Dil-Millet İlişkisi Bağlamında Türkçeyi Bilgiden Bilince Konu Edinen Şiirler

Yıl 2018, Sayı: 36, 103 - 120, 01.06.2018

Kemal Erol

Öz

Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan en gelişkin vasıtaların başında yer alır. Birey-toplum-evren arasında bir köprü vazifesini üstlenen dilin yeryüzündeki faaliyet alanı, ilk insanla birlikte kurulmuştur. Tarih boyunca milletlerin devamlılığını sağlayan en temel kültürel miras, dil olmuştur. Türkçe, dünya dilleri arasında üstün ifade kudretini gösteren yazılı belgeleriyle tarihsel varlığını kanıtlamış bir dildir. Ait olduğu toplumun kültür, sanat ve medeniyetinin; inanç ve düşünce dünyası içindeki yaşayışının ifade vasıtası olmuş; Türk toplumunun insana, eşya ve evrene bakış açısını aksettiren tarihsel kaynaklar vücuda getirmiştir. Son on asırlık tarihî gelişim seyri içinde baskın dillerin etkisinde yaşadığı büyük badireleri önemli ölçüde atlatan Türkçe, her geçen dönem tekâmülünü daha da sağlamlaştırmayı başarabilmiş kurumsal bir dildir. Yeni Türk edebiyatı içinde Türk dilinin zenginlik, güzellik ve inceliklerini; ses, şekil ve musiki ile ilişkisi bağlamında ahengini ve ifade estetiğini eserlerinin konusu haline getiren; Türkçeyi millî duygularla sevmenin, her yönüyle koruyarak kullanmanın önemini belirten Türkçe sevdalısı şairler, dil bayrağını şiirlerinin burçlarında dalgalandırmışlardır. Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Kâzım Nâmi Duru, Ziya Osman Saba, Rıfat Ilgaz, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Ali Yüce, Cemal Süreya ve Mehmet Kıyat Türkçeye şiirleriyle övgü yağdıran şairlerdendir. Bu çalışma, genel olarak Türkçeye övgü dolu şiirleriyle seslenen şairlerin dile verdikleri öneme, şiir yoluyla dil bilincini oluşturma, dili sevdirme ve ona sahip çıkma yolundaki çabalarına ayna tutmayı amaçlamaktadır. Çalışmada Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın Türkçe için kanatlanan “Türkçe Katında Yaşamak” adlı şiiri, okura vermeye çalıştığı dil bilinci açısından ağırlıklı olarak değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Dil Kavramı, Dil-millet ilişkisi, Türkçe, Türkçeye övgü şiirleri

Poems Of Knowledge And Consciousness Of Turkish Language Within the Context of Language and Nation Relationship

Öz

In Modern Turkish Literature, expressing the importance of loving Turkish language with the nationalistic feelings, protecting it with all aspects and using it as a symbol of nationality, Turkish poets, Turkish language lovers, who write poems with a theme on the richness, the beauty and the elegance of Turkish language and its rhythm in terms of sounds, forms and musicality as well as its aesthethics of expressions appreaciated Turkish language –waved the flag of language-in their poems. Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Kâzım Nâmi Duru, Ziya Osman Saba, Rıfat Ilgaz, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Ali Yüce, Cemal Süreya ve Mehmet Kıyat are the poets who intensely praised Turkish language with their poems. This study aims to mirror the importance given to Turkish language by Turkish poets and their efforts to raise conciousness of Turkish nationality and to ingratiate and to protect Turkish language through their poems. In the paper, the poem “Türkçe Katında Yaşamak” “To live at Turkish level” is predominantly resolved in terms of language conciousness it strives to give

