Öz
Romanlarında felsefe, aile, yanlış batılılaşma, eğitim ve kadın gibi meseleleri ele alan Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın romanlarında mizah belirgin bir yer tutmaktadır. Eserlerinde gülünç unsurları oluşturmak için kişileri ve olayları yoğun olarak kullanan Gürpınar’ın Mürebbiye romanında da mizahi ton yaratılırken kişiler ve olaylar öne çıkarılmıştır. Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Mürebbiye romanında gülünç unsurların kaynağını tespit etmeye çalışan bu çalışmada Henri Bergson’un Gülme isimli eserinin özellikle ilk bölümünde kavramsallaştırdığı biçimler, jestler ve devinimlere dayalı gülme yaklaşımı merkeze alınmıştır. Bergson gülme kavramını açıklarken kullandığı bu kavramları sosyal hayatın temel dinamikleri üzerine konumlandırmıştır. Bu açıdan bakıldığında Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Mürebbiye romanının aile kurumu ve çarpıklaşmış insan ilişkilerine yaptığı vurgu çerçevesinde toplumsal durumla kurduğu bağ dikkate değerdir. Eserdeki gülünç unsurlar da toplumsal duruma yapılan vurgunun etkisini artırmak için kullanılmıştır. Romanda biçimler, jestler ve devinimlerin ortaya çıkardığı gülünç durumları, anlatıcı, benzetmelerden yararlanarak ve bu durumları uç noktalara götürerek betimlemiştir. Bu çalışma ile anlatıcının kişiler ve olaylar odağında oluşturduğu gülüç unsurlar; biçimler, jestler ve devinimler odağında değerlendirilecektir.
Kaynakça
- Bergson, H. (2006). Gülme, komiğin anlamı üzerine deneme (Y. Avunç, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Boratav, P. N. (1982). Folklor ve edebiyat I. İstanbul: Adam Yayınları.
- Esen, N. (1991). Türk Romanında Aile Kurumu. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
- Gürpınar, H. R. (2021). Mürebbiye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- İldeş, Ö. (2009). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın 1919’a kadar olan romanlarında yapı, tema, anlatım (1889-1919) (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Smadja, E. (2013). Gülmek. ( S. N. Ayrım, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Strauss, L. (1966). Socrates and Aristophanes. New York: Basic Books, Inc., Publishers.
- Uçman, A. (2014). Alafrangalık sürecinde Hüseyin Rahmi’nin Mürebbiye romanı. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(07), 41-50.
- Zeka, S. (2004). Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın roman ve hikâyelerinde mizah (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Dili ve Edebiyatı (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Eylül 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 2023 Sayı: 46 |
