Hafif Düzeyde Zihinsel Engelli Öğrencilere Matematiksel Problem Çözme Stratejileri Öğretiminin Etkililiği

Yıl 2020, , 361 - 385, 31.08.2020

Oktay Göktaş , Ersen Yazıcı

https://doi.org/10.16949/turkbilmat.662461

Öz

Bu araştırmanın amacı, hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilere yönelik matematik dersinde yürütülen problem çözme stratejileri öğretiminin problem çözme başarılarına etkisini incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden öğretim deneyi kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı gurubu, amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örneklem yöntemi ile seçilmiş özel eğitimin lise grubundan 3 öğrenciden oluşmaktadır. Öğretimde, problem çözme stratejilerinden tahmin ve kontrol, şekil, şema ve diyagram çizme ve geriye doğru çalışma stratejilerinin öğretimi öğretim deneyi araştırma modeline uygun olarak doğrudan öğretim yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Öğretim sürecinde, her bir strateji ders planında 4’er adet olmak üzere 8 problem öğretimi ve çözümü yapılmıştır. Toplamda üç stratejiye ilişkin 24 adet problem üzerinde çalışılmış, uygulama süreci 9 hafta sürmüştür. Araştırma süreci video kamera ile kayıt altına alınıp, bütün kayıtlar transkript edilerek tematik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak, hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilere yönelik yürütülen problem çözme stratejilerinin öğretiminin, öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirdiği ve problem çözme süreçlerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular ve sonuçlar ışığında hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin matematik dersinde problem çözme becerilerinin gelişmesi için problem çözme stratejilerine yönelik öğretimlerin yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Problem çözme stratejileri, Hafif düzeyde zihinsel engelli öğrenciler, Öğretim deneyi modeli

Destekleyen Kurum

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

EĞF-17001

Effectiveness of Teaching Mathematical Problem-Solving Strategies to Students with Mild Intellectual Disabilities

Öz

This study aims to examine the impact of teaching problem-solving strategies conducted during math class, to students with mild intellectual disabilities on their success in problem-solving. One of the qualitative research methods, the teaching experiment, was used in this study. The participants' group of the study consists of three students from the high school group of special education who were selected by the criterion-sampling method, one of the purposeful sampling techniques. The teaching of intelligent guessing and testing, making a drawing (making a drawing shape, schema, and diagram), and working backwards strategy, all of which are from the problem-solving strategies, was performed using the direct instruction method in accordance with teaching experiment methodology. During the teaching process, eight problems were taught and solved, including 4 in each strategy course plan. In total, 24 problems relating to these three strategies were studied, and the implementation process lasted nine weeks. The research process was recorded via a video camera, and all recordings were transcribed and analyzed by thematic analysis. As a result, it has been concluded that the teaching of problem-solving strategies to students with mild intellectual disabilities improves their problem-solving skills and has an impact on the problem-solving process. In light of the findings and results, it is recommended to teach problem-solving strategies to students with mild intellectual disabilities to improve their problem-solving skills in math class.

Anahtar Kelimeler

Problem solving strategies, Learners with mild intellectual disabilities, Teaching experiment design

