The Notion of Scholasticism in Ömer Seyfettin

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 47, 348 - 363, 29.06.2024

Yakup Öztürk

https://doi.org/10.59257/turkbilig.1506847

Öz

It is known that Ömer Seyfettin announced a program for the simplification of
Turkish in his "Yeni Lisan" articles published in Genç Kalemler magazine in
1911. This program, which put forward some proposals such as removing words
that the public did not understand or did not prefer to use from the literary
language, saving Turkish from the dominance of Arabic and Persian, and taking
Istanbul Turkish as the basis, was also mentioned by Ömer Seyfettin in other
magazines of the period. One of the concepts that attracts attention in these
articles is scholastic. With expressions such as scholastic literature, scholastic
language, Enderun literature, Enderun slang, divan mentality, and ummahreligious
literature, Ömer Seyfettin criticizes the literary figures of classical
Turkish literature who use an "incomprehensible" language with the
predominance of Arabic and Persian words in poetry and prose. At the center of these criticisms is the concept of scholasticism. In this article, the meaning
attributed to the concept of scholasticism on the path to the simplification of
Turkish in Ömer Seyfettin's prose, and the relations of Turkish writers with
Turkish from the Tanzimat to the first quarter of the 20th century will be seen
through Ömer Seyfettin's criticisms and observations.

Anahtar Kelimeler

Yeni Lisan, Language, Style, Scholastic, Enderun, Enderun Slang, Tanzimat literary figures, Edebiyat-ı Cedide literary figures, National Literature

ÖMER SEYFETTİN’İN SKOLASTİK KAVRAMINA YÜKLEDİĞİ ANLAM

Öz

Ömer Seyfettin’in 1911’de Genç Kalemler dergisinde yayımladığı “Yeni
Lisan” makalelerinde Türkçenin sadeleşmesi yolunda bir program ilan ettiği
bilinir. Halkın anlamadığı ya da kullanmayı tercih etmediği kelimelerin edebiyat
dilinden uzaklaştırılması, Arapça ve Farsça hâkimiyetinden Türkçenin
kurtarılması, İstanbul Türkçesinin esas alınması gibi birtakım tekliflerin ileri
sürüldüğü bu program Ömer Seyfettin tarafından dönemin başka mecralarında
da söz konusu edilmiştir. Bu mecralardaki yazılarda dikkat çeken kavramlardan
biri de skolastiktir. Ömer Seyfettin, skolastik edebiyat, skolastik dil, Enderun
edebiyatı, Enderun argosu, divan zihniyeti, ümmetçi-dinî edebiyat türünden
ifadelerle klasik Türk edebiyatının şiirde ve nesirde Arapça, Farsça kelimelerin
ağırlığında “anlaşılmaz” bir dil kullanan edebiyatçılarını eleştirir. Bu
eleştirilerin merkezinde skolastik kavramı vardır. Bu makalede Ömer
Seyfettin’in nesirlerinde skolastik kavramına yüklenen anlam ve Türkçenin
sadeleşmesi yolunda Tanzimat’tan 20. asrın ilk çeyreğine kadar Türk
edebiyatçılarının Türkçe ile irtibatları Ömer Seyfettin’in eleştiri ve tespitleri ile
görülecektir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Lisan, Dil, Üslup, Skolastik, Enderun, Enderun Argosu, Tanzimatçılar, Edebiyatı Cedide, Millî Edebiyat

Kaynakça

• Ayvazoğlu, B. (2013). Yahya Kemal eve dönen adam. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Bolay, S. H. (2018). Felsefe doktrinleri ve terimleri sözlüğü. Ankara: Atlas Kitap.
• Ercilasun, A. B. (2020). Batı Türkçesinin gelişimi içinde Ömer Seyfettin ve Yeni Lisan hareketi. Vefatının 100. yılında Ömer Seyfettin Kitabı. N. Karaca-M. Başpınar (Ed.). Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları.
• Ercilasun, B. (2013). İkinci Meşrutiyet devrinde tenkit. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gür, M. (2020). Kendi içinde ve kendine göre Süleyman Nazif. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaca, N. (2020). Ömer Seyfettin’in edebi dönemlere ve kişiliklere eleştirel bakışı. Vefatının 100. yılında Ömer Seyfettin Kitabı. N. Karaca-M. Başpınar (Ed.). Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları.
• Kolcu, H. (2007). Türk edebiyatında hece-aruz tartışmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1980). Ömer Seyfettin ve Yeni Lisan. Millî Kültür. (13), 6-12.
• Levend, A. S. (1972). Türk dilinde gelişme ve sadeleşme evreleri. Ankara: Türk Dili Kurumu Yayınları.
• Mert, N. (2004). Ömer Seyfettin İslamcı, milliyetçi ve modernist bir yazar. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Öksüz, Y. Z. (2016). Türkçenin sadeleşme tarihi Genç Kalemler ve Yeni Lisan hareketi. Ankara: Türk Dili Kurumu Yayınları.
• Ömer Seyfettin (2016). Ömer Seyfettin bütün nesirleri. (Polat, N. H. Polat, Haz.) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Öztürk, Y. (2020). Edebiyat-ı Cedide karşısında Ömer Seyfettin. Vefatının 100. yılında Ömer Seyfettin Kitabı. N. Karaca-M. Başpınar (Ed.). Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları.
• Polat, N. H. (2020). Yeni Lisan’da divan edebiyatı eleştirisi. Türk Dili, Yıl 69, (821), 14-23.
• Uşaklıgil, H. Z. (2019). Sanata dair. C. 1. (Eren Yavuz Haz.). İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Vural, M. (2016). İslâm felsefesi sözlüğü. Ankara: Elis Yayınları.