Tribal Administration in the Second Half of the 19th Century: The Directorate of Tribes

Yıl 2020, Sayı: 32, 59 - 70, 20.03.2020

Fatma Akın

https://doi.org/10.20427/turkiyat.631352

Cited By: 1

Öz

Abstract: The abolishment of the system of “Muhassıllık” in the rural administration of the Ottoman Empire in 1842, paved the way for new administrative regulations called the “eyalet-sancak-kaza” system. Although by then there were no specific tribal laws, in 1842, issues related to tribes were dealt by an administrative unit established at the kaza level, headed by a director. As a result, a structure called "tribal directorate" emerged after this date, granting a kaza status to tribes in accordance to the procedures of the district organization that were governed by directors assigned to the districts. In the 1864 and 1871 Provincial Regulations, there were no specific tribal provisions, however, the tribal directorate continued to be introduced to all tribes until the end of the century. This study examines the responsibilities, salaries, assignment and dismissal and functions of the officials of the Directorate of Tribes from 1842 throughout the second half of the 19th Century. Moreover, the work emphasizes the similarities of tribal administration in the previous centuries.
Keywords: 19th century tribal administration, directorate of tribes, kaza administration, nomads, centralization, modernization.

Anahtar Kelimeler

19th century tribal administration, directorate of tribes, kaza administration, nomads, centralization, modernization

19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA AŞİRET İDARESİ: AŞİRET MÜDÜRİYETİ

Öz

Öz: Osmanlı taşra idaresinde 1842 yılında muhassıllık sisteminin kaldırılmasıyla eyalet-sancak-kaza şeklinde idarî bir düzenlemeye gidilmiştir. 1842 düzenlemesinde aşiretlerle ilgili bir hüküm bulunmamakla birlikte aşiretleri ilgilendiren tarafı, kazanın idari bir birim olarak kurulması ve müdürler tarafından idare edilmeye başlanmasıydı. Nitekim, bu tarihten sonra kaza teşkilatına ve kazaya atanan müdürlerin usullerine göre aşiretlere de kaza statüsü verilip idarelerine müdürler tayin edilerek “aşiret müdüriyeti” olarak da adlandırılabilecek bir yapının ortaya çıktığı görülmektedir. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren çıkarılan 1864 ve 1871 Vilayet Nizamnamelerinde de aşiretlerle ilgili hükümler bulunmamakla birlikte aşiret müdüriyeti, yüzyılın sonuna kadar tüm aşiretlere teşmil edilmeye devam etmiştir. Bu çalışmada aşiret müdürlerinin 1842’den başlayarak 19. yüzyılın ikinci yarısını kapsayan süreçteki atamaları ve azledilmeleri, maaşları ve görevleri ile aşiret idaresindeki işlevleri ele alınmaktadır. Bunun yanı sıra önceki yüzyıllardaki aşiret idaresiyle olan benzerlikleri üzerinde de durulmaktadır.
Anahtar kelimeler: 19. yüzyıl aşiret idaresi, aşiret müdürü, kaza idaresi, konar-göçerler, merkezileşme, modernleşme.

Anahtar Kelimeler

aşiret müdürü, kaza idaresi, merkezileşme, konar-göçerler, modernleşme, 19. yüzyıl aşiret idaresi

Kaynakça

• KaynakçaCumhurbaşkanlığı Osmanlı ArşiviBab-ı Ali Evrak Odası Ayniyat DefterleriAyniyat d. No: 386, 444, 421, 422, 418, 447, 425, 807, 1784.
• Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Belgeleri ( A.MKT.UM ).A.MKT.UM, 1 / 49, 17 Cumaziyel-evvel 1265 ( 10 Nisan 1849).A.MKT.UM, 445 / 9, 13 Cumaziyel-ahir 1277 ( 27 Aralık 1860).A.MKT.UM, 72 / 30, 28 Şevval 1267 ( 26 Ağustos 1851).
• Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Odası Belgeleri ( A.MKT.MHM).A.MKT.MHM, 350 / 23, 17 Şevval 1282 ( 5 Mart 1866).A.MKT.MHM, 228 / 36, 21 Muharrem 1278 ( 29 Temmuz 1861).
• Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Belgeleri ( A.MKT.NZD ).A.MKT.NZD, 105 / 46, 22 Rebiül-evvel 1270 ( 23 Aralık 1853).A.MKT.NZD, 180 / 50, 24 Receb 1272 ( 31 Mart 1856).A.MKT.NZD, 180 / 50, 24 Receb 1272 ( 31 Mart 1856).
• Şura-yı DevletŞD, 1505 / 48, 25 Muharrem 1297 ( 8 Ocak 1880).ŞD, 1505 / 48, 25 Muharrem 1297 ( 8 Ocak 1880).ŞD, 2114 / 8, 18 Şaban 1286 ( 23 Kasım 1869).ŞD, 245 / 1, 18 Rebiül-ahir 1274 ( 6 Aralık 1857).ŞD, 1718 / 9, 26 Teşrin-i evvel 1308 ( 7 Kasım 1892)).
• İradelerİ.MVL, 474 / 21455, 7 Safer 1279 ( 4 Ağustos 1862).İ.MVL, 239 / 8540, 2 Ramazan 1268 ( 20 Haziran 1852).
• Hatt-ı HümayunHAT 1423/58219 (Tarihsiz).
• Yayınlanmış KaynaklarAkyıldız, A. ( 2015 ). Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme. İstanbul: İletişim. Çadırcı, M. ( 2013 ). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara: TTK.Çadırcı, M. (1989). Türkiye’de Kaza Yönetimi ( 1840-1876). Belleten, LIII (206), s. 237-247.Davison, R. ( 2005 ). Osmanlı İmparatorluğunda Reform 1856-1876. İstanbul: Agora. Efe, A. (2002). Muhassıllık Teşkilatı. Basılmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Gündüz, T. (2010). Anadolu’da Türkmen Aşiretleri. İstanbul: Yeditepe. Köksal, Y. ( 2006 ). Coercion and Mediation: Centralization and Sedentarization of Tribes in the Ottoman Empire. Middle Eastern Studies, 42 ( 3 ), s. 469-491.Orhonlu, C. ( 1987 ). Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskânı. İstanbul: Eren. Ortaylı, İ. ( 2012 ). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri. Ankara: TTK.Önen, N-Reyhan, C. ( 2011 ). Mülkten Ülkeye Türkiye’de Taşra İdaresinin Dönüşümü ( 1839-1929 ). İstanbul: İletişim.Sümer, F. ( 1949-1950 ). XVI. Asırda Anadolu, Suriye ve Irak’ta Yaşayan Türk Aşiretlerine Umumi Bir Bakış. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 11 (1-4), s. 509-521.