Türkçe Öğretmeni Adaylarının Kültür Okuryazarlığı, Bilgi Okuryazarlığı ve Medya Okuryazarlığı Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 280 - 292, 27.12.2024

Gürkan Mengüloğul , Bünyamin Sarıkaya

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1586944

Öz

Bu araştırmada Türkçe öğretmeni adaylarının kültür okuryazarlığı, bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı becerilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Muş Alparslan Üniversitesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenimlerine devam eden 155 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak 3 farklı ölçek kullanılmıştır. Türkçe öğretmeni adaylarının kültür okuryazarlığı becerilerini belirlemek için Kılıçoğlu Kıvrak (2023) tarafından geliştirilmiş “Kültürel Okuryazarlık Ölçeği” , bilgi okuryazarlığı becerilerini belirlemek için Adıgüzel (2011) tarafından geliştirilmiş “Bilgi Okuryazarlık Ölçeği” ve medya okuryazarlığı becerilerini belirlemek için de Karaman ve Karataş (2009) tarafından geliştirilmiş “Medya Okuryazarlık Düzey Belirleme Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada veriler 2023-2024 eğitim-öğretim yılının bahar döneminde “Google Formlar” aracılığıyla toplanmıştır. Çalışmada veriler, SPSS 26.00 programı ile analiz edilmiştir. Ayrıca bütün ölçümler normal dağılım gösterdiğinden parametric testlerden t-Testi ve One Way Anova yapılmıştır. Araştırma sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının kültür okuryazarlığı düzeylerinin yüksek olduğu, cinsiyete göre farklılık göstermediği ancak sınıf düzeyine göre istatistiksel olarak farklılaştığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin yüksek olduğu, cinsiyete ve öğrenim görülen sınıf düzeyine göre göre farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Ayrıca Türkçe öğretmeni adaylarının medya okuryazarlık düzeylerinin yüksek olduğu, cinsiyete ve öğrenim görülen sınıf düzeyine göre göre farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, okuryazarlık, kültür, bilgi, medya

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2011). Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(15), 15-25.
• Akaydın, Ş. & Kurnaz, H. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. V. Coşkun vd., (ed), Türkçe’nin eğitim-öğretimine yönelik Çalışmalar İçinde (394-402). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Baker, F. W. (2009). Political campaigns and political advertising: a media literacy guide: a media literacy guide. ABC-CLIO.
• CILIP, (2004). Chartered İnstitute of Library and İnformation Professionals. http://www.cilip.org.uk/get-involved/advocacy/information- (Erişim Tarihi: 15/05/2024).
• Çepni, O., Palaz, T., & Ablak, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya ve televizyon okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(11), 431-446.
• Doyle, C. S. (1992). Outcome mesasures for information literacy within the national education goals of 1990. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED351033.pdf- (Erişim Tarihi: 03/04/2024).
• Erişti, B. & Erdem, C. (2018). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı beceri düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 1234-1251. https://doi.org/10.17755/esosder.395275
• Fidan, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 121-137.
• Gömleksiz, M. N. & Öner, Ü. (2011). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı becerilerindeki zorlanma düzeyleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 10-282.
• Güven, İ. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies, 9(2), 787-800.
• Kafadar, T. & Şan, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre kültürel okuryazarlık. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 214-234.
• Karakaş Yıldırım, Ö. & Yemenici, A. İ. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Afyonkarahisar örneği). Turkish Studies-Educational Sciences, 15(3), 2303-2316. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.41885
• Karaman, M. K. & Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğretim Online, 8(3), 798-808.
• Karaman, M. K. (2016). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(1), 326-350.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Kejanoğlu, D. B. (2011). Türk medyasında haberin manipülasyonu ve dezenformasyon. Medya Okuryazarlığı (edt, M. C. Şimşek ve N. Türkoğlu), Parşömen Yayınları içinde (ss. 261-268).
• Kılıçoğlu Kıvrak, A. (2023). Kültürel okuryazarlık ölçeği geliştirme çalışması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Kırbaş, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi (Türkiye örneklemi). EKEV Akademi Dergisi, 77, 1-14.
• Kızıl, M. (2007). Yükseköğrenimde bilgi okuryazarlığı (Selçuk Üniversitesi örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kocadaş, B. (2005). Kültür ve medya. Bilig, 34, 1-13.
• Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879-902.
• Korkut, E. & Akkoyunlu, B. (2008). Yabancı dil öğretmen adaylarının bilgi ve bilgisayar okuryazarlık öz-yeterlikler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 178-188.
• Köksal, H. (2010). Türkiye’de tarih öğretimi tartışmalar ve tarih öğretiminde kültür okuryazarlığı. Eğitim, çatışma ve toplumsal barış. Türkiye’den ve dünyadan örnekler (edt. K. Çayır), Tarih Vakfı.
• Naik, M. & Padmini, M. (2014). Importance of infortmation literacy. International Journal of Digital Library Services, 4(3), 92-100.
• Ochoa, G. G., McDonald, S. & Nicholas, M. (2018). Open-space learning techniques to teach cultural literacy. Open Cultural Literacy Studies, 2(1), 510-519.
• Özbay, M. & Çelik, M. E. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(4), 10-21.
• Özbay, M. & Benzer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlığı üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 29-40.
• Pilgrim, J. & Martinez, E. E. (2013). Defining literacy in the 21st century: a guide to terminology and skills’. Texas Journal of Literacy Education, 1(1), 60-69.
• Smircich, L. (1983). Concepts of culture and organizational analysis. Administrative Science Quarterly, 28(3), 339-358.
• Şengül, K. & Yaprak, N. (2022). Türkçe öğretmenlerinin kültürel değerlere duyarlılıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1(4), 1665-1679.
• Tanrıkulu, M. (2022). Coğrafya ve kültür. Pegem Akademi.
• Tuncer, M. & Balcı, K. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık özyeterliklerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 719-737.
• Uslu, S., Yazıcı, K. & Çetin, M. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(23), 756-778. https://doi.org/10.14520/adyusbd.31201
• Yılmaz, E. & Aladağ, S. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının gazete ve dergi takip etme alışkanlıkları ile medya okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1-15.