Ece Ayhan’ın Şiirlerinde Toplumsal Katmanları İmleyen Renkler

Yıl 2019, Sayı: 38, 43 - 66, 31.12.2019

Ebru Özgün

Öz

İkinci Yeni anlayışı içinde özgün bir yere sahip olan Ece Ayhan, şiirde oluşturduğu çok boyutlu anlam katmanlarıyla, alışılanın dışına çıkan dil yapısıyla, gerçeklik algısını büsbütün kırmasının yanı sıra renklerin anlam dünyasını da deforme etmekte, renkler aracılığıyla özgün çağrışımlar yaratarak okuyucunun algısını sekteye uğratmaktadır. Bu çalışmada, Ece Ayhan’ın şiirlerinde toplum algısını yansıtan poetik bir unsur olarak renklerin işlevsel kullanımına bakılacaktır. Ece Ayhan şiirinin önemli bileşenlerinden biri olan renklerin en sık hangilerinin kullanıldığı, hangi biçimsel kuruluşla metinlerde yer bulduğu, hangi duygu değerleriyle öne çıktığı, şairin bundan hareketle hayatı ve insanı nasıl algıladığı gibi konular çalışma kapsamında irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ece Ayhan, renkler, toplum, şiir dili, deformasyon

The Colors Alluding To Social Layers in Ece Ayhan’s Poems

Öz

Ece Ayhan, who has a unique place in the Second New Poetry, not only deforms the meaning worlds of colors with his multidimensional meaning layers created in poetry, extraordinary language structure and loss of the perception of reality but also brings the readers’ perception to a halt by creating unique associations through colors. In this research, the function of colors which stands out as a poetic element reflecting the perception of society in Ece Ayhan’s poetry is going to be dealt with. As one of the most important elements in Ece Ayhan’s poems, the colors which are used the most, the structural way in which they are represented in texts, the motional values they are associated with and how the poet perceived the life and human by this way are going to be studied.

