Sınıf Öğretmeni Adaylarına Göre İlk Okuma Yazma Öğretiminin Metaforlar Aracılığıyla Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 65 - 83, 29.06.2022

Elife Nur Saydam

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1019795

Öz

İlk okuma yazma öğretimi, ilkokul birinci sınıfta okuma ve yazma becerilerinin öğretildiği kritik bir süreçtir. Bu araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının ilk okuma yazma öğretimi sürecine yönelik metaforik algılarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Nitel yöntemlerden fenomenolojik desende gerçekleştirilen araştırma 110 sınıf öğretmeni adayı ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan bir form kullanılmıştır. Formda öğretmen adaylarının demografik bilgilere ve "İlk Okuma Yazma Öğretimi ...'ya benzer; Çünkü…" şeklinde eksik bırakılmış ifadelere yer verilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler içerik analizine tâbi tutulmuştur. Araştırma sonucunda öğretmenlerin ilk okuma yazma öğretimine yönelik oluşturdukları metaforlar “Geleceğin Temelleri ve En Temel Akademik İhtiyaç”, “Sabır ve Emek Gerektiren, Zorlu, Aşamaları Olan Bir Süreç”, “Yeni Bir Ürün Elde Edilen Süreç” ve “Aydınlatıp-Yol Gösteren Bir Kılavuz” temaları altında toplanmıştır. Sınıf öğretmeni adaylarının bu temalar çerçevesinde ilk okuma yazma öğretimini anahtar, bambu bitkisi, ateş, el feneri, uzay boşluğu, harflerin kullanım kılavuzu, tünel, tren vagonu, pusula, binanın temeli, örgü örme, ayakkabı bağcığı, gülün tomurcuk hali, bağımsızlık, gömlek ilikleme, ay, anne, domino taşı gibi birbirinden farklı birden çok metafor aracılığıyla ve bu metaforları nedenleriyle birlikte açıkladıkları görülmüştür. Sınıf öğretmeni adaylarının ilk okuma yazma öğretimine yönelik algılarının birbirinden farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Farklı sınıf düzeyi ve cinsiyetteki öğretmen adaylarının ürettikleri metaforların da farklı temalar altında toplandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İlkokul birinci sınıf, ilk okuma yazma öğretimi, sınıf öğretmeni adayı, metafor.

Kaynakça

• Akyol, H. (2018). Türkçe ilkokuma ve yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Arıcı, A. F. (2018). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Arslan, M. M., & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35(171), 100-108.
• Bozpolat, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies (Elektronik), 10(11), 313-340.
• Cemaloğlu, N. (2001). İlkokuma yazma öğretimi (2.baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, (Çev. Ed: Bütün, M. & Demir, S.B.). 5. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• De Guerrero, M. C., & Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6(2), 95-120.
• Egan, K. (2008). The future of education: Reimaginig our schools from the ground up. New Haven: Keystone Typesetting.
• Ghoting, S. N. & Martin‐Diaz, P. (2006). Early literacy storytimes @ your library: partnering with caregivers for success. Chicago: American Library Association.
• Göçer, A. (2016). Etkinlik temelli ilkokuma ve yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Grix, J. (2010). The foundations of research. London: Palgrave Macmillan.
• Güneş, F. (2019). İlkokuma yazma öğretimi yaklaşım ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Karakuş N. ve Kozçetin, K. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma kavramına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(40), 387-404.
• Karaman, G. (2013). Erken okuryazarlık becerilerini değerlendirme aracı’nın geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (2005). Türkçe öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Kırmızı S. F. ve Çelik, D. (2015). İlkokul öğrencilerinin ilkokuma yazma öğrenme sürecine ilişkin metafor algıları. Turkish Studies (Elektronik), 10(10), 793-816.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72.
• Köksal, Ç., Erginer, E. & Baloğlu, M. (2016). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuma ve yazmaya yükledikleri anlamlar: bir metafor analizi çalışması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi,11(1),133-156. DOI: 10.19129/sbad.46
• Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 195-227.
• Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing Qualitative Research. New York: Sage. MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nartgün, Ş. S., & Özen, R. (2015). Investigating pedagogical formation students’ opinions about ideal teacher, teaching profession, curriculum, responsibility, public personnel selection examination (ppse) and employment: A metaphor study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174(12), 2674-2683.
• National Early Literacy Panel. (2008). Developing early literacy: Report of the national early literacy panel. Washington, DC: National Institute for Literacy.
• Norton, E.S. & Wolf, M. (2012). Rapid Automatized Naming (RAN) and reading fluency: Implications for understanding and treatment of reading disabilities. Annual Review of Psychology, 63(1), 427-452. doi: https://doi.org/10.1146/annurev-psych-120710-100431
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çeviri Ed: Bütün, M. & Demir, S.B.). 2. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Rakhlin, N., Cardoso-Matins C. & Grigorenko, E.L. (2014). Phonemic awareness ıs a more ımportant predictor of orthographic processing than rapid serial naming: Evidence from russian. Scientific studies of reading, 18(6), 395-414.
• Saydam, E. N. (2020). Birinci sınıfta okuma-yazma başarısını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Scarborough, H. S. (2001). Handbook of early literacy research. In S. B. Neuman & D.K. Dickinson (Eds.), Connecting early language and literacy to later reading (dis)abilities: Evidence, theory, and practice (pp. 97-110). New York, NY: Guilford Press.
• Shaw, D. M., & Mahlios, M. (2008). Pre-service teachers' metaphors of teaching and literacy. Reading Psychology, 29, 31-60.
• Shaw, D. M., & Mahlios, M. (2011). Literacy metaphors of pre-service teachers: Do they change after instruction? Which metaphors are stable? How do they connect to theories? Journal of Education for Teaching: International Research and Pedagogy, 37, 77-92.
• Shaw, D. M., Barry, A., & Mahlios, M. (2008). Preservice teachers' metaphors of teaching in relation to literacy beliefs. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 14(1), 35-50.
• Spira, E. G., Bracken, S. S. & Fischel, E. J. (2005). Predicting improvement after first-grade reading difficulties: The effects of oral language, emergent literacy and behaviour skills. Developmental Psychology, 41, 225-234.
• Ulusoy, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe ve öğrenme alanları ile ilgili metaforları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(14), 1-18.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YÖK (2019) Lisans Atlası. (Web: https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=108810068 02.10.2021 tarihinde erişilmiştir).
• YÖK (2020) Lisans Atlası (Web: https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=108810068 02.10.2021 tarihinde erişilmiştir).
• YÖK (2021). Lisans Atlası. (Web: https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=108810068 02.10.2021 tarihinde erişilmiştir).
• YÖK (2018). Yeni Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. (Web: https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Sinif_Ogretmenligi_Lisans_Programi09042019.pdf adresinden 01.10.2021 tarihinde erişilmiştir).
• Wang, Y., Yin, L. & McBride, C. (2015). Unique predictors of early reading and writing: A one- year longitudinal study of Chinese kindergartens. Early Childhood Research Quarterly, 32, 51-59.