Öğretmen Adaylarının Akademik Okuryazarlık, Dijital Okuryazarlık ve Eleştirel Okuryazarlık Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 345 - 364, 29.12.2022

Tuncay Türkben , Sinem Satılmış

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1159184

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada öğretmen adaylarının akademik okuryazarlık, dijital okuryazarlık ve eleştirel okuryazarlık becerileri arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesinin farklı programlarında öğrenim gören 69 erkek ve 192 kız öğretmen adayı olmak üzere toplam 261 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında “Akademik Okuryazarlık Ölçeği”, “İnternet İçin Eleştirel Okuryazarlık Ölçeği” ve “Dijital Okuryazarlık Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeklerden alınan ortalama puanların değişkenlere göre karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizi (ANOVA) testi ve bağımsız örneklem T- testinden yararlanılmıştır. Akademik okuryazarlık becerisi ile dijital okuryazarlık ve eleştirel okuryazarlık becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesinde ise Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının akademik okuryazarlık, internete yönelik eleştirel okuryazarlık ve dijital okuryazarlık düzeylerinin istatistiksel olarak anlamlı ilişki içinde oldukları tespit edilmiştir. Bu bulgunun yanı sıra bu okuryazarlık becerileri ile cinsiyet, internet kullanım süresi, internet kullanma amacı, bölüm, akademik not ortalaması, lisansüstü eğitim alma isteği ve sınıf düzeyi değişkenleri arasında anlamlı ilişki olup olmadığı da araştırma kapsamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik Okuryazarlık, Dijital Okuryazarlık, Eleştirel Okuryazarlık, Öğretmen Adayları, Değişken

