Analyzing Behavioral Tendencies of Individuals Exposed to Earthquakes: A Case Analysis

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 4, 1 - 23, 14.06.2023

Tuncay Dilci , Cengiz Ağlar , Tolga Karadaş

Öz

An earthquake is the most destructive among natural disasters due to the damage it causes both materially and spiritually. About 20 million people living in 17 provinces and their districts were affected by 3 separate earthquakes of magnitude 7.7-7.6 and 6.4 experienced in Turkey on February 6-20, 2023. These settlements are of great importance for the country. As a result of this great disaster, more than 50 thousand of our people living in the region lost their lives, while the other individuals became victims of the earthquake by moving away from their previous lives due to their material and spiritual losses. The aim of our research is to provide an examination of the behavioral tendencies of people who are earthquake victims. Within the scope of this purpose, we compared personality sub-dimensions, dominant intelligence types and preferred communication channels with individuals who were not earthquake victims to provide a holistic view of people's behavioral tendencies. We obtained the data of the study from 1026 people (417 earthquake victims, 609 non-earthquake victims) reached via the Internet through the ‘Behavioral Adaptation Analysis Scale’ developed by Aglar and Dilci (2022). According to the findings of the study, we found that people who were earthquake victims had lower scores in the thinking, violent tendency, and neurotic sub-dimensions of personality, while they had higher scores in the responsibility, justice, and communication sub-dimensions of personality. In the intelligence dimensions, we found that earthquake victims have lower scores in visual/spatial, naturalistic, and bodily/kinesthetic sub-dimensions. In relation to communication channels, we observed that earthquake victims have lower scores in auditory, visual, and tactile sub-dimensions compared to other individuals. According to the findings of the research, to better help individuals who are earthquake victims, we recommend conducting studies that improve the visual/ spatial, naturalistic, and bodily/kinesthetic, communication channel auditory and visual sub-dimensions of thought from personality sub-dimensions, intelligence type sub-dimensions.

Anahtar Kelimeler

earthquake, personality, type of intelligence, communication channel, natural disaster

DEPREME MARUZ KALMIŞ KİŞİLERİN DAVRANIŞSAL EĞİLİMLERİNİN İNCELENMESİ (BİR DURUM ANALİZİ)

Öz

Deprem hem maddi hem manevi olarak verdiği hasarlardan dolayı doğal afetler arasında en yıkıcı olanıdır. 6-20 Şubat 2023 tarihlerinde Türkiye’de yaşanan 7.7,-7.6 ve 6.4 büyüklüğündeki 3 ayrı depremden 17 il merkezi ve bağlı ilçelerinde yaşayan 20 milyona yakın insan etkilenmiştir. Bu yerleşim yerleri ülke için büyük önem arz etmektedir. Bu büyük afet sonucu bölgede yaşayan 50 bini aşkın insanımız hayatını kaybederken, hayatta kalan bireyler ise maddi ve manevi kayıplarından dolayı önceki hayatlarından uzaklaşarak deprem mağduru olmuşlardır. Araştırmamızın amacı, deprem mağduru olan kişilerin davranışsal eğilimlerinin incelenmesini sağlamaktır, bu amaç kapsamında kişilerin davranışsal eğilimlerine bütüncül bir bakış sağlamak adına kişilik alt boyutları, baskın zekâ türleri ve tercih ettikleri iletişim kanallarını deprem mağduru olmayan bireylerle karşılaştırılmıştır. Çalışmanın verileri, Ağlar ve Dilci (2022) tarafından geliştirilen ‘Davranışsal Uyum Analizi Ölçeği’ aracılığı ile, internet yoluyla ulaşılan 1026 (417 deprem mağduru, 609 deprem mağduru olmayan) kişiden elde edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, deprem mağduru olan kişilerin kişiliğin düşünce, şiddet eğilimi ve nörotik alt boyutlarında daha düşük puanlara sahipken; kişiliğin, sorumluluk, adalet ve iletişim alt boyutlarında daha yüksek puanlara sahip oldukları görülmüştür. Zekâ boyutlarında ise deprem mağduru bireylerin görsel/uzamsal, doğacı ve bedensel/kinestetik alt boyutlarında daha düşük puanlara sahip oldukları tespit edilmiştir. İletişim kanalları ile ilgili olarak deprem mağduru bireylerin diğer bireylere kıyasla işitsel, görsel ve dokunsal alt boyutlarda daha düşük puanlara sahip oldukları görülmüştür. Araştırmanın bulgularına göre deprem mağduru olan bireylere daha iyi yardım edebilmek için kişilik alt boyutlarından düşünce, zekâ türü alt boyutlarından görsel/uzamsal, doğacı ve bedensel/kinestetik, iletişim kanalı işitsel ve görsel alt boyutlarını geliştirici çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

