Türkiye Türkçesindeki Yeterlik Fiilinin İşlevleri ve Kırgız Türkçesindeki Karşılıkları

Yıl 2010, Sayı: 20, 60 - 66, 01.06.2010

Caşteğin Turgunbayer

Öz

Türkiye Türkçesinde pek çok işleve sahip olan yeterlik fiili, Kırgız Türkçesinde sadece yeterlik fiiliyle değil, yeterlik fiili dışında kalan başka dilbilgisel yapılarla da karşılanmaktadır. Bu çalışmada Türkiye Türkçesindeki yeterlik fiilinin sahip olduğu iktidar, imkân, olasılık, izin~yasak gibi işlevlerin Kırgız Türkçesinde hangi yapılarla karşılandığı anlatılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, Kırgız Türkçesi, karşılaştırmalı dil bilgisi, yeterlik fiili, mastar, sıfat-fiil, isim-fiil, şart eki

The Functions of the Possibility Modals in the Turkish of Turkey and Their Equivalents in the Kirghiz Turkish

Öz

The possibility modal that possesses a wide spectrum of functions in the Turkish of Turkey is expressed in the Kirghiz Turkish not merely by the use of the morphological form, but also by the grammatical functions of other forms. In the present study, various functions of the possibility modal in the Turkish of Turkey such as the expression of capability, probability, permission, or prohibition are compared to the functionally equivalent structures in the Kirghiz Turkish

Anahtar Kelimeler

Turkey Turkish, Kirghiz Turkish, comparative grammar, potential verb, infinitive, participle, gerund, conditional suffix

Kaynakça

• ABDULDAYEV, E – S. Davletov vd. (1986), Kırgız Tili, Frunze: Mektep Basması
• ABDUVALİEV, İ.- T. Sadıkov (1997), Azırkı Kırgız Tili - Morfologiya, Bişkek: Aybek Firması.
• BANGUOĞLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara.
• DAVLETOV, C. – A. Tursunov (1980), Kırgız Adabiy Tilinin Grammatikası, İlim Basması, Frunze.
• DENY, Jean (1941), Türk Dili Grameri, Osmanlı Lehçesi (çev. Ali Ulvi Elöve) İstanbul.
• ERGİN, Muharrem (1993), Türk Dil Bilgisi, 21. Baskı, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul.
• HENGİRMEN, Mehmet (1995), Türkçe Dilbilgisi, Engin Yayınevi, Ankara.
• KASAPOĞLU, Çengel Hülya (2005), Kırgız Türkçesi Grameri, Ankara, Akçadağ yayın evi.
• KASIMBEKOV Tölögön (1990), Kelkel, Frunze.
• KOÇ, Nurettin (1990), Yeni Dilbilgisi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
• KORKMAZ, Zeynep (1995),”Türkiye Türkçesinde „iktidar‟ ve „imkân‟ gösteren Yardımcı Fiiller ve Gelişmeleri” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, 1 cilt, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara, 607-619
• ………………(2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları:827, Ankara.
• KUDAYBERGENOV, S. Tursunov, C. Sıdıkov (1980), Kırgız Adabiy Tilinin Grammatikası, I. Bölüm: Fonetika Cana Morfologiya, İlim Basması, Frunze.
• TAN, Ali (2005), Kırgız Türkçesinde Tasvir Fiilleri, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, Adana.
• TURGUNBAYER, Caşteğin (2008), “Kırgız Türkçesindeki Bol- Fiilinin İşlevleri ve Türkiye Türkçesindeki Karşılıkları”, Türkibilig, 15: 126-135.
• YUDAHİN, K.K. (1985), Kirgizko-Ruskiy Slovar; Kırgızça-Orusça Sözdük, 2 Cilt, Frunze.
• YULDAŞEV A.A. (1965), Analitiçeskiye formı glagola v tyurskix yazıkax, Moskova, 101-103