Eski Uygurca Sayı Sisteminde takı ve artokı Sözleri Üzerine

Yıl 2014, Sayı: 28, 1 - 12, 01.06.2014

Hacer Tokyürek

Öz

Köktürk ve Uygur dönemi birleşik sayı sisteminde kullanılan ilave sözler, dilin kendi bünyesinde olabileceği gibi yabancı dillerin özellikle de Toharcanın etkisinden de kaynaklanabilir. Köktürk yazıtları birleşik sayı sisteminde kullanılan, fakat Yenisey mezar taşlarında kullanılmayan yine Uygurcanın erken dönem Mani ve Buddha metinlerinde sınırlı sayıda kullanılan ve yine Uygurcanın erken dönem metni olan Maitreyasimit metninde yaygın kullanılan birleşik sayılardaki ilave sözler, yabancı etkiyi özellikle de Tohar etkisini düşündürmektedir

Anahtar Kelimeler

Birleşik Sayı, Köktürkçe, Eski Uygurca, artokı, takı

takı and artokı on Words in the Old Uyghur Number System

Öz

Additional words used in number of compound systems in Köktürk and Uyghur period can be as caused by the origin of language, effect of foreign languages especially Tocharian language. Köktürk inscriptions used in number of compound systems, but the Yenisei tombstones not used, again early period Manichean and Buddhist texts of Uyghur limited number of used and Uyghur early period text that Maitreyasimit text used widely additional words in the number of compound systems suggests of foreign effect, especially Tocharian Language effect

Anahtar Kelimeler

Number of Compound, Köktürk, Old Uyghur, artokı, takı.