Kaynakça

• Akgün, İ. H. & Akgün, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 1006- 1024.
• Akman, Y. (2021). Dijital okuryazarlık, çevrim içi öğrenme ve akademik isteklilik arasındaki ilişkinin incelenmesi. TEBD, 19(2), 1012-1036. https://doi.org/10.37217/tebd.982846
• Aksoy, N. C., Karabay, E. ve Aksoy, E. (2021). Sınıf Öğretmenlerinin Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk İletişim Dergisi, 14(2), 859-894.
• Arslan, S. (2019). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve Sosyal Bir Değer Olarak Okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26)
• Bayat, N. (2014). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Düzeyleri ile Akademik Yazma Başarıları Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim, 39(173), 155-168.
• Bircan, A. (2022). Öğretmenlerin internete yönelik eleştirel okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesinde bilgi ve teknoloji okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Boyacı, Z. (2019). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile dijital okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişki: Düzce Üniversitesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Buzkurt, L. (2021). Okul öncesi öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile dijital okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Coşkun, İ. (2021). 21’inci yüzyılda okuma yazma ve yeni okuryazarlıklar. 22.05.2022 https://www.hurriyet.com.tr/egitim/21inci-yuzyilda-okuma-yazma-ve-yeni-okuryazarliklar-41826867 tarihinde sayfasından erişilmiştir.
• Çetin, O. (2016). Pedagojik Formasyon Programı ile Lisans Eğitimi Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 658-685.
• Çiftçi, H. (2019). Üniversite Öğrencilerinin İnternet İçin Eleştirel Okuryazarlık Düzeylerinin Karşılaştırılması. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1341-1358. DOI: 10.17680/erciyesiletisim.501027
• Dal, S. (2012). İlkokul 5.sınıf Türkçe dersinde eleştirel okuryazarlık uygulamaları: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Demir, S., & Deniz, H. (2020). Akademik okuryazarlık ölçeği’nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Education Journal, 28(3), 1366-1379. doi: 10.24106/kefdergi.4008
• Dokumacı Sütçü, N. (2021). Öğretmen Adaylarının Akademik Okuryazarlıklarını Açıklayan Değişkenlerin Sınıflandırma ve Regresyon Ağacı ile Belirlenmesi, International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 12(45), 592-611. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.2943
• Elkıran, Y. M. (2021). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Akademik Okuryazarlık Düzeyleri ile Teknoloji Yeterliği Öz-Değerlendirmeleri Arasındaki İlişki. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 325-343.
• Genç-Ersoy, B. (2021). Erken okuryazarlığın ve okuma yazmanın okul öncesi dönemde kazandırılmasına ilişkin paydaş görüşleri. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 263-294. doi: 10.14689/enad.25.11
• Gökbulut B., (2021). Öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile hayat boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(3), 469-479. https://doi.org/10.5961/jhes.2021.466
• Göldağ, B. (2021). Investigation of the relationship between digital literacy levels and digital data security awareness levels of university students, E-International Journal of Educational Research, 12(3) 82-100. https://doi.org/10.19160/e-ijer.950635
• Hamutoğlu, N. B., Canan Güngören, Ö., Kaya Uyanık, G. ve Gür Erdoğan, D. (2017). Dijital Okuryazarlık Ölçeği: Türkçe ’ye Uyarlama Çalışması. Ege Eğitim Dergisi, (18)1, 408- 429.
• Holschuh, J. P. (2019). College Reading and Studying: The Complexity of Academic Literacy Task Demands. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 62(6), 599-604.
• Kara, S. (2021). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ile web ortamında bilgi arama ve yorumlama stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Karabacak, Z. İ. ve Sezgin, A. A. (2019). Türkiyede dijital dönüşüm ve dijital okuryazarlık. Türk İdare Dergisi, 488, 319-343.
• Karakuş, M. (2009, Ekim). Yüksek lisans öğrencilerinin lisansüstü eğitime ve öğretmenlik mesleğine yönelik görüşleri. XVIII Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, A., Balay, R. ve Adıgüzel, A. (2014). Öğretmen Adaylarının Eğitsel İnternet Kullanım Becerileri ile Bilgi Edinme Becerileri Arasındaki İlişki Düzeyi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(Özel Sayı 1), 83-99.
• Kayabaşı, B., Kana, F. and Akgün, M. A. (2020). A Multivariate Analysis of Pre-Service Teachers’ Critical Internet Literacy. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 15(3), 186-206.
• Kinzer, C. K. (2010). Considering Literacy and Policy in the Context of Digital Environments. Language Arts,88,1, 51-61.
• Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, S. (2010). 21.yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. TÜBAR-XXVIII, 283-298.
• Livingston, S. (2021). Academic Literacy for Deaf Postsecondary Students through Integrated Reading and Writing Instruction. English Language Teaching, 14(6), 1-11. Ocak, G. ve Karakuş, G. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterlilik becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 129-147.
• Özerbaş, M.A. & Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25.
• Özmen, H. ve Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Özoğlu, C. ve Kaya, E. (2021). Z kuşağı öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenmeleri ve dijital okuryazarlıkları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 415-437. DOI:10.18039/ajesi.824040
• Pala, Ş. M. ve Başıbüyük, A. (2020). 10-12 yaş grubu öğrencileri için dijital okuryazarlık ölçeği geliştirme çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), 542-565. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.25
• Sarıkaya, B. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital okuryazarlık durumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 1098-1107. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3122
• Sever S., & Çatı K., (2021). The mediating role of attitude towards distance education in the effect of digital literacy level on satisfaction with distance education. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(3), 559-574. https://doi.org/10.5961/jhes.2021.475
• Sezgin Tufan, B. (2021). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin eleştirel okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Sütçü, N. D. (2021). Öğretmen adaylarının akademik okuryazarlıklarını açıklayan değişkenlerin sınıflandırma ve regresyon ağacı ile belirlenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences,12(45), 592-611.
• Tunagür, M. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının akademik okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 25(87), 435-450.
• Üstündağ, M. T., Güneş, E. and Bahçivan, E. (2017). Turkish Adaptation of Digital Literacy Scale and Investigating Pre-service Science Teachers’ Digital Literacy, Journal of Education and Future, 12, 19-29.
• Yazıcıoğlu, A., Yaylak, E. & Genç, G. (2020). Okulöncesi ve sınıf öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10 (2), 274-286. Yontar, A. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 815-824.