Çağatay Türkçesinde Görülen {+nI} İlgi Hâli Ekinin Kökeni Üzerine

Yıl 2018, Sayı: 36, 21 - 28, 01.06.2018

Mehmet Vefa Nalbant

Öz

Türk dili araştırmalarında ilgi hâli ekinin kökeni üzerine günümüze gelinceye kadar çeşitli görüşler ileri sürülmüş ve bu ekin işlevleri ortaya konmuştur. Söz konusu ek, tarihî gelişim süreci içinde çok az değişikliğe uğramasına rağmen Çağatay Türkçesinde alışılmış şekillerinin dışında bir de {+nI} olarak tespit edilmiştir. Ekin bu şekli üzerine de farklı fikirler ileri sürülmüş olmakla birlikte kesin bir şey söylenmiş değildir. Biz de bu çalışma çerçevesinde bu ekin kökeni konusunda bugüne kadar söylenmiş olanların dışında yeni bir görüş ortaya koyarak bu konudaki çalışmalara farklı bir bakış açısı getirmeye çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Hâl Ekleri, İlgi hâli eki, Çağatay Türkçesi

On the Origin of Genitive Suffix {+nI} Determined in Chagatai Turkish

Öz

Various opinions have been put forward in the Turkish language researches until the day-to-day on the root of the genitive and its functions have been revealed. The genitive suffix that we were talking about was here, it has undergone little change in the historical development process but has also identified as {+ nI} at the Chagatai Turkish in addition to its usual forms. It have also been put forward different ideas on the subject, but nothing has been said for sure.We will also put forth a new outlook on this root of genitive {+nI} in addition to those mentioned so far, and try to bring a different perspective to the work on this subject

Anahtar Kelimeler

Case suffixes, Genitive suffix, Chagatai Turkish

Kaynakça

• AĞCA, Ferruh, (2012), “Eski Türkçe Metinlerde /ŋ/~/g/ Değişkenliği Üzerine”, Türkbilig, 2012/23: 69-82.
• ARGUNŞAH, Mustafa, (2013), Çağatay Türkçesi, İstanbul: Kesit Yayınları.
• ATA, Aysu, (1997), Kısasü’l-Enbiya, Giriş, Metin, Tıpkıbasım, Ankara: TDK Yayınları.
• BODROGLİGETİ, A. J. E (2003), An Academic Reference Grammar of Modern Literary Uzbek, Los Angeles: Lincom Europa.
• BROCKELMANN, C., (1954), Osttürkısche Grammatik Der İslamischen Litteratur Sprachen Mittel Asiens, Leiden.
• ÇAĞATAY, Saadet, (1954), “Türkçede ŋ~Ş sesine dair” , TDAY-Belleten 1988, Ankara: 15-30.
• DANKOFF, R., KELLY, J. (1982-85), Compendium Of The Turkıc Dialect, C I-III, USA: Harvard Üniversitesi Basımevi.
• ECKMANN, Janos, (1988), Çağatayca El Kitabı, (Çev.: Günay Karaağaç), İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• ERASLAN, Kemal, (2012), Eski Uygur Türkçesi Grameri, Ankara: TDK Yayınları.
• GERHARD, Doerfer, (1993), Versuch einer linguistischen Datierung älterer osttürkicher Texte, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• GRÖNBECH, K., (1995), Türkçenin Yapısı, Ankara: TDK Yayınları.
• KARAHAN, Leyla (1999), “Yükleme (Accusative) ve İlgi (Genetive) Hal Ekleri Üzerine Bazı Düşünceler” 3.Uluslararası Türk Dil Kurultayı-1996, Bildiriler, Ankara: TDK Yayınları.
• KORKMAZ, Zeynep, (1995), “uçun ~ üçün ~ için vb. Edatlarının Yapısı Üzerine”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar I, Ankara: TDK Yayınları: 94-97.
• KUZNETSOV, Petro İ., (1995), “Türkiye Türkçesinin MorfoEtimolojisine Dair”, TDAY-Belleten, Ankara: 193-262
• ÖLMEZ, Mehmet (2010), “Eski Türk Yazıtlarının Yeni Bir Yayımı Nasıl Olmalıdır?”, I. Uluslararası Uzak Asya’dan Ön Asya’ya Eski Türkçe Bilgi Şöleni Bildirileri, (Editörler: Cengiz Alyılmaz vd.), Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları: 211-220.
• PEKACAR Çetin, ERDEM UÇAR Filiz Meltem, (2015), “Çağatay Türkçesinde +nI İlgi Hâli Eki”, International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES: 443-456.
• RÄSÄNEN, Marti, (1957), Materialien Zur Morphologie Der Türkischen Sprachen, Helsinki.
• RÄSÄNEN, Marti, (1969), Versuch Eines Etymologıschen Wörterbuchs der Türksprachen, Helsinki.
• TEKİN, Talat, (2013). “Türkçe İlgi Hâli Ekinin Kökeni Üzerine”, (Çev.: Gökçen Bilgin). Dil Araştırmaları (13): 157-162.