Kaynakça

• AĞCA, Ferruh (2006). Eski Uygur Türkçesiyle Yazılmış Eserlerin Ses ve Şekil Özelliklerine Göre Tarihlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• ASMUSSEN, Jess P. (1965). Huastvanift, Studies in Maicheism. Copenhagen.
• AYDEMİR, Hakan (2009). “Bemerkungen zu den Tocharisch-Türkischen und Tocharisch- Uigurischen Beziehungen (türkisch twqry, sogdisch twγr’k, persisch t(u)Şr(a)q)”. Journal of Oriental and African Studies. Volume 18, Athens-Greece: 159-181.
• BACANLI, Eyüp (2012). “Geçmişten Günümüze Türkçenin Sayıları ve Sayı Sistemi”, Bilim ve Teknik: 76-78.
• BOZKURT, Fuat (2002). Türklerin Dili, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• CHAMBERLAIN, Basil Hall (2013). A Simplified Gramma of The Japanese Language Languages Written Style, Forgotten Books.
• CLAUSON, SirGerard (1959). “The Turkish Numerals”. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, No. 1/2: 19-31.
• DAŞDEMİR, Muharrem (2013). “Türkçede Miktar ve Sayı Sistemi”. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/13: 309-336.
• ECKMANN, Janos (2003). Çağatayca El Kitabı. (Çeviren: Günay KARAAĞAÇ), Ankara: Akçağ Yay.
• EHLERS, Gerhard (1983). “Notabilia zur alttürkischen Oberstufenzählung”. In: UAJb, N.F.3, 81-87.
• EMMERICK, Ronald (1992). ‘Iranian’. In: Indo-European Numerals (Ed. Jadranka GVOZDANOVİĆ), Walter de Gruyter. Berlin.
• ERASLAN, Kemal (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri, Ankara: TDK Yay.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (2007). “Askerlikte Onlu Sisteme Türklerin Katkıları”, Makaleler, Dil-Destan-Tarih-Edebiyat, Hazırlayan: Ekrem ARIKOĞLU, Ankara: Akçağ Yay.
• ERDAL, Marcel (2004). A Grammar of Old Turkic, Brill, Leiden-Boston.
• ERSOY, Feyzi (2007). “Çuvaş Türkçesi”. Türk Lehçeleri Grameri, Ed. Ahmet B. ERCİLASUN, Ankara: Akçağ Yay.
• GABAIN, A. von (2000): Eski Türkçenin Grameri, (Çeviren: Mehmet AKALIN). Ankara: TDK Yay.
• GEMALMAZ, Efrasiyap (2010). “Türkçede Sayı Sisteminin Derin Yapısı; ‘/Bir/’in ve ‘/Sıfır/’ın Alomorfları Olarak ‘/Øn/’”. Türkçenin Derin Yapısı. Haz. Cengiz ALYILMAZ-Osman MERT. Ankara.
• GENG Shimin, Hans-Joachim KLIMKEIT (1988). Das Zusammentreffen Mit Maitreya. Die ersten fünf Kapitel der Hami-Version der Maitrisimit, Zusammenarbeit mit Kelmut Eimer und Jens Peter Laut hrsg., übersetzt und kommentiert. 1. Text, Übersetzung und Kommentear. 2. Faksimiles und Indices. Wiesbaden. (AF. 103.).
• GENG Shimin, Hans-Joachim KLIMKEIT, Jens Peter LAUT (1988). “Das Erscheinen des Bodhisattva, Das 11. Kapitel der Hami-Handschrift der Maitrisimit”, Altorientalische Forschungen 15: 315- 366.
• GENG Shimin, Hans-Joachim KLIMKEIT, Jens Peter LAUT (1998). Eine Buddhistische Apokalypse, Die Höllenkapitel (20-25), und die Scluβkapitel (26-27) der Hami- Handschrift der alttürkischen Maitrisimit, Unter Einbeziehung von Manuskriptteilen des Textes aus Säŋim und Murtu, Abhandlungen Der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften, Westdeutscher Verlag.
• GERSHEVITCH, Ilya (1961). A Grammar Of Manichean Sogdian, Oxford.
• GHOLAMI, Saloumeh (2009). Selected Features of Bactrian Grammar, Dissertation zur Erlangung des philosophischen Doktorgrades an der Philosophischen Fakultät der Georg- August-Universität Göttingen. Aus Teheran (Iran) Göttingen.
• HAZAI, Georg, Peter ZIEME (1971). Fragmente der Uigurischen Version des ‘Jin’gangjing mit den Gāthās des Meister Fu, Nebst einem Anhang von T. Inokucki, Berlin.
• IFRAH, Georges (1996). Rakamların Evrensel Tarihi: Bir Gölgenin Peşinde, C 1. (Çeviren: Kurtuluş DİNÇER). Ankara: Tübitak Yay.
• IFRAH, Georges (2003). Rakamların Evrensel Tarihi: Uzak Doğudan Maya Ülkesine Bir, İki, Üç, C. IV. (Çeviren: Kurtuluş DİNÇER). Ankara: Tübitak Yay.
• JANHUNEN, Juha (2005). “Khamnigan Mongol”. The Mongolic Languages (Ed. Juha JANHUNEN). London and New York: Roudledge.
• KAYA, Ceval (1994). Uygurca Altun Yaruk, Giriş-Metin ve Dizin, Ankara: TDK Yay.
• KAYMAZ, Zeki (1991). “Eski Anadolu Türkçesinde Sayı Adları ve Kullanılışları”. TDAY- Belleten, Ankara: 9-17.
• LE COQ, A. von (1912). Türkische Manichaica aus Chotsho I: APAW 1911 Anhang, Berlin.
• MILLER, Roy Andrew (1971). Japanese and the Other Altaic Languages, The University of Chicago Press. London.
• ÖLMEZ, Mehmet (1994). Hsüan-Tsang’ın Eski Uygurca Yaşamöyküsü VI. Bölüm. Hacettepe Üniversitesi, Ankara (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• ………., (2012). Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları Metin-Çeviri-Sözlük, Ankara: BilgeSu Yay.
• PRITSAK, Omeljan (1955). “Die Oberstufenzählung im Tungusischen und Jakutischen”, ZDMG, 105:1. Hamburg: 184-191.
• RACHMATI (Arat) G.R., W., EBERHARD (1937). Türkiche Turfan Texte VII, Mit sinologischen Anmerkungen von Dr. W. Eberhard. Berlin (APAW. Phil-hist. Kl. 1936, 12).
• RÖHRBORN, Klaus (1977-1998). Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial Der vorislamischen türkischen texte Aus zentralasien. Lieferung 1-6. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
• SIEG, Emil, Wilhelm SİEGLİNG (1921). Tocharische Sprachreste, v. 1, Berlin.
• TEKİN, Şinasi (1980). Maitrisimit Nom Bitig I-II, Die Uigurische Übersetzung eines Werkes der Budistischen Vaibhāśika-Schule. Berlin.
• TEKİN, Talat (2003). Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: Türk Dilleri Araştırma Dizisi.
• TOPARLI, Recep (1988). Mu’înü’l-Mürid, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ………., (1992). Harezm Türkçesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• TUSMAGARI, Toshiro (2005). “Dagur”, The Mongolic Languages (Ed. Juha JANHUNEN), London and New York: Roudledge.
• WEIERS, Michael (2005). “Moghol”, The Mongolic Languages (Ed. Juha JANHUNEN), London and New York: Roudledge.
• WINTER, Werner (1992). “Tocharian”, Indo-European Numerals (Ed. Jadranka GVOZDANOVIĆ), Walter de Gruyter, Berlin.
• ZIEME, Peter, G. KARA (1978). Ein uigurisches Totenbuch, Nāropas lehre in uigurischer übersetzung, Budapest: Akademiai Kiado.