deprem, kişilik, zeka türü, iletişim kanalı, doğal afet

Kaynakça

• Abay, A. R., & Abay Çelik, Z. E. (2023). Deprem sonrası ortaya çıkan sorunlar ve sosyal destek ağlarının rolü. Sosyolojik Bağmal, 4(1), 91–100. https://doi.org/10.52108/2757-5942.4.1.7
• AFAD. (2023). Genel hayata etkili afet bölgesi. AFAD. https://www.afad.gov.tr/genel-hayata-etkili-afet-bolgesi-hk
• Ağlar, C., & Dilci, T. (2023). Determining students’ personality traits according to parents’ views; A scale development study. Journal of Global Education and Research, 7(3), 1–17.
• Başoǧlu, M., Şalcıoǧlu, E., & Livanou, M. (2002). Traumatic stress responses in earthquake survivors in Turkey. Journal of Traumatic Stress, 15(4), 269–276. https://doi.org/10.1023/A:1016241826589
• Bland, S. H., O’Leary, E. S., Farinaro, E., Jossa, F., & Trevisan, M. (1996). Long-term psychological effects of natural disasters. Psychosomatic Medicine, 58(1), 18–24. https://doi.org/10.1097/00006842-199601000-00004
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (14.). Pegem Akademi.
• Carr, V. J., Lewin, T. J., Webster, R. A., Hazell, P. L., Kenardy, J. A., & Carter, G. L. (1995). Psychosocial Sequelae of the 1989 Newcastle Earthquake: I. Community Disaster Experiences and Psychological Morbidity 6 Months Post-Disaster. Psychological Medicine, 25(3), 539–555. https://doi.org/10.1017/S0033291700033468
• Carr, V. J., Lewin, T. J., Webster, R. A., Kenardy, J. A., Hazell, P. L., & Carter, G. L. (1997). Psychosocial sequelae of the 1989 Newcastle earthquake: II. Exposure and morbidity profiles during the first 2 years post-disaster. Psychological Medicine, 27(1), 167–178. https://doi.org/10.1017/S0033291796004278
• Cattell, H. E. P., & Schuerger, J. M. (2003). Essentials of 16PF assessment. John Wiley & Sons, Inc.
• Chamorro-Premuzic, T., & Furnham, A. (2005). Personality and Intellectual Competence. Lawrance Erlbaum Associates.
• Dhliwayo, P., & Coetzee, M. (2020). Cognitive intelligence, emotional intelligence and personality types as predictors of job performance: exploring a model for personnel selection. SA Journal of Human Resource Management, 18, 1–13. https://doi.org/10.4102/sajhrm.v18i0.1348
• Erdoğan, C. N., & Aksoy, Ö. N. (2020). Deprem stresi ile baş etme stratejileri: Balıkesir örneği. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3(2), 88–103. https://doi.org/10.38004/sobad.704072
• Erkan, S. (2010). Deprem Yaşayan ve Yaşamayan Okul öncesi Çocukların Davranışsal / Duygusal Sorunlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi A Comparative Study on the Behavioral / Emotional Problems of preschool Children With and Without Experience of Earthquakes. 28, 55–66.
• Freedy, J. R., Saladin, M. E., Kilpatrick, D. G., Resnick, H. S., & Saunders, B. E. (1994). Understanding acute psychological distress following natural disaster. Journal of Traumatic Stress, 7(2), 257–273. https://doi.org/10.1007/BF02102947
• Furnham, A., & Buchanan, T. (2005). Personality, gender and self-perceived intelligence. Personality and Individual Differences, 39(3), 543–555. https://doi.org/10.1016/j.paid.2005.02.011
• Genç, F. N. (2008). Kriz iletişimi: Marmara depremi örneği. Selçuk İletişim, 5(3), 161–175.
• Goenjian, A. K., Steinberg, A. M., Najarian, L. M., Fairbanks, L. A., Tashjian, M., & Pynoos, R. S. (2000). Prospective study of posttraumatic stress, anxiety, and depressive reactions after earthquake and political violence. American Journal of Psychiatry, 157(6), 911–916. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.157.6.911
• Hooda, D., Sharma, N. R., & Yadava, A. (2009). Social intelligence as a predictor of positive psychological health. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35(1), 143–150.
