Gastronomi Rotalarının Oluşturulmasında Turist Rehberlerinin Rolü

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 28, 30.06.2025

Havva Ürekli , Sabri Çelik

https://doi.org/10.34090/tured.1703378

Öz

Amaç ve Önem: Bu çalışma, turist rehberlerinin gastronomi alanındaki bilgi düzeyleri ile gastronomi turizmine ilişkin algılarının, destinasyonlarda gastronomi rotalarının geliştirilmesine olan etkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Araştırma, turist rehberlerinin gastronomi rotalarını şekillendirme konusundaki rollerini bütüncül bir yaklaşımla ele alması bakımından önem taşımaktadır. Gastronomi turizminin giderek artan önemi doğrultusunda, bu alanda görev yapan rehberlerin bilgi ve algılarının, destinasyonlarda özgün ve sürdürülebilir gastronomi rotalarının oluşturulmasına önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir.

Yöntem: Araştırmada, nicel araştırma yöntemi kullanılmış ve veri toplama aracı olarak anket tekniği tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini Türkiye genelinde 13 farklı turist rehberliği meslek odasına kayıtlı ve eylemli olarak görev yapan turist rehberleri oluşturmaktadır. Olasılığa dayalı olmayan örnekleme yöntemlerinden biri olan amaçlı örnekleme tekniği kullanılarak, hedeflenen rehber grubuna çevrimiçi anketler gönderilmiştir. Anketler, katılımcılara e-posta ve sosyal medya grupları üzerinden iletilmiş ve toplamda 432 geçerli yanıt alınmıştır.

Bulgular: Araştırma bulguları, turist rehberlerinin gastronomi rotalarının oluşturulmasında anlamlı bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Rehberlerin gastronomi bilgisinin ve turizme yönelik algılarının, destinasyon bazlı gastronomi rotalarının gelişimine katkı sağladığı belirlenmiştir.

Özgünlük/Bilimsel Katkı: Bu çalışma, gastronomi rotalarının oluşturulmasında turist rehberlerinin etkisini inceleyen ilk kapsamlı araştırmalardan biridir. Rehberlerin bilgi düzeyleri ve algılarının, gastronomi rotalarının belirlenmesindeki rolünü ortaya koyarak literatüre katkı sağlaması beklenmektedir. Ayrıca, elde edilen bulgular, gastronomi turizmi stratejilerinin geliştirilmesine yönelik pratik öneriler sunmaktadır.

Sınırlılıklar: Bu araştırma, yalnızca Türkiye'de gastronomi temalı turlarda görev yapan eylemli turist rehberleriyle yapılmış olup, eylemsiz rehberler çalışmaya dahil edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi rotaları , turist rehberliği , gastronomi rehberliği

The Role of Tourist Guides in Determining Gastronomy Routes

Öz

Purpose and Importance: This study aims to investigate the effects of tourist guides' knowledge levels in the field of gastronomy and their perceptions of gastronomy tourism on the development of gastronomy routes in destinations. The research is important in that it examines the role of tourist guides in shaping gastronomy routes with a holistic approach. In line with the increasing importance of gastronomy tourism, it is thought that the knowledge and perceptions of guides working in this field can make significant contributions to the creation of original and sustainable gastronomy routes in destinations.

Methodology: In the research, a quantitative research method was used, and the survey technique was preferred as the data collection tool. The population of the research consists of tourist guides who are registered and actively working in 13 different tourist guide professional chambers across Türkiye. Using the purposive sampling technique, one of the non-probability sampling methods, online surveys were sent to the targeted guide group. The surveys were sent to the participants via e-mail and social media groups, and a total of 432 valid responses were received.

Findings: Research findings revealed that tourist guides have a significant impact on the creation of gastronomy routes. It has been determined that the gastronomy knowledge of tour guides and their perceptions of gastronomy tourism contribute to the development of destination-based gastronomy routes.

Originality/Value: This study is one of the first comprehensive studies examining the effect of tourist guides on the creation of gastronomy routes. It is expected to contribute to the literature by revealing the role of the knowledge levels and perceptions of guides in determining gastronomy routes. In addition, the findings provide practical suggestions for the development of gastronomy tourism strategies.

