FİNLANDİYA TATAR AĞIZLARINDA FİNCENİN ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 42, 133 - 148, 29.12.2021

Uluhan Özalan

Öz

Özellikle ticarî sebeplerle yapılan göçlere bağlı olarak Amerika, Avustralya, Japonya, İsveç gibi farklı ülkelerde Tatar azınlıkları ortaya çıkmıştır. Tatar azınlığının görüldüğü ülkelerden biri de Finlandiya’dır. 19. yüzyılın sonlarından başlayarak Nijniy Novgorod vilâyetinin Sergaç bölgesindeki Mişer köylerinden Finlandiya’ya gelen Tatar tüccarlar, daha sonra ailelerini de yanlarına alarak buraya yerleşmişlerdir. Geçen bu süre içinde dilleri ve kültürlerinin diğer unsurlarının gelişimini etkileyen farklı süreçlerden geçen topluluk günümüzde yoğun bir şekilde Fin dili ve kültürünün etkisi altındadır. Bu çalışmada, Fincenin Finlandiya Tatar ağızlarındaki etkisi Johanson’un “Kod Kopyalama Modeline” göre değerlendirilecektir. Ayrıca Tatarcanın Finlandiya’daki bugünkü durumunu belirleyen sosyal faktörler de ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Finlandiya Tatar ağızları, Fince, dil ilişkileri, kod kopyalama, Finlandiya Tatar ağızları, Fince, dil ilişkileri, kod kopyalama

Kaynakça

• Ахметова, Я. М. (2009). Сравнительно-историческое исследование языка татар Финляндии. Казань: Казанский Государственный Энергетический Университет.
• Belyaev, R. (2019). Татары Финляндии: история, интеграция, сохранение идентичности. Казань: Татар. дет. изд-во.
• Durmuş, O. (2012). Çuvaş Mari Dil İlişkilerine Genel Bir Bakış I: (Çuvaşçanın Mariceye Etkisi). B. Gül (Ed.), Türk Moğol Araştırmaları Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Armağanı içinde (1-15. ss.).
• Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Elmgren, A. (2020). Visual Stereotypes of Tatars in the Finnish Press from the 1880s to the 1910s. Studio Orientalia Electronica, 8(2), 25-39.
• Halén, H. (1980). A bibliographical survey of the publishing activities of the Turkic minority in Finland. Studia Orientalia, 51(11), 1-26.
• Halén, H. ve Martikainen, T. (2015). Finland. I. Svanberg ve D. Westerlund (Ed.), Muslim Tatar minorities in the Baltic Sea Region içinde (86-104. ss.). Leiden: Brill.
• Hesselbäck, A. (2005). Tatar and Chuvash code-copies in Mari. Uppsala: Acta Universitatis Upsaliensis.
• Johanson, L. (1993). Code-copying in Immigrant Turkish. G. Extra ve L. Verhoeven (Ed.), Immıgrant Languages in Europe içinde (197-223. ss.). Clevedon, Philadelphia, Adelaide: Multilingual Matters Ltd.
• Johanson, L. (2006). Turkic Language Contacts in a Typology of Code Interaction. H. Boeschoten ve L. Johanson (Ed.), Turkic Language Contacts. Turcologica 61 içinde (4-26. ss.). Weisbaden: Harrassowitz Verlag.
• Johanson, L. (2007). Türk Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler. (Çev. Nurettin Demir). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karlsson, F. (2018). Finnish: A Comprehensive Grammar. Milton: Routledge.
• Kiss, O. (2018). Language as a fundamental component of identity within the Tatar community in Finland. The seminar of Tatars in Finland in the Transnational Context of the Baltic Sea Region. 17 Ekim 2018. Aleksanteri Institute, University of Helsinki.
• Küçük, E. (2012). Finlandiya’da Türk-Tatar Toplumu. Uluslararası Türk ve Tarih Araştırmaları Dergisi, 8, 114-140.
• Leitzinger, A. (2006). Suomen Tataarit. Vuosina 1868-1944 Muodostuneen Musloimiyhteisön Menestystarina. Helsinki.
• Niklander, S. (1987). Omakielisen kulttuurin merkitys etnisille vähemmistöille, erityisesti suomen tataareille. Tampere: Tampereen yliopisto. Pro-gradu tutkielma 97.
• Nizametdin, F. (1974). Havaintoja Suomen Tataarien Kielesta. Altailaisen Kielen-Tutkimuksen Proseminaari. Helsingin Yliopisto.
• Öner, M. (2011). Fincedeki Türkçe Alıntılar. Türkçe Yazıları içinde (415-425. ss.). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Räsänen, M. (1920). Die Tschuwassischen Lehnwörter im Tscheremissischen. Helsinki.
• Räsänen, M. (1923). Die Tatarischen Lehnwörter im Tscheremissischen. Helsinki.
• Róna-Tas, A. (1988). Turkic Influence on the Uralic Languages. D. Sinor (Ed.), The Uralic Languages: Description, History, and Foreign Influences içinde (742-780. ss.). Leiden, New York: Brill.
• Thomason, S. G. (2014). Contact induced language change and typological congruence. J. Besters-Dilger, C. Dermarkar, S. Pfänder ve A. Rabus (Ed.), Congruence in Contact-Induced Language Change: Language Families, Typological Resemblance, and Perceived Similarity, Vol. 27 içinde (201-218. ss.). Berlin, Boston: De Gruyter.
• Yusupova, A. (2018). Göçmen Tatarların Dili (Finlandiya’da Yaşayan Tatarların Dili Örneğinde). A. Doğan, R. Özyürek, A. Celepoğlu, Y. Dinç Kurt ve K. Üstün (Ed.), XIII. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 25-28 Eylül 2018 Varşova içinde (490-494. ss.). Ankara: Meteksan Matbaacılık.
• Wertheim, S. (2003). Linguistic Purism, Language Shift, and Contact-induced Change in Tatar. (Yayımlanmamış doktora tezi). University of California, Berkeley.
• Wiedemann, F. J. (1838). Ueber die früheren Sitze der tschudischen Völker und ihre Sprachverwandtschaft mit den Völkern Mittelhochasiens : Einladung zur öffentlichen Prüfung im hiesigen Gymnasium am 27sten und 28sten Juni 1838. Reval: N.p.