Türk Masallarında Kahramanın ve Şamanın Don Değiştirmesi Arasındaki Benzerlikler

Yıl 2008, Sayı: 15, 136 - 154, 01.01.2008

Kadriye Türkan

Öz

Bu makalede, Türk dünyası masallarından hareketle ve örnekler üzerinden; Şamanın hayvan şekline girmesi ile masal kahramanlarının hayvan şeklini alması arasında benzerlikler araştırılarak, veriler ışığında yorumlanacaktır

Anahtar Kelimeler

Masal, Şaman, şekil değiştirme

Similarities Between the Transformation of the Hero and the Shaman in Turkish Tales

Öz

This article, based on the Turkish tales, studies with examples and comments on the similarities between the transformation of the Shaman into a animal and the hero’s transformation into an animal

Anahtar Kelimeler

Tale, Shaman, transformation

Kaynakça

• ALPTEKİN, Ali Berat (2002), Taşeli Masalları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ALPTEKİN, Ali Berat (2003), Kazak Masallarından Seçmeler, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ALTINKAYNAK, Erdoğan (2003), “Yer Altı Diyarının Kartalı”, Hacı Bektaş Veli Dergisi, S. 26, s. 135- 163.
• ARIKOĞLU, Ekrem (2003), Masallar, Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Antolojisi (Nazım-Nesir) 25, Hakas Halk Edebiyatı, s. 147- 175.
• ASLAN, Namık (2004), “Şekil Değiştirme Motifinin Anlatılarımızdaki Bazı Yansımaları Üzerine”, Millî Folklor, S. 64, s. 37- 43.
• AXUNDOV, Ehliman (2005), Azerbaycan Nağılları III. Cild, Bakü: Şark-Garb.
• BALDICK, Julian (2000), Animal and Shaman /Ancient Religions of Central Asia, New York: New York Üniversity Press.
• BAYAT, Fuzuli (2006), Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• BAYATLI, Necdet Yaşar Murat (2007), Irak Türkmenlerinin Masallarında Motif ve Tip İncelemesi, Ankara: Türkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı.
• BAYDEMİR, Hüseyin (2004), Özbek Halk Masalları İnceleme-Metin, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış doktora tezi).
• BAYRAKTAR, Zülfikar (2003), Türkmen Halk Masalları Üzerine Bir İnceleme, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• BEDİR, Selma (2000), Uygur Çöçekleri, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• BORATAV, Pertev Naili (2007), Zaman Zaman İçinde, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• BULUÇ, Sadettin (1970), “Şaman”, İslam Ansiklopedisi C. 11, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, s. 310- 320.
• ÇORUHLU, Yaşar (2002), Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• DİLEK, İbrahim (2003), Altay Masalları, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DUYMAZ, Ali- Metin ERGUN- Nergis BİRAY (1998), Ertekiler/ Masallar, Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Antolojisi (Nazım-Nesir) 10, Türkmenistan Türk Halk Edebiyatı, s. 97- 144.
• DUYMAZ, Ali- Mehmet AÇA- Metin ARIKAN (2004), Ertegiler/ Masallar, Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Antolojisi (Nazım-Nesir) 27, Kazak Halk Edebiyatı, s. 113- 134.
• EKREM Mehmet Ali- Mehmet Ali HİLMİYE (1985), Tepegöz/ Dobruca Masalları, Bükreş: Kriterion Kitabevi.
• ELİADE, Mircea (1999), Şamanizm (Çev: İsmet Birkan), Ankara: İmge Kitabevi.
• ERGUN, Metin (1997), Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, Ankara: TDK Yayınları.
• ERGUN, Metin- Gaynislam İBRAHİMOV (2004), Akıyattar/ Masallar, Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Antolojisi (Nazım-Nesir) 29, Başkurt Halk Edebiyatı, s. 186- 222.
• GÜNAY, Umay (1975), Elazığ Masalları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• HAFIZ, Nimetullah (1990), Bulgaristan Türk Halk Edebiyatı Metinleri II, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürü Araştırma Dairesi Yayınları.
• HASSAN, Hussin Shahbaz (1979), Kerkük Ağzı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış doktora tezi).
• HASSAN, Ümit (2000), Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler, İstanbul: Alan Yayıncılık.
• HÜSEYİN, Ziya (1973), Girne Kazası Templos Köyü Masalları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi. (Yayımlanmamış lisans tezi).
• İNAN, Abdülkadir (1998), Makaleler ve İncelemeler I, Ankara: TTK Basımevi.
• KARADAVUT, Zekeriya (2006), Kırgız Masalları, Konya: Kömen Yayınları.
• KARAYANIK, Sadullah (2001), Kırgız El Comoktoru (Kırgız Halk Masalları) Metni Esasında Kırgızcada Fiil, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi).
• KATANOV, N. F. (2000), Hakas Folkloru ve Etnografyası Metinleri, Ankara: Türksoy Yayınları.
• KORKMAZ, Esat (2003), Eski Türk İnançları ve Şamanizm Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• KÚNOS, Ignas (1975), Adakale Türk Masalları, (Çev: Necmi Seren), İstanbul: Baha Matbaası.
• MALACILI, İrina (2002), Kıpçak Köyü Monografisi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• OCAK, Ahmet Yaşar (2003), Alevî-Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri, İstanbul