Anahtar Kelimeler

Ece Ayhan, colors, society, the language of poetry, deformation

Kaynakça

• AKALIN, Şükrü Haluk ve diğerleri (Haz.), (2005), Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yay.
• ALTUNTAŞ, Gülden, (2018), Cemal Süreya’nın Şiirlerinde Renklerin Kullanımı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Ün. Sosyal Bilimler Ens.
• AYHAN, Ece, (1991), Çanakkaleli Melahat’a İki El Mektup Ya Da Özel Bir Fuhuş Tarihi, İstanbul: Korsan Yay.
• AYHAN, Ece, (1996), Dipyazılar, İstanbul: YKY.
• AYHAN, Ece, (2004), Bütün Yort Savul’lar, 5. Baskı, İstanbul: YKY.
• AYHAN, Ece, (2013), Bir Şiirin Bakır Çağı, İstanbul: YKY.
• AYHAN, Ece, (2014), Sivil Denemeler Kara, İstanbul: YKY.
• AYHAN, Ece, (2015), Aynalı Denemeler, İstanbul: YKY.
• BATUR, Enis, (1981), Tahta Troya, İstanbul: Yazko Yay.
• BİNGÖL, Necdet, (1973), “Hâşim’in Şiirinde Renkler”, Türkoloji Dergisi, V, 1: 55-91.
• ÇAĞAN, Mehmet, (2005), Sizin Renkleriniz, İstanbul: Bir Harf Yay.
• ÇORUHLU, Yaşar, (2002), “Türk Mitolojisinde Renkler ve Sayılar”, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yay.
• DEMİRALP, Oğuz, (2004), “Yaklaşık Olarak Ece Ayhan Şiiri”, Mor Külhani / Ece Ayhan Şiiri, (Haz. Orhan Kahyaoğlu), İstanbul: Dharma Yay., 219-232.
• DEMİRCİ, Kürşat, (1991), Hinduizmin Kutsal Metinleri Vedalar, İstanbul: İşaret Yay.
• DURAK, Mustafa, (2004), “Bir Bakışsız Kedi Kara / Yeni Bir Kuram ve Yeni Bir Uygulamayla Bir Şiiri ve Şairi Anlamak”, Mor Külhani / Ece Ayhan Şiiri, (Haz. Orhan Kahyaoğlu), İstanbul: Dharma Yay., 135-174.
• DURMUŞ, Gülşah, (2010), “Cahit Külebi’nin Şiirlerinde Renkli Mısralar ve Türkçenin Renkleri”, Turkish Studies, V, 3: 1143-1174.
• DURMUŞ, Mithat, (2001), “Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun Şiirlerinde Işık ve Renk Unsuru”, Türkoloji Dergisi, XIV, 1: 239-254.
• ERENEL, Ender, (2004), “Ece Ayhan Sözlüğü”, Mor Külhani / Ece Ayhan Şiiri, (Haz. Orhan Kahyaoğlu), İstanbul: Dharma Yay., 183-201.
• GABAİN, Annemarie von, (1968), “Renklerin Sembolik Anlamları”, (Çeviren: S. Tezcan), Türkoloji Dergisi, III: 107-113.
• GENÇ, Reşat, (1997), Türk İnanışları ve Millî Geleneklerinde Renkler ve Sarı-Kırmızı-Yeşil, Ankara: TDK Yay.
• GÜRSEL, Nedim, (2004), “Yorulan Bir Şiirin Ayak Değiştirmesi”, Mor Külhani / Ece Ayhan Şiiri, (Haz. Orhan Kahyaoğlu), İstanbul: Dharma Yay., 177-181.
• http://bianet.org/biamag/yasam/144931-ankara-nin-mor-menekseleri (erişim 01.02.2018)
• İNAN, Abdülkadir, (1987), Makaleler ve İncelemeler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• KANTER, Beyhan, (2013), Şiirsel Kimlikten Mekânsal Sınırlara (İkinci Yeni Şairlerinin Mekân Algısı), İstanbul: Metamorfoz Yay.
• KARABULUT, Mustafa,(2008), “Cenap Şahabettin’in Şiirlerinde Renk ve Işık Motifleri”, Türk Dili, 679: 11-18.
• KÜÇÜK, Salim, (Yaz 2010), “Eski Türk Kültüründe Renk Kavramı”, Bilig, 54: 185-210.
• KÜÇÜKŞEN Öner, Ferhunde, (2010), İlköğretim Öğrencilerinin Resimlerinde Renk ve Duygu İlişkisi ve Kırmızının Öğrencilerde Yarattığı Kavramsal ve Simgesel Çağrışımlar, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Ün. Eğitim Bilimleri Ens.
• ÖNEŞ, Mustafa, (2004), “Ece Ayhan’a Doğru”, Mor Külhani / Ece Ayhan Şiiri, (Haz. Orhan Kahyaoğlu), İstanbul: Dharma Yay.: 107-115.
• SELİMİ, Selim, (2019), Yahya Kemal Beyatlı’nın Şiirlerinin Söz Varlığı ve Söz Dizimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Ün. Sosyal Bilimler Ens.
• ŞAHİN, Seval, (2002), Tevfik Fikret’in Şiirlerinde Renk Belirten Kelimelerin Kullanılması Üzerinde İnceleme ve Değerlendirme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Ün. Sosyal Bilimler Ens.
• TEVETOĞLU, F., (1977), “Niyazi Bey, Resneli”, Türk Ansiklopedisi, Ankara: Maarif Basımevi, XXV: 296-297.
• TUNÇ, Gökhan, (Mayıs 2006), “Ahmet Haşim’in Bütün Şiirleri’ne Psikanalitik Bir ‘Bakış’”, Hece, 113: 138-150.
• ÜNSAL, Kubilay, (2004), “Bir Şiiri Ece’leyebilmek İçin Kolaj Denemesi”, Mor Külhani / Ece Ayhan Şiiri, (Haz. Orhan Kahyaoğlu), İstanbul: Dharma Yay.: 233-242.
• Yazar Adı Yok, (1946), “Ayvansaray”, Türk Ansiklopedisi, Ankara: Maarif Basımevi, IV: 403.
• Yazar Adı Yok, (1958), “Büyük Zap”, Türk Ansiklopedisi, Ankara: Maarif Basımevi, IX: 106.
• Yazar Adı Yok, (1982), “Tramvay”, Türk Ansiklopedisi, Ankara: Maarif Basımevi, XXXI: 384.