Proje Numarası

EĞF-17001

Kaynakça

• Altun, M. (2008). Liselerde matematik öğretimi. Bursa: Aktüel Alfa Akademi Bas. Yay. Dağ. Ltd. Şti.
• Altun, M. ve Arslan, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin problem çözme stratejilerini öğrenmeleri üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 1-21.
• American Association on Mental Retardation [AAMR]. Luckasson, R., Borthwick-Duffy, S., Buntinx, W. H. E., Coulter, D. L., Craig, E. M. (P.), Reeve, A., Schalock, R. L., Snell, M. E., Spitalnik, D. M., Spreat, S., Tassé, M. J., & The AAMR AD HOC Committee on Terminology and Classification. (2002). Mental retardation: Definition, classification, and systems of supports (10th ed.). Washington, D.C.: American Association on Mental Retardation Press.
• American Psychiatric Association [APA]. (2013). Diagnostic and statistical DSM-5 (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
• Aydoğdu, N. ve Yenilmez, K. (2012, Haziran). Matematikte problem çözme becerisiyle ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. X. Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunulan bildiri, Niğde.
• Bağlama, B. (2018). Zihin yetersizliği olan öğrencilere matematik problem çözme becerisinin öğretiminde doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan bilgisayar destekli video ile model olma öğretiminin etkililiği (Yayımlanmamış doktora tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, KKTC.
• Barrett, S. (1995). Problem solving of children with intellectual disabilities: Interrogative strategies and solution time rates (Honours Theses). Edith Cowan University, Faculty of Educalion, Joondalup, Australia.
• Baykul, Y. (2014). İlkokulda matematik öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Baykul, Y., Sulak, H., Doğan, A., Doğan, M., Yazıcı, E., Sulak, S., Peker, B. & Kurnaz, A. (2010). Problem çözme stratejileri. Konya: Gençlik Kitabevi Yayınları.
• Can-Çalık, N. (2008). Genel eğitim sınıflarında eğitim gören zihin engelli öğrencilere temel toplama becerilerinin öğretiminde nokta belirleme tekniğinin etkililiğinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Casner, B. (2016). A mixed method study on schema-based instruction, mathematical problem solving skills, and students with an educational disability. (Unpublished doctoral dissertation). Lindenwood University, the USA.
• Cihak, D. (2010). Effects of the touchmath program compared to a number line strategy to teach addition facts to middle school students with moderate intellectual disabilities. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 45(3), 449-458.
• Çelebioğlu, B. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanabilme düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Davis, L. (2016). Effects of peer-mediated instruction on mathematical problem solving for students with moderate/severe intellectual disability (Unpublished doctoral dissertation). The University of North Carolina, the USA.
• Engelmann, S. (1998). Psychology learning resources Siegfried Engelmann and direct instruction. Retrieved October 9, 2019 from https://psych.athabascau.ca/open/engelmann/bio.php.
• Engelmann, S., & Carnine, D. (1991). Theory of instruction: Principles and applications (Revised ed.). Eugene, Oregon: Nifdi Press.
• Eripek, S. (1998). Özel eğitim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Eripek, S. ve Vuran, S. (2016). Zihinsel yetersizliği olan çocukların eğitimi. G. Akçamete (Ed.), Genel eğitim okullarında özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (ss. 245-282). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Harris, K., & Graham, S. (1992). Improving the mathematical problem-solving skills of students with learning disabilities: Self-regulated strategy development. The Journal of Special Education, 26(1), 1-19.
• Karabulut, A. (2015). Anla ve çöz! Stratejisi’nin hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin matematik problemi çözme becerisindeki etkisinin belirlenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 70-86.
• Kot, M. (2014). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere problem çözme becerisinin öğretiminde semaya dayalı öğretim stratejisinin etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Metin, E. N. ve Işıtan, S. (2017). Zihinsel engelli çocuklar ve eğitimleri. N. Baykoç (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim içinde (ss. 159-182) Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. California: SAGE Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Özel eğitim matematik dersi programı. Ankara: Özel Eğitim Müdürlüğü.
• Nar, S. (2018). Zihin yetersizliği olan öğrencilere temel toplama işleminin öğretiminde somut-yarı somut-soyut öğretim stratejisinin etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Polloway, E., Serna, L., Patton, J., & Bailey, J. (2014). Özel gereksinimi olan öğrenciler için öğretim stratejileri (Z. Bahap Kudret, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Polya, G. (1962). Mathematical discovery on understanding, learning, and teaching problem solving, Volume I. New York Chichester Brisbane Toronto, the USA: Ishi Press.
• Polya, G. (2017). Nasıl çözmeli matematiksel yönteme yeni bir bakış (B. S. Soyer, Çev.). Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Posamentier, A. S. & Krulik, S. (1998). Problem-solving strategies for efficient and elegant solutions: A resource for the mathematics teacher. California: Corwin Press, Inc.
• Rumiati, M. (2017). Strategies for addition and subtraction in the range 1 to 100 of adolescents attending a special school for the intellectually disabled in Indonesia (Unpublished master’s thesis). Southern Cross University, Indonesia.
• Santos-Trigo, M. (1998). Instructional qualities of a successful mathematical problem‐solving class. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 29(5), 631-646.
• Steffe, L. & Thompson, P. (2000). Teaching experiment methodology: Underlying principles and essential elements. In R. A. Lesh & A. E. Kelly (Eds.), Research design in mathematics and science education (pp. 267-307). New Jersey: Erlbaum.
• Sucuoğlu, B. (2016). Zihinsel engellilerin eğitimi. B. Sucuoğlu (Ed.), Zihin engelliler ve eğitimleri içinde (ss. 203-238). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Temizöz, Y. (2013). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin matematiksel problem çözme sürecinde kavramlar ile ilgili anlayışlarının ve kavram-işlem kullanımlarının rolü (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tufan, S. (2016). Şemaya dayalı strateji ve kendini izlemenin hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin sözlü problem çözme performanslarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tuncer, A. (2009). Şemaya dayalı sözlü matematik problemi çözme stratejisinin görme yetersizliği olan öğrencilerin sözlü problem çözme performanslarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 183-197.
• Turhan, B. (2011). Problem kurma yaklaşımı ile gerçekleştirilen matematik öğretiminin ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin problem çözme başarıları, problem kurma becerileri ve matematiğe yönelik görüşlerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.