Anahtar Kelimeler

Language concept, Language-Nation Relationship, Turkish, Poems Praising Turkish

Kaynakça

• ARPA, Yasemin (2010), Dağlarca ile, İstanbul: Yazı Kitap Yayınevi.
• AYDOĞAN, Bedri (2010), “Mehmet Emin Yurdakul'un Çocuk Şiirleri”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 19, S. 2: 120-146.
• BANARLI, Nihat Sami (1978), Türkçenin Sırları, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• BAYMUR, Feriha (1987), Cumhuriyet Dönemi Eğitimcileri, Ankara: UNESCO Milli Kom. Yay.
• BEYATLI, Yahya Kemal (1971), Edebiyata Dair, İstanbul: Fetih Cemiyeti Yayınları.
• DAĞLARCA, Fazıl Hüsnü (1959), “Türkçem Benim Ses Bayrağım”-Türk Dil Kurumu Koçaklaması (1951?), [Bütün Şiirleri 24: Türkçem Benim Ses Bayrağım-Türk Dil Kurumu Koçaklaması], İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
• DEMİRCAN, Ahmet (2007), “Dillerin Sınıflandırılması ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri” (http://www.edebiyatdersi.net; ET: 15.05.2018).
• DİNÇER, Fatma (2007), Kâzım Nami Duru Hayatı, Eserleri ve Türkçe Öğretimine Katkıları, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi.
• DURU, Kâzım Nami (1925), Türkçe Oku, Türkçe Yaz, İstanbul: Matbaa-i Amire.
• ERCİLASUN, A. Bican (2006), Başlangıçtan 20. Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: Akçağ Yay.
• ERCİLASUN, A. Bican (2013), “Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri”, Dil Araştırmaları, S.: 12: 17-22.
• ERGİN, Muharrem (1985). Türk Dil Bilgisi (Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri İçin), İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• ERGÜN, Mustafa (1996), İkinci Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara: Ocak Y.
• GÖÇER, Ali (2010), “Türkçe İçin Kanatlanan Güzel Söz ve Şiirler”, Türk Dili, No.598: 153-156.
• GÖKÇAY, Namık (1970), Açık Hava, İstanbul: Eskin Matbaası.
• GÜNEŞ, İhsan (2001), Türk parlamento Tarihi: TBMM V. Dönem (1935-1939). C.II. Ankara: TBMM Basımevi.
• HACIEMİNOĞLU, Necmeddin (1978), Türkçenin Karanlık Günleri, İstanbul: İrfan Yayınevi.
• KARAKOÇ, Ercan (2002), Atatürk'ün Dış Türkler Politikası, İstanbul: IQ Kültür-Sanat Yayın.
• KAPLAN, Mehmet (1982), Kültür ve Dil, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KIYAT, Mehmet (1982), Yazılan, İstanbul: Yazko.
• KONAL, Tarık (2014), Bize Öz Türkçe Yaraşır, İstanbul: Cinius Yayınları.
• KTB Yayınlar Dairesi Başkanlığı (2002), Türkçenin Dünü, Bugünü, Yarını (Uluslararası Bilgi Şöleni-Bildiriler, Ankara: KTB Yayınları.
• NECDET, Ahmet (2000), Yahya Kemal’den Günümüze Tematik Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Papirüs Kitabevi.
• OKAY, Orhan (1992), “Yirminci Yüzyılın Başından Cumhuriyete Yeni Türk Şiiri (1900-1923)”, Türk Dili / Çağdaş Türk Şiiri Özel Sayısı, Ankara: 415-565.
• ÖMER SEYFETTİN (1914), “Mehmet Emin”, Türk Yurdu, C.: 4: 321-322.
• ÖMER SEYFETTİN (1914), “Türkçeye Karşı Enderûnca”, Türk Sözü, S.4: 25-27.
• SALİHOĞLU, Mehmet (1974), “Türkçem Benim”, Türk Dili, S.276: 713.
• SÜREYA, Cemal (2008), Sevda Sözleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ŞAHİN, Leyla (2014), Cemal Süreya’da Dağlarca, İstanbul: Kaynak Yayınevi.
• ŞANLI, Cevdet (2000), “Türk Dilinin Tarihi Gelişimi Çerçevesinde Edebiyatımız”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:14: 21-33.
• TANSEL, Fevziye Abdullah (1977), Ziya Gökalp Külliyatı I, Şiirler ve Halk Masalları, Ankara: TTK Yayınları.
• TANSEL, Fevziye Abdullah (1969), Mehmet Emin Yurdakul’un Eserleri- I Şiirler, Ankara: TTK
• TEKİN, Talat (1976), “Altay Dilleri Teorisi”, Türk Dünyası El Kitabı, Ankara: TKAE Yay.: 118-130.
• Türkçe Sözlük (1998), Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• UZUN, N. Engin (2012), “Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri Üzerine”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, C.19, S.2: 115-134.
• YURDAKUL, Mehmet Emin (2007), Türkçe Şiirler (Haz: Hasan Kolcu - Fatih Kıran), İstanbul: Çağrı Yayınları.
• YÜCE, Ali (2004),. “Yeni Bir Eskici”, Müdafaa-i Hukuk Dergisi, S.70: 13.