XVI. Yüzyıla Ait Bir Metindeki Sıra Dışı İmla Özellikleri ve Bazı Okuma Tereddütleri

Yıl 2019, Sayı: 37, 43 - 52, 01.01.2019

Feyza Tokat

Öz

XVI. yüzyıl Azerbaycan edebiyatının önemli şahsiyetlerinden biri olan Neşâtî, Tezkire-i Şeyh Safî’de, Erdebil Tekkesi’nin şeyhi Safiyeddîn-i Erdebîlî’nin hayatı ve nesebi ile ilgili bilgiler ihtiva eden İbn-i Bezzâz’ın Farsça Safvetü’s-Safâ adlı eserini Türkçeye çevirmiştir. Tezkire-i Şeyh Safî; Eski Anadolu Türkçesinin, Azerbaycan Türkçesinin ve Çağatay Türkçesinin fonolojk, morfolojik, leksikolojik özelliklerini bir arada ihtiva etmesi bakımından Türk dili araştırmaları için çok değerlidir. Bunun yanında dönemin kalıplaşmış imla özelliklerinden farklı özellikler gösteren imlası da eserin değerini arttırmaktadır. Bu çalışmada Tezkire-i Şeyh Safî’nin sıra dışı imla hususiyetleri ve bazı okuma tereddütleri üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Tezkire-i Şeyh Safî, Azerbaycan Türkçesi, İmla, Telaffuz

Extraordinary Orthography Characteristics and Some Reading Hesitations of 16th Century Manuscript

Öz

In his manuscript Tezkire-i Sheikh Safi, Neshati, one of the most important personalities of the sixteenth century Azerbaijani literature, has translated the Persian manuscript Safvetü’s-Safa of Ibn-i Bezzaz, which contains information about the life and faith of the Seikh Safi-ad-din Ardabil of Ardabil Darvish Lodge, to Turkish. Tezkire-i Sheikh Safi is very valuable for Turkish linguistic researches as it contains the phonological, morphological and lexicological features of Old Anatolian Turkic, Azerbaijani Turkic and Chagatai Turkic. Also, the orthography that is different from the classical orthography features of the related period increases the value of this manuscript. This study will focus on extraordinary orthography characteristics of Tezkire-i Sheikh Safi and some reading hesitations

Anahtar Kelimeler

Tezkire-i Sheikh Safi, Azerbaijan Turkish, Orthography, Pronunciation

Kaynakça

• ALIŞIK, Gülşen Seyhan, (2002), “Azerbaycan Türkçesi”, Türkler, Cilt 19, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 361-394.
• ALİZADE, S., (1966), “Şühedaname”de Adlar (İsim, Sıfat, Say, Avezlik), Nam. Diss, Bakı.
• ANDREWS, Walter G. vd. (2010), “Osmanlıca Metinlerin Transkripsiyonunu Yeniden Düşünmek: Geri Dönüştürülebilir Transkripsiyon”, Turkish Studies, V/II, Spring 2010: 1210-1247.
• ASLAN, Üzeyir, (2013), 14-16.YY. Çağatay ve Azeri Edebiyatı, İstanbul: Kriter Yayınları.
• CEBECİOĞLU, Ethem, (1999), “İbn Bezzâz”, TDV İslâm Ansiklopedisi, XIX, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 378-379.
• DİLÇİN, Cem, (2010), Fuzulî’nin Şiiri Üzerine İncelemeler, Kabalcı.
• ERDEM, Melek, (2016), “Türk Diyalekt Coğrafyası Araştırmalarında İran Türk Ağız Araştırmalarının Yeri”, ÇÜTAD Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1/1: 7-16.
• GÜL, Meltem, (2013), “ 17. Yüzyıl Azerbaycan Sahasında Yazılan Hikayat Adlı Eserdeki Ünlü Uyumları Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies, VIII/IV Spring, Ankara: 877-885.
• KARTALLIOĞLU, Yavuz, (2008), “Osmanlı Türkçesindeki Ekler Dudak Uyumuna Göre Nasıl Okunmalıdır?”, Turkish Studies, III/VI Fall, Ankara: 449-470.
• KARTALLIOĞLU, Yavuz ve YILDIRIM, Hüseyin, (2012), “Azerbaycan Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet B. Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARTALLIOĞLU, Yavuz, (2017), Osmanlı Konuşma Dili, İstanbul: Kesit Yayınları.
• KESİK, Beyhan, (2017), “Fuzûlî’nin Yayımlanmamış Şiirleri (İki Gazel)”, Journal of Turkish Language and Literature, III/IV, 101-108.
• KORKMAZ, Zeynep, (2005a), Türk Dili Üzerine Araştırmalar, I. Cilt, Ankara: TDK Yayınları.
• KORKMAZ, Zeynep, (2005b), Türk Dili Üzerine Araştırmalar, II. Cilt, , Ankara: TDK Yayınları.
• NAĞISOYLU, Möhsün, (2003), XVI Asr Azerbaycan Tercüme Abidesi “Şühedaname”, Bakı: Nurlan.
• NAĞISOYLU, Möhsün, Cabbarlı, Sever ve Şeyhzamanlı, Rauf, (2006), Şeyx Sǝfi tǝzkirǝsi (“Sǝfvǝtüs-sǝfa”nın XVI ǝsr türk tǝrcümǝsi”), Bakı-Nurlan.
• NAĞISOYLU, Möhsün, (2016), Şirazi ve Onun Gülşen-i Raz Tercümesi, Elazığ: Manas Yayıncılık.
• RIEU, Charles, (1888), Catalogue of the Turkish Manuscripts in the British Museum, London.
• ŞAH, Serap, (2007), Safvetü’s-Safâ’da Safiyyüddîn-i Erdebîlî’nin Hayatı, Tasavvufî Görüşleri ve Menkıbeleri I- II, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlâhiyat Anabilim Dalı Tasavvuf Bilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• TOKAT, Feyza, (2018a), Tezkire-i Şeyh Safî Cilt I, 2. Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları.
• TOKAT, Feyza, (2018b), Tezkire-i Şeyh Safî Cilt II, 2. Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları.