İvolga Örneğinde Hun Kent Kültürüne Genel Bir Bakış

Yıl 2012, Sayı: 24, 1 - 19, 01.06.2012

Ekrem Kalan

Öz

Hun toplumunda, ekonomik temeli hayvancılığa dayanan konargöçerliğin yanı sıra, gerek Çin kronikleri gerekse de yapılan arkeolojik kazılar neticesinde ekonomik temeli tarım ve el sanatlarına dayanan yerleşik yaşamın varlığı ve yaygınlığı ortaya konmuştur. Günümüzde, arkeolojik keşifler sayesinde sayıları her geçen gün artmakla birlikte, ondan fazla Hun şehri, yirmi kadar yerleşim yeri, yüz kadar da mezarlığın varlığı bilinmektedir. Bu yerleşimler ve mezarlar ekseriyetle Kuzey Moğolistan, Güney Buryatiya, münferit olarak da Hakasya, Tuva ve Altay bölgesindedir. Baykal Gölü’nün güney-doğusundaki İvolga, Hun şehirleri arasında müstesna bir yere sahip olup, Moğolistan ve Orta Asya’daki Hun şehirlerinin en temel özelliklerini bünyesinde barındırmasının yanı sıra, özgün Hun kent savunma sisteminin de en güçlü örneği olarak karşımıza çıkmaktadır

Anahtar Kelimeler

Hunlar, Kent Kültürü, Baykal, İvolga, Hun Arkeolojisi

An Overview of the Hun Urban Culture in the Case of Ivolga

Öz

The existence and prevalence of sedentary way of living that was economically based on agriculture and handicrafts, along with the seminomadic way of life characterized by animal husbandry in the Hun society were proven from both Chinese chronicles and the archeological excavations conducted. Even though their number keeps increasing day by day thanks to the archeological discoveries, the existence of more than ten Hun cities, around twenty settlements, and around one hundred cemeteries are known in our day. Such settlements and cemeteries are mostly in the Northern Mongolia, Southern Buryatia, and individually in Khakas, Tuva and Altai regions. Ivolga located in the south of the Lake Baikal occupies a unique place among the Hun cities. It bears the basic features of the Hun cities in Mongolia and the Central Asia, while it appears as the most characteristic sample of the unique Hun city defense system

Anahtar Kelimeler

Huns, Urban Culture, Baikal, Ivolga, Hunnic Archeology.

Kaynakça

• BAYKUZU, Tilla Deniz (2009). “Bir Hun Başkenti: T’ung-wan Ch’eng”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C. VI, S. 3: 110-126.
• BERNùTAM, A. N. (1951). Oçerk istorii gunnov, Leningrad.
• BİÇURİN, N. Ya. (1950). Sobraniye svedeniy o narodah, obitavşih Sredney Azii v drevniye vremena, T. I, Moskova
• DANİLOV, A. – F. KUDRYAVTSEV (1929). Otçet o deyatel’nosti Buryat-Mongol’skogo obşçesta imeni Dorji Banzarova, Verhneudinsk.
• DAVIDOVA, A. V. – V. P. ùİLOV (1952). “Predvaritel'nıy otçet o raskopkah Nijneye- Ivolginskogo gorodişça v 1949 godu”, Zapiski Buryat-Mongol'skogo NIIK, Vıp. ɏIII/ɏIV, Ulan-Ude:71-100/94-116.
• DAVIDOVA, A. V. – V. P. ùİLOV (1953). “K voprosu o zemledelii u gunnov”, Vestnik drevney istorii, No: II: 193-201.
• DAVIDOVA, A. V. (1956). “İvolginskoe gorodişçe (K voprosu o gunnskih poseleniyah v Zabaykal’ye)”, Sovyetskaya arheologiya, T. XXV, Moskva: 261-300.
• DAVIDOVA, A. V. (1978). “K voprosu o roli osedlıh poseleniy v koçevom obşestve syunnu”, KSİA, Vıp. 154, Moskva:55-59.
• DAVIDOVA, A. V. (1985). İvolginskiy kompleks (gorodişçe i mogil’nik) — pamyatnik hunnu v Zabaykal’ye, Leningrad.
• DAVIDOVA, A. V. (1996). İvolginskiy arheologiçeskiy kompleks, T. II, İvolginskiy mogil’nik, St. Petersburg.
• ERDENEBOLD, L. (2011). “Hünnügiin hot suurinı sudalgaanı asuudald”, Mongolın Tüüh, Bagş narın erdem şinjilgeeniy büteeliin emhetgel-I, Ulaanbaatar: 46-52.
• HAMZİNA, E. A. (1982). Arheologiçeskie pamyatniki Buryatii, Novosibirsk.
• KEL’BERG, P. A. (1861). “Polivnıye polya v Zabaykal’skom kraye”, Zapiski RGO, T. I.
• KIZLASOV, L. R. (1992). Oçerki po istorii Sibiri i Tsentralnoi Azii, Krasnoyarsk, 1992.
• KIZLASOV, L. R. (2006). Gorodskaja sivilizatsiya Sredinnoy i Severnoy Azii.
• KIZLASOV, Leonid (1998). “Goroda Gunnov”, Tatarskaya arheologiya, No: 2 (3), Kazan: 47-64.
• KİSELEV, S. V. (1947). “Mongoliya v drevnosti”, İzvestiya AN SSSR, Seriya istorii i filosofii, T. IV, Vıp. 4:370-371.
• MALYAVKİN, A. G. (1974). Materialı po istorii Uygurov v IX-XII vv. Novosibirsk.
• MAYDAR, D. (1970). Tri kartı gorodov i poseleniy Mongolii, Ulan-Bator.
• NAMJİL, T. (1978). “K voprosu o hunnskıh poseleniyah i preyemstvennosti v ih razvitiy (s. III v do. n. e.-po XIII v n. e)”, Erdem şinjilgee zaah argiin biçig, ʋ 1 (XIII), Ulaanbaatar: 62-69.
• PERLEE, H. (1957). K istorii drevnih gorodov i poseleniy v Mongolii”, Sovyetskaya arheologiya, ʋ3: 43-53.
• PERLEE, H. (1961). Mongol Ard Ulsiin ert dundad uyiin hot suurinı tovçoon, Ulaanbaatar.
• SOSNOVSKİY, G. P. (1934). “Nijneye–İvolginskoe gorodişçe”, Problemı istorii dokapitalistiçeskih obşçestv, ʋ 7-8: 150-156.
• TASKİN, V. S. (1968). Materialı po istorii syunnu (Po kitaiskam istoçnikam), Vıp. I, Moskva.
• TASKİN, V. S. (1973). Materialı po istorii syunnu (Po kitaiskam istoçnikam), Vıp. II, Moskva.
• TSEVEENDORJ, D. vd. (1994). “Syunnugiin hot suurinı asuudal”, Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences. 3, 4. Ulaanbaatar: 77-85.