihi: 27.07.2022)
• TUREB (2022b) http://tureb.org.tr/tr/RehberIstatistik/ (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• TUREB (2022c). Rehberlikte Uzmanlaşma Eğitimi Uygulama Usul ve Esasları (2015) TUREB (Turist Rehberleri Birliği, http://www.tureb.org.tr/tr/Page/Detail/78, (Erişim Tarihi: 28.04.2022).
• Turist Rehberliği Meslek Kanunu (2012). Resmî Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/ 20120622-2.htm
• Turist Rehberliği Meslek Yönetmeliği (R.G. 26.12.2014/29217) (2014) T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Teftiş Kurulu Başkanlığı, https://teftis.ktb.gov.tr/TR-120445/turist-rehberligi-meslek-yonetmeligi.html, (Erişim Tarihi: 05.04.2022)
• Türker, A., Güzel, F. Ö. & Özaltın Türker, G. (2012). Turizm aktörü olarak profesyonel turist rehberlerinin Türkiye’deki rehberlik eğitim sistemine bakış açılarını belirlemeye yönelik bir odak grup çalışması. Turizm Eğitimi Konferansı Tebliğler, 17-19 Ekim 2012, Ankara, s.336-350
• Weiler, B. & Black, R. (2015). Tour guiding research: Insights, issues and implications. Channel View Publications.
• Yarcan, Ş. (2007). Profesyonel turist rehberliğinde mesleki etik üzerine kavramsal bir değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(1), 33-44.
• Yenipınar, U. & Çapar, G. (2017). Tourist guiding on the silk route: Turkey as a crossroad chapter. Developments in Social Sciences, December, 391-402.
• Yenipınar, U. & Çınar, B. (2018). Turizm rehberliği lisansüstü eğitiminin akademisyenler ve profesyonel turist rehberlerinin bakış açısıyla değerlendirilmesi. İçinde N. Hacıoğlu, C. Avcıkurt, A. Kılıç ve H. Ulusoy Yıldırım (Ed.), Turist Rehberliği Üzerine Güncel Araştırmalar (114-131). Detay Yayıncılık.
• Yenipınar, U. & Yılmaz, L. (2019). Turist rehberliğinde uzmanlaşma. İçinde Turist rehberliğinde uzmanlaşma özel ilgi turlarından özel konulara, Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Eds.), (1. Baskı, ss. 1-35). Nobel Akademi Yayıncılık.
• Yenipınar, U. & Zorkirişçi, A. (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde turist rehberliği eğitimi. Cag University Journal of Social Sciences, 10(2), 111-136.
• YÖK Lisans Atlası, (2022). https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-anasayfa.php (Erişim Tarihi: 25.07.2022).
• Zhang, H. Q. & Chow, I. (2004). Application of importance-performance model in tour guides’ performance: Evidence from Mainland Chinese outbound visitors in Hong Kong. Tourism Management, 25, 81-91.