Limitations: This research was conducted only with active tourist guides working on gastronomy-themed tours in Türkiye, and inactive guides were not included in the study

Anahtar Kelimeler

Gastronomy routes , tour guidance , gastronomy guidance

Kaynakça

• Akmeşe, K. A. (2021). Gastronomi turizmi ve rehberliği. İçinde: Alternatif turizm çalışmaları. H. Çetiner (Ed.). ss. 3-22. İksad Yayınevi.
• Aksoy, M. & Sezgi, G. (2015). Gastronomi turizmi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi gastronomik unsurları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(3), 79-89.
• Akyurt, H. & Yolasığmazoğlu, N. (2023). Gastronomi mühendisliği ve eğitimi. İksad Yayınevi.
• Arslan, A. & Şimşek, G. (2018). Örgütsel sinizm ve iş tatmini arasındaki ilişkiler: Aydın Turist Rehberleri Odası’na kayıtlı olan profesyonel turist rehberleri örneği. Journal of Travel and Tourism Research, 13, 115-134.
• Bahar, M. (2020). Turist rehberliğinde uzmanlaşma: gastronomi rehberliği açısından ön lisans ve lisans programlarının değerlendirilmesi. III. Ulusal Turist Rehberliği Kongresi, 5- 6 Kasım 2020, 262- 270.
• Baran, G. G. (2019). Turist rehberliği mesleğini seçme nedenleri. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(12), 26-34.
• Başoda, A. & Varol, F. (2022). Deneyimsel turist rehberliği: Kavramsal bir çerçeve ve model önerisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(4), 1716-1738.
• Bayram, Ü. (2023). Gastronomi turlarında memnuniyet yaratan unsurlar. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 219-239.
• Bozok, D. & Yalın, G. (2018). Gastronomide yeni trend: Siyah yiyecekler. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 251-261.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı (8. Baskı). Serkan Yayıncılık.
• Çavuşoğlu, M. & Çavuşoğlu, O. (2018). Gastronomi turizmi ve Gökçeada lezzet rotası. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 347-359.
• Çelik, H. E., & Yılmaz, V. (2013). LISREL 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi temel kavramlar-uygulamalar-programlama. Anı Yayıncılık.
• Çorman, G. (2018). Turist rehberliğinde foodie özelliğinin önemi. (Tez No. 512253) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Dünya Turist Rehberleri Birliği Federasyonu (2022). http://www.wftga.org/tourist-guiding/what-tourist-guide. Erişim Tarihi: 20.02.2022
• Düzgün, E. (2020). Turist rehberliği mesleğine genel bakış. İçinde Örnek olaylarla turist rehberliği, E. Düzgün (Ed.) ss. 19-34. Detay Yayıncılık.
• Efendi, M. & Atay, H. (2020). Turist rehberlerinin gözlemlerinden turistlerin gastronomik tercihlerinin saptanması. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 567-579.
• Eser, S. & Çakıcı, C. (2018). Turist rehberliği terminolojisi. İçinde: Turist rehberliği, S. Eser, S. Şahin ve C. Çakıcı (Ed.). ss. 1-20. Detay Yayıncılık.
• Gheorghe, G., Tudorache, P. & Nistoreanu, P. (2014). Gastronomic tourism, a new trend for contemporary tourism. Cactus Tourism Journal, 9(1), 12-21.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Huang, S., Hsu, C. H., & Chan, A. (2010). Tour guide performance and tourist satisfaction: A study of the package tours in Shanghai. Journal of Hospitality & Tourism Research, 34(1), 3-33.
• İrigüler, F. & Güler, M. E. (2015). Türkiye’deki profesyonel turist rehberlerinin gastronomi turizmine bakışı. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 5(1), 3-19.
• Kabakulak, A. (2023). Turist rehberliğinde kriz yönetiminin liderlik tarzlarıyla ilişkisi. (Tez No. 837836 [Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kapa, M. G., de Crom, E. P. & Hermann, U. P. (2022). Exploring the profile of tourist guides in South Africa. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 11(3), 1227-1239.
• Karamustafa, K. & Çeşmeci, N. (2006). Paket tur operasyonunda turist rehberlerinin karşılaştıkları yönetsel sorunlar üzerine bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17(1), 70-86.
• Kargiglioğlu, Ş., Bayram, G. E. & Çetin, Y. (2019). Gastronomi turlarının coğrafi işaretli ürünler aracılığı ile oluşturulması: Batı Karadeniz turları örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 624-639.
• Keskin, E., Yetiş, Ş. A. & Yorgancı, B. (2020). Turist rehberlerinin gastronomiye yönelik bilgi ve algı düzeylerinin tavsiye niyetine etkisi: Kapadokya örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 17(3), 553-566.
• Kızılırmak, İ., Ofluoğlu, M. ve Şişik, L. (2016). Türkiye’de uygulanan gastronomi turları rotalarının web tabanlı analizi ve değerlendirmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 258-269.
• Kivela, J. & Crotts, J. C. (2006). Tourism and gastronomy: Gastronomy’s influence on how tourists experience a destination. Journal of hospitality & tourism research, 30(3), 354-377.
• Ko, S. (2015). Food tours in Korea: An investigation of foreign tourists’ perceptions of food tour service attributes. Doktora Tezi, California State Polytechnic University, Pomona.
• Kök, A., Karahan, S., Kurnaz, H. A. & Kurnaz, A. (2021). Turizm rehberliği öğrencilerinin gastronomi rehberliğine bakış açısı. Turist Rehberliği Dergisi, 4(1), 1-18.
• Köroğlu, A., Köroğlu, O. & Sarıoğlan, M. (2007). Türk mutfağının tanıtılmasında profesyonel turist rehberlerinin rolüne ilişkin ampirik bir çalışma. I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 4-5 Mayıs, Antalya.
• Köroğlu, Ö. (2011). İş doyumu ve motivasyon düzeylerini etkileyen faktörlerin performansla ilişkisi: Turist rehberleri üzerine bir araştırma (Tez No. 279359) [Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Küçükkömürler, S., Şirvan, N. B. & Sezgin, A. C. (2018). Dünyada ve Türkiye’de gastronomi turizmi. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(2), 78-85.
• Laosmood Tour (2024). https://www.laosmood.com/en/tours-en-groupe Erişim Tarihi: 27.05.2024
• Murgado, E. M. (2013). Turning food into a gastronomic experience: Olive oil tourism. Options Mediterranéennes, 106, 97-109.
• Özdemir, G. & Altıner, D. D. (2019). Gastronomi kavramları ve gastronomi turizmi üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 1-14.
• Özdemir, M. (2016). Turist deneyiminde profesyonel turist rehberlerinin rolü (Tez No. 434523) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Patterson, I. & Turaev, H. (2020). Gastonomy tourism as an emerging niche market in Uzbekistan. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel, 3(1), 141-149.
• Putra, A. N. (2021). Literature review of food tourism, culinary tourism and gastronomy tourism. Journal of Innovation Research and Knowledge, 1(4), 517-526.
• Resmî Gazete (2022). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120622-2.htm Erişim Tarihi: 20.09.2022
• Seyitoğlu, F. (2020). Tourists’ perceptions of the tour guides: The case of gastronomic tours in Istanbul. Anatolia, 31(3), 393-405.
• Sharaf Eldean, R. M. (2020). Food tours in the context of multiculturalism of tourism destinations: The city of Dubai as an example. International Journal of Tourism and Hospitality Management, 3(2), 320-343.
• Solmaz, C. (2012). Turizm politikalarının oluşturulmasında turist rehberlerinin rolü. (Tez No. 325104) [Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Sümbül, G. & Karaman, S. (2020). Yerel kültürlerin turist rehberleri tarafından aktarılması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 2657-2681.
• Şengül, S. & Türkay, O. (2016). Akdeniz mutfak kültürünün gastronomi turizmi bağlamında değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1), 86-99.
• Tolga, Ö. & Atay, L. (2016). Çanakkale savaşları Gelibolu tarihi alanı ziyaretçilerinin profesyonel turist rehberlerinden memnuniyetleri. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 572-591.
• Tour Scoop Seyahat Acentesi (2024). https://tourscoop.com/best-companies-for-culinary-tours/ Erişim Tarihi :27.05.2024
• UNWTO (2022). Gastronomy and wine tourism. https://www.unwto.org/gastronomy-wine-tourism Erişim Tarihi:22.09.2022
• Üzülmez, M. & Akdağ, G. (2020). Gastronomi turizminde yeni tur rotaları: 3 A (Adana-Antep-Antakya) lezzet bölgesi örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2020, Special Issue (4), 51-63.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Zillinger, M. & Nilsson, J. H. (2022). 4 learning on guided tours. Tourism, Knowledge and Learning, 40.