• Jensen, M. (2016). Personality traits and nonverbal communication patterns. International Journal of Social Science Studies, 4(5). https://doi.org/10.11114/ijsss.v4i5.1451
• Karaırmak, Ö., & Güloğlu, B. (2014). Deprem deneyimi yaşamış yetişkinlerde bağlanma modeline göre psikolojik sağlamlığın açıklanması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 1–19.
• Khazaie, H., Zakiei, A., & Komasi, S. (2019). A stimultaneous cluster analysis of cognitive, emotional, and personality factors and insomnia and sleep among earthquake victims. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 1–8. https://doi.org/10.1017/dmp.2018.156
• MEB. (2022). Milli eğitim istatistikleri örgün eğitim 2021/2022. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=460
• Mert, N. (2019). Deprem ve canlılar üzerine etkisi. Eurasian Journal of Health Sciences, 2(4), 137–144.
• Milojev, P., Osborne, D., & Sibley, C. G. (2014). Personality resilience following a natural disaster. Social Psychological and Personality Science, 5(7), 760–768. https://doi.org/10.1177/1948550614528545
• Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 150–155. https://doi.org/10.5222/otd.supp2.2012.150
• Nolen-Hoeksema, S., & Morrow, J. (1991). Factor analysis of posttraumatic stress disorder in children experienced earthquakes in Turkey. Jpurnal of Personality and Social Psychology, 61(1), 115–121.
• Şimşek, Ö. (2006). İnsan dinamiği kişilik özelliklerinin incelenmesine yönelik ölçek geliştirme çalışması. Sakarya Üniversitesi.
• Şimşek, Ö. F., & Koydemir, S. (2013). Linking metatraits of the big five to well-being and ill-being: Do basic psychological needs matter? Social Indicators Research, 112(1), 221–238. https://doi.org/10.1007/s11205-012-0049-1
• Şişmanlar, Ş. G., Karakaya, I., Özer, S., Memik, N. Ç., & Yıldız, Ö. (2010). Cinsel istismar mağduru bir grup çocuk ve ergende TSSB belirtileri ve WISC-R puanları arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri, 13, 177–184.
• Specht, J., Egloff, B., & Schmukle, S. C. (2011). Stability and change of personality across the life course: The impact of age and major life events on mean-level and rank-order stability of the big five. Journal of Personality and Social Psychology, 101(4), 862–882. https://doi.org/10.1037/a0024950
• Sveen, J., Arnberg, F., Arinell, H., & Johannesson, K. B. (2016). The role of personality traits in trajectories of long-term posttraumatic stress and general distress six years after the tsunami in Southeast Asia. Personality and Individual Differences, 97, 134–139. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.03.046
• Tanhan, F., & Kayri, M. (2013). Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1013–1025.
• TRT Haber. (2023). Depremde can kaybı 50 bin 783. TRTHaber. https://www.trthaber.com/haber/gundem/depremde-can-kaybi-50-bin-783-762132.html
• TUİK. (2022). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi. TUİK. https://data.tuik.gov.tr/
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). 2023 Kahramanmaraş ve Hatay depremleri raporu.
• Walter, J., & Bayat, A. (2003). Neurolinguistic programming: Verbal communication. British Medical Journal, 326(7389), S83. https://doi.org/10.1136/sbmj.0305163
• Wang, X., Gao, L., Shinfuku, N., Zhang, H., Zhao, C., & Shen, Y. (2000). Longitudinal study of earthquake-related PTSD in a randomly selected commnunity sample in north China. American Journal of Psychiatry, 157(8), 1260–1266. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.157.8.1260
• Zhang, Y., Weng, W. G., & Huang, Z. L. (2018). A scenario-based model for earthquake emergency management effectiveness evaluation. Technological Forecasting and Social Change, 128(December), 197– 207. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.12.001