Olabilirlik. Possibility Markers in Modern Uyghur

Yıl 2019, Sayı: 37, 113 - 122, 01.01.2019

Emre Çetinkaya

Öz

In modal logic, the addresser's attitude towards the proposition is reflected by the opposition of possibility and necessity.In the basic sense the possibility relates to the value of reality of knowledge, while the necessity is related to the statements of obligation originating from the outside world or the individual's internal requirements. But it is difficult to say that the two semantic categories are separated by definite boundaries. For example, permission statements are based on the relationship of obligations between the addresser and the addressee.In addition, the realization of the action in the proposition is based on probability. In this study, potentiality, probability and epistemic possibility expressions in possibility head will be discussed in terms of Modern Uyghur

Anahtar Kelimeler

Modern Uyghur, Semantic, Modality, Possibility, Probability, Potentiality

Çağdaş Uygurcada Olasılık İşaretleyicileri

Öz

Kiplik mantıkta, göndericinin önermeye karşı tutumu olasılık ve zorunluluk karşıtlığıyla sunulur. En temel anlamda olasılık, bilginin doğruluk ve gerçeklik değeriyle ilgiliyken; zorunluluk dış dünyadan veya bireyin iç gerekliliklerinden kaynaklanan yükümlülük ifadeleriyle ilintilidir. Fakat iki anlamsal alanın birbirinden her zaman kesin sınırlarla ayrıldığını söylemek güçtür. Örneğin izin ifadeleri gönderici ve alıcı arasındaki yükümlülük ilişkilerine bağlıdır. Buna ek olarak önermede ortaya çıkan eylemin hayata geçebilmesi olasılık üzerine de kuruludur. Bu çalışmada da olasılık üst başlığında olanaklılık, olabilirlik ve bilgisel olasılık ifadeleri Çağdaş Uygurca özelinde ele alınacaktır

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Uygurca, Anlambilim, Kiplik, Olasılık, Olanaklılık, Olabilirlik

Kaynakça

• ADAMOVİĆ, Milan (1985). Konjugationsgeschichte der türkischen Sprache. Leiden: E. J. Brill.
• ASLAN, Sema (2007). “İstek Kipliği, Gerçeklik ve Gerçekleştirilebilirlik.” VII. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildiri Kitabı. Cilt I. Konya: Selçuk Üniversitesi Yay. 581-590.
• ASLAN DEMİR, Sema (2008). Türkçede İsteme Kipliği Semantik-Pragmatik Bir İnceleme. Ankara: Grafiker.
• BUSSMANN, Hadumod (1996). Routledge Dictionary of Language and Linguistics. London- New York: Routledge.
• BYBEE, Joan ve diğerleri. (1994). The evolution of grammar: Tense, aspect and modality in the languages of the World. Chicago: The University Chicago Press.
• BYBEE, Joan ve Suzanne Fleischman (1995). “Modality in grammar and discourse: An introductory essay.” Modality in Grammar and Discourse. Ed. Bybee Joan, Fleischman, Suzanne. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing. 1-14.
• CORCU, Demet (2003). A Linguistic Analysis of Necessity as a Part of the Modal System in Turkish. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.
• DEMİR, Nurettin, Sema ASLAN (2010). “Sıklık Kopyası Örneği Olarak İstek Eki –(y)A.” Turkish Studies 5/4: 276-290.
• DOERFER, Gerhard (1971). Khalaj Materials. Bloomington: Indıana University Press.
• DWYER, Arinne ve diğerleri. (2009). Greetings from Teklimakan: A handbook of modern Uyghur, vol. 1. Lawrence, KS: KU [Kansas University] Scholar Works.
• GABAİN, Annemarie (1975). Alttürkische Grammatik. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
• HİRİK, Seçil (2014). Türkiye Türkçesinde Bilgi Kiplikleri. Doktora Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.
• JOHANSON, Lars (1994). “Türkeittürkische Aspektotempora’’. Rolf Thieroff ve Joachim Ballweg (eds.) Tense Systems in European languages. Tübingen. 247-266.
• JOHANSON, Lars (1998). “The History of Turkic”. The Turkic Languages, 81-125. Ed. Johanson, Lars ve Csató, Éva Ágnes.
• JOHANSON, Lars (2008). “Modals in Turkic.” In Hansen, Bjoern ve de Haan, Ferdinand (ed.) Modals in the languages of Europe. A reference work. (Empirical Approaches to Language Typology 44.) Berlin/New York: Mouton de Gruyter. 487-510.
• JOHANSON, Lars (2014). “A synopsis of Turkic volitional moods”. Turkic Languages 18: 19- 53.
• KERİMOĞLU, Caner (2010). “Türkiye Türkçesinde Bilgi Kipliği İşaretleyicileri Üzerine: Kesin Dışılık”. Turkish Studies 5/4: 434-478.
• ÖZTÜRK, Rıdvan, (2015). Yeni Uygur Türkçesi Grameri. 3. Baskı, Ankara: TDK.
• PALMER, F. Robert, (2001). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University Press.
• RENTZSCH, Julian (2005). Aspekt im Neuuigurischen. Wiesbadan: Harrassowitz.
• RENTZSCH, Julian (2011). “Modality in the Baburnama.” Turkic Languages 15/1: 78-123.
• RENTZSCH, Julian (2013). “Türk Dillerinde Kipsellik ve Kipselliğin Anlambilimsel Haritası.” bilig 67: 129-168.
• TÖMÜR, Hemit, (2003). Modern Uyghur Grammar (Morphology). (Çev. Anne Lee). İstanbul: Yıldız Dil ve Edebiyat 3.
• YAKUP, Abdurishid (2009a). “Necessity Operators in Turkish and Modern Uyghur.” International Journal of Central Asian Studies, 13: 479-492.
• YAKUP, Abdurishid (2009b). “Uyghur umlauting: Characteristics, diachronic aspects, consequences and triggers.” Turkic Languages 13: 34-60.